REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Nierynkowa cena – konsekwencje na gruncie PIT i VAT

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kancelaria Mentzen
Doradztwo podatkowe, prawne oraz księgowość
Nierynkowa cena możliwa w podatku PIT lub VAT
Nierynkowa cena możliwa w podatku PIT lub VAT
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Przepisy regulujące zasadę ceny rynkowej w ustawie o podatku PIT są identyczne jak te, z którymi mamy do czynienia w ustawie o CIT. Ustawa VAT co do zasady, nie przewiduje sankcji za ustalenie ceny odbiegającej od warunków rynkowych. Wyjątek może wystąpić między podmiotami powiązanymi.

Kim są podmioty powiązane na gruncie ustawy o PIT i VAT?

Ustawodawca uregulował te kwestię w art. 23m ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wskazuje, że przez podmioty powiązane należy rozumieć podmioty, z których jeden wywiera znaczący wpływ, na co najmniej jeden inny podmiot lub podmioty, na które znaczący wpływ wywiera ten sam inny podmiot lub małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej, wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot. Dotyczy, to również spółek osobowych oraz zagranicznego zakładu podatnika.

REKLAMA

Autopromocja

REKLAMA

W tym kontekście, należałoby również wyjaśnić, co ustawodawca rozumie poprzez wywieranie znaczącego wpływu. Mianowicie jest to posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów w kapitale, praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających. Oznacza to, także faktyczną zdolność osoby fizycznej do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną, nieposiadającą osobowości prawnej, a także pozostawanie w związku małżeńskim albo występowanie pokrewieństwa lub powinowactwa do drugiego stopnia. Za podmioty powiązane uznaje się również takie, między którymi występują relacje, które nie są ustanawiane lub utrzymywane z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych, w tym mające na celu manipulowanie strukturą właścicielską lub tworzenie cyrkularnych struktur właścicielskich.

Kluczowy zatem wydaje się być, oprócz relacji rodzinnych, kontekst faktycznej zdolności do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez daną jednostkę. Oznacza to, że aby spełniona została przesłanka wywierania znaczącego wpływu, nie musimy mieć koniecznie do czynienia z relacjami rodzinnymi czy powiązaniami kapitałowymi.

W ustawie o podatku od towarów i usług, w kontekście powiązania ustawodawca odnosi się bezpośrednio do regulacji z ustawy o PIT, poszerzając go o powiązania wynikające ze stosunku pracy czy tytułu przysposobienia.

Zasada ceny rynkowej w PIT

REKLAMA

Ze względu na fakt występowania powiązań w sferze prawa podatkowego oraz wynikające z tego zagrożenia (uchylanie się od opodatkowania, zawyżanie straty, zaniżanie dochodu, tworzenie struktur sztucznych), ustawodawca zdecydował się uregulować tę kwestię w ustawie. Narzuca ona na podmioty powiązane, obowiązek ustalania między sobą cen, jakie ustaliłyby podmioty niepowiązane. Wskazane, są również konsekwencje, jakie wiążą się z niezachowaniem cen rynkowych przez podmioty powiązane. Jeżeli efektem takich transakcji jest wykazanie niższego dochodu albo wyższej straty, niż te, jakie powstałyby, gdyby tych powiązań nie było, organ podatkowy określa dochód (stratę) pomijając warunki, jakie wynikają z powiązań. Aby móc określić właściwą wysokość dochodu (straty), organ podatkowy musi wziąć pod uwagę faktyczny przebieg oraz okoliczności zawarcia i realizacji transakcji, między tymi podmiotami powiązanymi, a także zwrócić uwagę na ich zachowanie. Jeżeli organ podatkowy dojdzie do wniosku, że w porównywalnych okolicznościach podmioty niepowiązane, które kierowały się racjonalnością ekonomiczną, nie zawarłyby takiej transakcji lub zawarłyby ją na innych warunkach, organ określi dochód (stratę) podatnika bez uwzględniania transakcji zawartej w warunkach powiązania.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Oznacza to, że niezachowanie ceny rynkowej, w szczególności w transakcjach z podmiotami powiązanymi, będzie wiązało się z negatywnymi konsekwencjami. W przypadku dopatrzenia się nierynkowości przez organy podatkowe, cena poszczególnej transakcji, zostanie określona właśnie przez nie. Niejednokrotnie może wiązać się to z ustaleniem wartości mniej korzystnych niż w przypadku zachowania cen rynkowych.

Pojęcie ceny rynkowej w VAT

Wartość rynkowa w ustawie o podatku od towarów i usług została uregulowana w art. 2 pkt 27b i należy przez nią rozumieć całkowitą kwotę, jaką w celu uzyskania w danym momencie danych towarów lub usług, nabywca lub usługobiorca na takim samym etapie sprzedaży, jak ten, na którym dokonywana jest dostawa towarów lub świadczenie usług, musiałby, w warunkach uczciwej konkurencji, zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju.

W przypadku, gdy nie można ustalić porównywalnej dostawy towarów lub świadczenia usług, przez wartość rynkową rozumie się:

a) w odniesieniu do towarów – kwotę nie mniejszą niż cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a w przypadku braku ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy;

b) w odniesieniu do usług – kwotę nie mniejszą niż całkowity koszt poniesiony przez podatnika, na wykonanie tych usług.

Na gruncie przepisów o VAT nie ma przeszkód, aby podmioty, między którymi nie występuje stosunek powiązania, zawarły transakcję w cenie odbiegającej od rynkowej. Problem pojawia się, jeżeli do takiej dojdzie między podmiotami powiązanymi. Zgodnie z art. 32 powyższej ustawy, jeżeli między podmiotami transakcji (nabywcą oraz dokonującym dostawy) istnieje powiązanie i jednocześnie nie mają pełnego prawa do odliczenia VAT, organ podatkowy określa podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową (jeżeli okaże się, że powiązania te miały wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług).

Nierynkowa cena a prawo do odliczenia podatku VAT

Naczelny Sąd Administracyjny w swoim wyroku z dnia 28 października 2019 roku stwierdził:

„Obowiązana do zaspokojenia potrzeb wspólnoty w ramach zadań własnych Gmina, która dla tego celu działając w charakterze organu władzy publicznej, poniosła wydatki inwestycyjne dla wytworzenia infrastruktury, którą dla realizacji tych zadań przekazała do bezpłatnego użytkowania odrębnej samorządowej jednostce organizacyjnej, w związku ze zmianą formy tego przekazania z nieodpłatnej na odpłatną z ustaleniem symbolicznej kwoty odpłatności, w świetle art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) nie działa jako podatnik prowadzący działalność gospodarczą, nie zachodzi bowiem wyraźny, wzajemny związek pomiędzy świadczeniem Gminy, a symbolicznie określoną kwotą odpłatności”.

Określenie odpowiedniej ceny może mieć, więc również znaczenie w kontekście możliwości odliczenia podatku VAT.

Nierynkowa cena w Ordynacji podatkowej

Aktualne przepisy Ordynacji podatkowej przewidują sankcje, za niewywiązywanie się z obowiązku stosowania warunków rynkowych między podmiotami powiązanymi.

Podatnicy stosujący nierynkowe ceny, mogą zostać objęci dodatkowym zobowiązaniem podatkowym. Ma ono trzy formy:

  • 10% sumy nienależnie wykazanej lub zawyżonej straty podatkowej i niewykazanego w całości lub w części dochodu do opodatkowania, w zakresie wynikającym z tej decyzji.
  • 20% jeżeli podstawa do ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego, przekracza 15 milionów zł (w zakresie nadwyżki ponad tę kwotę) lub nie zostanie przez podatnika złożona dokumentacja podatkowa (może zostać uzupełniona w terminie wskazanym przez organ podatkowy – nie dłuższy niż 14 dni).
  • 30% – obie powyższe przesłanki spełnione łącznie.

Brak wywiązywania się z obowiązków związanych z cenami transferowymi ma swoje odzwierciedlenie, również w Kodeksie Karnym Skarbowym. Jest to, jednak aspekt o wiele bardziej rozbudowany.

Zagadnienie cen rynkowych stanowi bardzo istotny element polskiego oraz międzynarodowego systemu podatkowego. Transakcje między podmiotami powiązanymi, mogą stanowić pole do wielu nadużyć. Nie dziwi zatem tendencja do ciągłego uszczelniania przepisów, mających na celu zapobieganie tego typu działaniom.

Tomasz Ogonowski, Kancelaria Mentzen

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zasada wielokrotności opodatkowania wyrobów akcyzowych w przypadku wtórnego obowiązku podatkowego a zmiana podatkowego przeznaczenia wyrobu akcyzowego

Istotnym problemem prawnym i praktycznym jest możliwość wielokrotnego opodatkowania tego samego wyrobu akcyzowego na etapie wtórnego obowiązku podatkowego (zwanego również obowiązkiem podatkowym drugiego stopnia.) – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

KSeF 2026: Koniec z papierowymi fakturami. Jak przygotować się na rewolucję w rozliczeniach VAT i uniknąć kar i problemów z fiskusem [branża TSL]

Niecały rok dzieli podatników VAT (w tym branżę transportową) od księgowej rewolucji. Ministerstwo Finansów potwierdziło w komunikacie z kwietnia 2025 r., że początek 2026 roku to ostateczny termin wejścia w życie Krajowego Systemu e-Faktur dla większości przedsiębiorców. Oznacza to, że już niedługo sektor TSL, zdominowany przez rozliczenia papierowe, musi stać się cyfrowy. To wyzwanie zwłaszcza dla spedycji, które rozliczają się z wieloma podmiotami równocześnie. Jak przygotować się do wdrożenia KSeF, by uniknąć problemów i kar?

Co myślą księgowi o przyszłości swojej branży? Barometr nastrojów księgowych 2025 ujawnia kulisy rynku

Czy zawód księgowego przechodzi kryzys, czy może ewoluuje w stronę większego znaczenia strategicznego? Nowo opublikowany Barometr nastrojów księgowych 2025 to pierwsze tego typu badanie w Polsce, które w kompleksowy sposób analizuje wyzwania, emocje i kierunki rozwoju zawodu księgowego.

Zmiany w opodatkowaniu fundacji rodzinnych prawdopodobnie od 2026 r. Koniec obecnych korzyści? Co planuje Ministerstwo Finansów?

Fundacje rodzinne miały być długo oczekiwanym narzędziem sukcesji i ochrony majątku polskich przedsiębiorców. W Polsce działa około 800 tysięcy firm rodzinnych, które odpowiadają za nawet 20% PKB. To właśnie dla nich fundacje miały stać się mechanizmem zapewniającym ciągłość, bezpieczeństwo i porządek w zarządzaniu majątkiem. Choć ich konstrukcja budzi zainteresowanie i daje realne korzyści, to już po dwóch latach funkcjonowania szykują się poważne zmiany prawne. O ich konsekwencjach mówi adwokat Michał Pomorski, specjalista w zakresie prawa podatkowego z kancelarii Pomorski Tax Legal Finance.

REKLAMA

Korygowałeś deklaracje podatkowe po otrzymaniu subwencji z PFR? Możesz być bezpodstawnie pozwany – sprawdź, co zrobić w takiej sytuacji

Wśród ponad 16 tys. pozwów, które Polski Fundusz Rozwoju (PFR) złożył przeciwko przedsiębiorcom w ramach programu „Tarcza Finansowa”, około 2700 dotyczy firm (wg danych z 2023 r.), które po złożeniu wniosku o subwencję dokonały korekty deklaracji podatkowych.

Kiedy Krajowy System e-Faktur stanie się obowiązkowy? – Stan legislacyjny i wyzwania przed przedsiębiorcami

11 kwietnia 2025 roku na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy dotyczący obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), który reguluje wdrożenie tego systemu w Polsce. Choć przepisy nie zostały jeszcze ostatecznie zatwierdzone, większość kluczowych kwestii jest już znana, co daje przedsiębiorcom czas na rozpoczęcie przygotowań do nadchodzących zmian.

Dlaczego dokumentacja pochodzenia towarów to filar bezpiecznego handlu międzynarodowego?

Brak odpowiedniej dokumentacji pochodzenia towarów może kosztować firmę czas, pieniądze i reputację. Dowiedz się, jak poprawnie i skutecznie prowadzić dokumentację, by uniknąć kar, ułatwić odprawy celne i zabezpieczyć interesy swojej firmy w handlu międzynarodowym.

Podatek od prezentów komunijnych. Są 3 limity kwotowe: 5733 zł (osoby spoza rodziny), 27 090 zł (dalsza rodzina), 36 120 zł (najbliższa rodzina)

Mamy maj, a więc i sezon komunijny – czas uroczystości, rodzinnych spotkań i… (często bardzo drogich) prezentów. Ale czy wręczone dzieciom upominki mogą wiązać się z obowiązkiem podatkowym? Wyjaśniamy, kiedy komunijny prezent staje się darowizną, którą trzeba zgłosić fiskusowi.

REKLAMA

Webinar: KSeF – na co warto przygotować firmę? + certyfikat gwarantowany

Ekspert wyjaśni, jak przygotować firmę na nadchodzący obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur i oraz na co zwrócić uwagę, aby proces przejścia na nowy system fakturowania przebiegł sprawnie i bez zbędnych trudności. Każdy z uczestników webinaru otrzyma certyfikat, dostęp do retransmisji oraz materiały dodatkowe.

Obowiązkowego KSeF można uniknąć. Jest na to kilka sposobów. M.in. uzyskanie statusu podatnika zagranicznego działającego w Polsce wyłącznie na podstawie rejestracji

Obowiązkowy model Krajowego Systemu e-Faktur nie będzie obowiązywał zagraniczne firmy działające jako podatnicy VAT na polskim rynku wyłącznie na podstawie rejestracji. Profesor Witold Modzelewski pyta dlaczego wprowadza się taki przywilej dla zagranicznych konkurentów polskich firm. Wskazuje ponadto kilka innych legalnych sposobów uniknięcia obowiązkowego KSeF, wynikających z projektu nowych przepisów.

REKLAMA