Nierynkowa cena – konsekwencje na gruncie PIT i VAT

Przepisy regulujące zasadę ceny rynkowej w ustawie o podatku PIT są identyczne jak te, z którymi mamy do czynienia w ustawie o CIT. Ustawa VAT co do zasady, nie przewiduje sankcji za ustalenie ceny odbiegającej od warunków rynkowych. Wyjątek może wystąpić między podmiotami powiązanymi.
- Kim są podmioty powiązane na gruncie ustawy o PIT i VAT?
- Zasada ceny rynkowej w PIT
- Pojęcie ceny rynkowej w VAT
- Nierynkowa cena a prawo do odliczenia podatku VAT
- Nierynkowa cena w Ordynacji podatkowej
Kim są podmioty powiązane na gruncie ustawy o PIT i VAT?
Ustawodawca uregulował te kwestię w art. 23m ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wskazuje, że przez podmioty powiązane należy rozumieć podmioty, z których jeden wywiera znaczący wpływ, na co najmniej jeden inny podmiot lub podmioty, na które znaczący wpływ wywiera ten sam inny podmiot lub małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej, wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot. Dotyczy, to również spółek osobowych oraz zagranicznego zakładu podatnika.
W tym kontekście, należałoby również wyjaśnić, co ustawodawca rozumie poprzez wywieranie znaczącego wpływu. Mianowicie jest to posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów w kapitale, praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających. Oznacza to, także faktyczną zdolność osoby fizycznej do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną, nieposiadającą osobowości prawnej, a także pozostawanie w związku małżeńskim albo występowanie pokrewieństwa lub powinowactwa do drugiego stopnia. Za podmioty powiązane uznaje się również takie, między którymi występują relacje, które nie są ustanawiane lub utrzymywane z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych, w tym mające na celu manipulowanie strukturą właścicielską lub tworzenie cyrkularnych struktur właścicielskich.
Kluczowy zatem wydaje się być, oprócz relacji rodzinnych, kontekst faktycznej zdolności do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez daną jednostkę. Oznacza to, że aby spełniona została przesłanka wywierania znaczącego wpływu, nie musimy mieć koniecznie do czynienia z relacjami rodzinnymi czy powiązaniami kapitałowymi.
W ustawie o podatku od towarów i usług, w kontekście powiązania ustawodawca odnosi się bezpośrednio do regulacji z ustawy o PIT, poszerzając go o powiązania wynikające ze stosunku pracy czy tytułu przysposobienia.
Zasada ceny rynkowej w PIT
Ze względu na fakt występowania powiązań w sferze prawa podatkowego oraz wynikające z tego zagrożenia (uchylanie się od opodatkowania, zawyżanie straty, zaniżanie dochodu, tworzenie struktur sztucznych), ustawodawca zdecydował się uregulować tę kwestię w ustawie. Narzuca ona na podmioty powiązane, obowiązek ustalania między sobą cen, jakie ustaliłyby podmioty niepowiązane. Wskazane, są również konsekwencje, jakie wiążą się z niezachowaniem cen rynkowych przez podmioty powiązane. Jeżeli efektem takich transakcji jest wykazanie niższego dochodu albo wyższej straty, niż te, jakie powstałyby, gdyby tych powiązań nie było, organ podatkowy określa dochód (stratę) pomijając warunki, jakie wynikają z powiązań. Aby móc określić właściwą wysokość dochodu (straty), organ podatkowy musi wziąć pod uwagę faktyczny przebieg oraz okoliczności zawarcia i realizacji transakcji, między tymi podmiotami powiązanymi, a także zwrócić uwagę na ich zachowanie. Jeżeli organ podatkowy dojdzie do wniosku, że w porównywalnych okolicznościach podmioty niepowiązane, które kierowały się racjonalnością ekonomiczną, nie zawarłyby takiej transakcji lub zawarłyby ją na innych warunkach, organ określi dochód (stratę) podatnika bez uwzględniania transakcji zawartej w warunkach powiązania.
Oznacza to, że niezachowanie ceny rynkowej, w szczególności w transakcjach z podmiotami powiązanymi, będzie wiązało się z negatywnymi konsekwencjami. W przypadku dopatrzenia się nierynkowości przez organy podatkowe, cena poszczególnej transakcji, zostanie określona właśnie przez nie. Niejednokrotnie może wiązać się to z ustaleniem wartości mniej korzystnych niż w przypadku zachowania cen rynkowych.
Pojęcie ceny rynkowej w VAT
Wartość rynkowa w ustawie o podatku od towarów i usług została uregulowana w art. 2 pkt 27b i należy przez nią rozumieć całkowitą kwotę, jaką w celu uzyskania w danym momencie danych towarów lub usług, nabywca lub usługobiorca na takim samym etapie sprzedaży, jak ten, na którym dokonywana jest dostawa towarów lub świadczenie usług, musiałby, w warunkach uczciwej konkurencji, zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju.
W przypadku, gdy nie można ustalić porównywalnej dostawy towarów lub świadczenia usług, przez wartość rynkową rozumie się:
a) w odniesieniu do towarów – kwotę nie mniejszą niż cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a w przypadku braku ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy;
b) w odniesieniu do usług – kwotę nie mniejszą niż całkowity koszt poniesiony przez podatnika, na wykonanie tych usług.
Na gruncie przepisów o VAT nie ma przeszkód, aby podmioty, między którymi nie występuje stosunek powiązania, zawarły transakcję w cenie odbiegającej od rynkowej. Problem pojawia się, jeżeli do takiej dojdzie między podmiotami powiązanymi. Zgodnie z art. 32 powyższej ustawy, jeżeli między podmiotami transakcji (nabywcą oraz dokonującym dostawy) istnieje powiązanie i jednocześnie nie mają pełnego prawa do odliczenia VAT, organ podatkowy określa podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową (jeżeli okaże się, że powiązania te miały wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług).
Nierynkowa cena a prawo do odliczenia podatku VAT
Naczelny Sąd Administracyjny w swoim wyroku z dnia 28 października 2019 roku stwierdził:
„Obowiązana do zaspokojenia potrzeb wspólnoty w ramach zadań własnych Gmina, która dla tego celu działając w charakterze organu władzy publicznej, poniosła wydatki inwestycyjne dla wytworzenia infrastruktury, którą dla realizacji tych zadań przekazała do bezpłatnego użytkowania odrębnej samorządowej jednostce organizacyjnej, w związku ze zmianą formy tego przekazania z nieodpłatnej na odpłatną z ustaleniem symbolicznej kwoty odpłatności, w świetle art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) nie działa jako podatnik prowadzący działalność gospodarczą, nie zachodzi bowiem wyraźny, wzajemny związek pomiędzy świadczeniem Gminy, a symbolicznie określoną kwotą odpłatności”.
Określenie odpowiedniej ceny może mieć, więc również znaczenie w kontekście możliwości odliczenia podatku VAT.
Nierynkowa cena w Ordynacji podatkowej
Aktualne przepisy Ordynacji podatkowej przewidują sankcje, za niewywiązywanie się z obowiązku stosowania warunków rynkowych między podmiotami powiązanymi.
Podatnicy stosujący nierynkowe ceny, mogą zostać objęci dodatkowym zobowiązaniem podatkowym. Ma ono trzy formy:
- 10% sumy nienależnie wykazanej lub zawyżonej straty podatkowej i niewykazanego w całości lub w części dochodu do opodatkowania, w zakresie wynikającym z tej decyzji.
- 20% jeżeli podstawa do ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego, przekracza 15 milionów zł (w zakresie nadwyżki ponad tę kwotę) lub nie zostanie przez podatnika złożona dokumentacja podatkowa (może zostać uzupełniona w terminie wskazanym przez organ podatkowy – nie dłuższy niż 14 dni).
- 30% – obie powyższe przesłanki spełnione łącznie.
Brak wywiązywania się z obowiązków związanych z cenami transferowymi ma swoje odzwierciedlenie, również w Kodeksie Karnym Skarbowym. Jest to, jednak aspekt o wiele bardziej rozbudowany.
Zagadnienie cen rynkowych stanowi bardzo istotny element polskiego oraz międzynarodowego systemu podatkowego. Transakcje między podmiotami powiązanymi, mogą stanowić pole do wielu nadużyć. Nie dziwi zatem tendencja do ciągłego uszczelniania przepisów, mających na celu zapobieganie tego typu działaniom.
Tomasz Ogonowski, Kancelaria Mentzen

- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat
Prezydent podpisał ustawę znaną jako SLIM VAT 3. Na mocy nowych przepisów zwiększony został m.in. limit dla podatników, którzy mogą korzystać z metody kasowej rozliczania podatku VAT oraz rozliczać się kwartalnie. Próg przychodowy wzrósł z 1,2 miliona do 2 milionów euro. Ustawa wejdzie w życie 1 lipca. Jej celem jest uproszczenie regulacji podatkowych i ułatwienie prowadzenia działalności przedsiębiorcom. Jakie zmiany na nich czekają?
Zapadł ważny wyrok dla praktyki naliczania stawki podatku od nieruchomości dla działalności opiekuńczej (domów seniora). Chodzi o wyrok z dnia 23 maja 2023 r. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie w sprawie o sygn. I SA/ Kr 250/23.
Prezent dla współpracownika odchodzącego na emeryturę to sympatyczny gest i podziękowanie za dotychczasową wspólną pracę. Ale co kupić? Przygotowaliśmy kilka pomysłów.
Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o VAT – podała kancelaria prezydenta. Ustawa wprowadza pakiet Slim VAT 3, który ma uprosić rozliczanie tego podatku.
Zakładam, że projekt ustawy o KUKE w przyszłym tygodniu trafi pod obrady rządu, byśmy zdążyli przepracować ją w Sejmie w czerwcu i lipcu - powiedziała PAP pełnomocnik rządu ds. polsko-ukraińskiej współpracy rozwojowej Jadwiga Emilewicz.
Jeżeli w wyniku rocznego rozliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne okaże się, że składka ta została opłacona w kwocie wyższej niż ustalona, płatnikowi składek przysługuje jej zwrot. Termin na złożenie wniosku o zwrot nadpłaty wynikającej z rocznego rozliczenia (RZS-R) został wydłużony do 5 czerwca 2023 r.
Napiwek przypisany konkretnej osobie nie jest dochodem spółki gastronomicznej, a spółka nie zapłaci podatku dochodowego. Podatek dochodowy za napiwek obciąża jednak osobę, która otrzymała napiwek.
Do obliczenia podatku od zysku wypłaconego komplementariuszowi konieczne jest poznanie wysokości podatku należnego od spółki. Skoro PIT od zysku komplementariusza pomniejszany jest o proporcjonalną część CIT zapłaconego przez spółkę komandytową, to pierwszy z wymienionych podatków będzie mógł zostać wyliczony i pobrany dopiero po złożeniu przez spółkę rocznego zeznania i podjęciu przez wspólników uchwały o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego i podziale zysku. Spółka, jako płatnik, nie ma więc obowiązku pobierania zryczałtowanego podatku dochodowego przy wypłacie komplementariuszowi zaliczki na poczet zysku. Wyrok z 2 lutego 2023 r. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu (sygn. akt I SA/Wr 394/22).
31 maja 2023 r. ZUS poinformował, że udostępnił aktualizację aplikacji mobilnej mZUS. W nowej wersji zmieniony został wygląd aplikacji i rozbudowano ją o kolejne funkcje.
Do 5 czerwca 2023 r. prowadzący działalność gospodarczą mają czas na złożenie wniosku RZS-R o zwrot nadpłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne wynikającej z rocznego rozliczenia. Wniosek w tej sprawie należy złożyć elektronicznie na Platformie Usług Elektronicznych ZUS – poinformował 1 czerwca 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Aż 79% Polaków nie oszczędza pieniędzy na emeryturę poza obowiązującymi składkami, a 62,5% nie odkłada regularnie żadnej kwoty na żaden cel. Jednocześnie dochód rozporządzalny na 1 osobę w Polsce w 2022 roku wyniósł 2 249,79 zł. Czy daje to możliwość odłożenia miliona złotych na emeryturę?
Mały ZUS Plus będzie wydłużony o rok dla przedsiębiorców, którzy korzystają z tej preferencji (ulgi) w 2023 roku. Poinformowało o tym 31 maja 2023 r. Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Wskutek tego przedłużenia przedsiębiorcy ci zaoszczędzą nawet kilkaset złotych miesięcznie.
Obniżony VAT na odzież dziecięcą. W ostatnim czasie ożywiła się dyskusja wokół obniżenia stawki VAT na odzież i obuwie dla dzieci. Eksperci nie wykluczają, że temat powróci w najbliższej kampanii wyborczej. Na czym polega problem?
Dokonanie wpisu oraz rejestracja zmian danych ujawnionych w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) to jeden z podstawowych obowiązków przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą w formie spółki handlowej. Zgodnie z przepisami, wniosek o wpis lub o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców KRS powinien być złożony do sądu rejestrowego w terminie 7 dni od dnia, w którym zdarzenie uzasadniające zmianę miało miejsce. Praktyka pokazuje, że wielu przedsiębiorców zaniedbuje ten obowiązek i zgłasza zmiany za późno lub nie robi tego wcale.
Krajowy System e-Faktur (KSeF) to ważne narzędzie pomagające w zwalczaniu oszustw podatkowych. Elektroniczny proces wystawiania, przekazywania i przechowywania faktur ułatwia walkę z nieuczciwymi praktykami. Czy obowiązkowe wprowadzenie systemu zapewni skuteczne środki kontroli i wyeliminuje tzw. szarą strefę? Jakie korzyści przyniesie firmom?
Wprowadzenie podatku od nadmiarowych zysków dla niektórych branż nie jest przesądzone - poinformował wicepremier i minister aktywów państwowych Jacek Sasin. Zastrzegł, że nad rozwiązaniami pracuje resort klimatu.
Pakiet e-commerce, który wprowadził szereg zmian oraz nowych pojęć głównie w ustawie o podatku od towarów i usług obowiązuje od 20 maja 2021 r. Szczególnie ciekawe były zmiany, które „uporządkowały” kwestię platform ułatwiających sprzedaż wysyłkową dla konsumentów z UE (B2C). Mowa jest tutaj głównie o interfejsach elektronicznych takich jak chociażby Amazon. Co istotne, adres siedziby dla takich platform nie ma żadnego znaczenia w rozwiązaniu, o którym będzie mowa, o ile ułatwiają one określone dostawy towarów.
W Biuletynie Informacji Publicznej opublikowano oświadczenie majątkowe prezydenta Rzeszowa Konrada Fijołka. Wynika z niego, że prezydent zarobił ponad 250 tys. zł w 2022 roku. To o nieco ponad 107 tys. zł więcej niż w 2021 roku.
Od 1 lipca przyszłego roku korzystanie z KSeF będzie obowiązkowe. Obecnie jest to dobrowolne, a oficjalne dane Ministerstwa Finansów pokazują, jakie jest podejście podatników do tego tematu. Jak to wygląda?
Od 15 czerwca 2023 r. podatnicy i płatnicy podatków będą mogli uzyskać od każdego z naczelników urzędów skarbowych (niezależnie od terytorialnej właściwości działania tych organów) dane i informacje o swojej indywidualnej sytuacji podatkowo-prawnej (w tym objęte tajemnicą skarbową) telefonicznie lub za pośrednictwem konta w e-Urzędzie Skarbowym.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał 25 maja 2023 r. wyrok w polskiej sprawie (C-114/22) dotyczącej kwestionowania prawa do odliczenia VAT na podstawie pozorności czynności. Sprawa dotyczyła transakcji sprzedaży znaków towarowych i odliczenia podatku naliczonego w tym zakresie.
Ministerstwo Finansów przypomina, że organizacje pożytku publicznego (OPP), które chcą otrzymać 1,5% podatku PIT, powinny do 30 czerwca 2023 r. zgłosić do urzędu skarbowego aktualny rachunek bankowy. Zgłoszenie nie jest konieczne jeżeli rachunek został zgłoszony w ubiegłych latach i jest nadal aktualny.
Jak prawidłowo rozliczyć VAT w przypadku zwrotu zakupionych towarów przez nabywcę? Wyjaśniamy na poniższym przykładzie.
Inwestycje amerykańskich spółek na polskim rynku widoczne są na każdym kroku. Wbrew pozorom, ruch kapitału odbywa się jednak również w przeciwnym kierunku. Polscy inwestorzy co raz częściej lokują kapitał w zagraniczne start-up’y, w tym w innowacyjne projekty z Ameryki Północnej. Jedną z możliwości prowadzenia tego typu działań są umowy SAFE.
Rolnik ryczałtowy sprzedaje samochód, który wykorzystywał w działalności rolniczej. Samochód ten został przed sprzedażą wycofany z działalności rolniczej, co zostało potwierdzone sporządzonym na tę okoliczność protokołem. Czy sprzedaż taka podlega opodatkowaniu VAT? Czy byłoby inaczej, gdyby przed sprzedażą samochód nie został wycofany z działalności rolniczej?
Komentarze(0)
Pokaż: