Przedsiębiorca wysyła towar, kontrahent nie płaci. Takie przypadki zdarzają się też w handlu zagranicznym. Organy podatkowe niekiedy chcą, aby przedsiębiorca płacił podatek od kwoty, na którą go oszukano.
- Kwoty należne, choćby faktycznie nieotrzymane, jako przychód podlegający opodatkowaniu
- Kontrahent nieuchwytny, oszukany przedsiębiorca ma za to płacić
- Stanowisko organu podatkowego – „subiektywne przekonanie” to nie uprawdopodobnienie
- Sąd z ratunkiem dla oszukanego przedsiębiorcy – interpretacja uchylona
Kwoty należne, choćby faktycznie nieotrzymane, jako przychód podlegający opodatkowaniu
Art. 14. Ustawy o podatku PIT uznaje, że „za przychód z działalności (…) uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane (…)”. Analogiczna konstrukcja występuje w podatku CIT.
Oznacza to, że przedsiębiorca, który nie otrzymał należności od kontrahenta, musi potraktować utraconą kwotę jako przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Strata zostaje pomnożona.
Przepisy dopuszczają jednak pole manewru w takich przypadkach, co pozwala w jakiejś części złagodzić finansowe skutki po stronie podatnika, który padł ofiarą nieuczciwego (lub tracącego płynność finansową) kontrahenta. Pojawiają się wtedy wymogi formalne oceniane przez organy podatkowe.
Kontrahent nieuchwytny, oszukany przedsiębiorca ma za to płacić
Interpretacja podatkowa z dnia 26 stycznia 2023 r. sygn. 0111-KDIB1-1.4010.763.2022.1.SG wyraża stanowisko, że oszukany przedsiębiorca nie zaliczy faktycznie utraconej kwoty do kosztów podatkowych, z powodu nieuchwytności nierzetelnego kontrahenta.
Polska spółka handlująca owocami uzyskała od polskiego sądu Europejski Nakaz Zapłaty. Jednak odbiorca z Włoch nie otrzymał doręczenia z powodu nieustannych zmian adresu.
Polska spółka, z braku innych możliwości, postanowiła udokumentować wierzytelności protokołem o nieściągalności i na tej podstawie zaliczyć wierzytelność do kosztów uzyskania przychodu. Jednak organ podatkowy na to nie przystał. Uznał, że nieściągalność wierzytelności nie została uprawdopodobniona.
Stanowisko organu podatkowego – „subiektywne przekonanie” to nie uprawdopodobnienie
„W świetle orzecznictwa do uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności nie wystarczy zatem subiektywna opinia podatnika. Powinien on podjąć działania, w wyniku których będzie dysponował dokumentami oraz innymi dowodami, które pozwolą na zobiektywizowanie jego opinii w tym zakresie.”
W przytoczonym fragmencie interpretacji, organ uznał podjęte przez podatnika działania za niewystarczające do uprawdopodobnienia, że wierzytelność jest nieściągalna.
Uzyskanie Europejskiego Nakazu Zapłaty oraz załączenie szeregu niezapłaconych przez kontrahenta faktur, okazały się jedynie podstawą do „subiektywnego przekonania”, że doszło do oszustwa lub co najmniej nierzetelności z powodu utraty płynności finansowej.
Przedsiębiorca podkreślił we wniosku o interpretację podatkową, że nieustanne zmiany adresów bez wskazywania nowej siedziby, to typowa praktyka kontrahentów nieuczciwych lub tracących płynność.
Sąd z ratunkiem dla oszukanego przedsiębiorcy – interpretacja uchylona
Przedsiębiorca, który poniósł ogromną stratę nie dał za wygraną i zaskarżył z sukcesem interpretację do sądu. WSA w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 9 maja 2023 sygn. I SA/Bd 129/23 opowiedział się po stronie przedsiębiorcy i uchylił zaskarżoną interpretację.
Wartość niezapłaconych w tej sprawie faktur prawdopodobnie miała wartość rzędu kilkuset tysięcy zł. Przedsiębiorca musiał przeżyć szok, kiedy dowiedział się, że dodatkowo musi zapłacić od tej kwoty podatek, a nieściągalność wierzytelności jest jedynie „subiektywnym przekonaniem”.