REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Nierynkowa cena – konsekwencje na gruncie PIT i VAT

Kancelaria Mentzen
Doradztwo podatkowe, prawne oraz księgowość
Nierynkowa cena możliwa w podatku PIT lub VAT
Nierynkowa cena możliwa w podatku PIT lub VAT
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Przepisy regulujące zasadę ceny rynkowej w ustawie o podatku PIT są identyczne jak te, z którymi mamy do czynienia w ustawie o CIT. Ustawa VAT co do zasady, nie przewiduje sankcji za ustalenie ceny odbiegającej od warunków rynkowych. Wyjątek może wystąpić między podmiotami powiązanymi.

Kim są podmioty powiązane na gruncie ustawy o PIT i VAT?

Ustawodawca uregulował te kwestię w art. 23m ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wskazuje, że przez podmioty powiązane należy rozumieć podmioty, z których jeden wywiera znaczący wpływ, na co najmniej jeden inny podmiot lub podmioty, na które znaczący wpływ wywiera ten sam inny podmiot lub małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej, wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot. Dotyczy, to również spółek osobowych oraz zagranicznego zakładu podatnika.

REKLAMA

Autopromocja

W tym kontekście, należałoby również wyjaśnić, co ustawodawca rozumie poprzez wywieranie znaczącego wpływu. Mianowicie jest to posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów w kapitale, praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających. Oznacza to, także faktyczną zdolność osoby fizycznej do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną, nieposiadającą osobowości prawnej, a także pozostawanie w związku małżeńskim albo występowanie pokrewieństwa lub powinowactwa do drugiego stopnia. Za podmioty powiązane uznaje się również takie, między którymi występują relacje, które nie są ustanawiane lub utrzymywane z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych, w tym mające na celu manipulowanie strukturą właścicielską lub tworzenie cyrkularnych struktur właścicielskich.

Kluczowy zatem wydaje się być, oprócz relacji rodzinnych, kontekst faktycznej zdolności do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez daną jednostkę. Oznacza to, że aby spełniona została przesłanka wywierania znaczącego wpływu, nie musimy mieć koniecznie do czynienia z relacjami rodzinnymi czy powiązaniami kapitałowymi.

W ustawie o podatku od towarów i usług, w kontekście powiązania ustawodawca odnosi się bezpośrednio do regulacji z ustawy o PIT, poszerzając go o powiązania wynikające ze stosunku pracy czy tytułu przysposobienia.

Zasada ceny rynkowej w PIT

REKLAMA

Ze względu na fakt występowania powiązań w sferze prawa podatkowego oraz wynikające z tego zagrożenia (uchylanie się od opodatkowania, zawyżanie straty, zaniżanie dochodu, tworzenie struktur sztucznych), ustawodawca zdecydował się uregulować tę kwestię w ustawie. Narzuca ona na podmioty powiązane, obowiązek ustalania między sobą cen, jakie ustaliłyby podmioty niepowiązane. Wskazane, są również konsekwencje, jakie wiążą się z niezachowaniem cen rynkowych przez podmioty powiązane. Jeżeli efektem takich transakcji jest wykazanie niższego dochodu albo wyższej straty, niż te, jakie powstałyby, gdyby tych powiązań nie było, organ podatkowy określa dochód (stratę) pomijając warunki, jakie wynikają z powiązań. Aby móc określić właściwą wysokość dochodu (straty), organ podatkowy musi wziąć pod uwagę faktyczny przebieg oraz okoliczności zawarcia i realizacji transakcji, między tymi podmiotami powiązanymi, a także zwrócić uwagę na ich zachowanie. Jeżeli organ podatkowy dojdzie do wniosku, że w porównywalnych okolicznościach podmioty niepowiązane, które kierowały się racjonalnością ekonomiczną, nie zawarłyby takiej transakcji lub zawarłyby ją na innych warunkach, organ określi dochód (stratę) podatnika bez uwzględniania transakcji zawartej w warunkach powiązania.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Oznacza to, że niezachowanie ceny rynkowej, w szczególności w transakcjach z podmiotami powiązanymi, będzie wiązało się z negatywnymi konsekwencjami. W przypadku dopatrzenia się nierynkowości przez organy podatkowe, cena poszczególnej transakcji, zostanie określona właśnie przez nie. Niejednokrotnie może wiązać się to z ustaleniem wartości mniej korzystnych niż w przypadku zachowania cen rynkowych.

Pojęcie ceny rynkowej w VAT

Wartość rynkowa w ustawie o podatku od towarów i usług została uregulowana w art. 2 pkt 27b i należy przez nią rozumieć całkowitą kwotę, jaką w celu uzyskania w danym momencie danych towarów lub usług, nabywca lub usługobiorca na takim samym etapie sprzedaży, jak ten, na którym dokonywana jest dostawa towarów lub świadczenie usług, musiałby, w warunkach uczciwej konkurencji, zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju.

W przypadku, gdy nie można ustalić porównywalnej dostawy towarów lub świadczenia usług, przez wartość rynkową rozumie się:

a) w odniesieniu do towarów – kwotę nie mniejszą niż cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a w przypadku braku ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy;

b) w odniesieniu do usług – kwotę nie mniejszą niż całkowity koszt poniesiony przez podatnika, na wykonanie tych usług.

Na gruncie przepisów o VAT nie ma przeszkód, aby podmioty, między którymi nie występuje stosunek powiązania, zawarły transakcję w cenie odbiegającej od rynkowej. Problem pojawia się, jeżeli do takiej dojdzie między podmiotami powiązanymi. Zgodnie z art. 32 powyższej ustawy, jeżeli między podmiotami transakcji (nabywcą oraz dokonującym dostawy) istnieje powiązanie i jednocześnie nie mają pełnego prawa do odliczenia VAT, organ podatkowy określa podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową (jeżeli okaże się, że powiązania te miały wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług).

Nierynkowa cena a prawo do odliczenia podatku VAT

Naczelny Sąd Administracyjny w swoim wyroku z dnia 28 października 2019 roku stwierdził:

„Obowiązana do zaspokojenia potrzeb wspólnoty w ramach zadań własnych Gmina, która dla tego celu działając w charakterze organu władzy publicznej, poniosła wydatki inwestycyjne dla wytworzenia infrastruktury, którą dla realizacji tych zadań przekazała do bezpłatnego użytkowania odrębnej samorządowej jednostce organizacyjnej, w związku ze zmianą formy tego przekazania z nieodpłatnej na odpłatną z ustaleniem symbolicznej kwoty odpłatności, w świetle art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) nie działa jako podatnik prowadzący działalność gospodarczą, nie zachodzi bowiem wyraźny, wzajemny związek pomiędzy świadczeniem Gminy, a symbolicznie określoną kwotą odpłatności”.

Określenie odpowiedniej ceny może mieć, więc również znaczenie w kontekście możliwości odliczenia podatku VAT.

Nierynkowa cena w Ordynacji podatkowej

Aktualne przepisy Ordynacji podatkowej przewidują sankcje, za niewywiązywanie się z obowiązku stosowania warunków rynkowych między podmiotami powiązanymi.

Podatnicy stosujący nierynkowe ceny, mogą zostać objęci dodatkowym zobowiązaniem podatkowym. Ma ono trzy formy:

  • 10% sumy nienależnie wykazanej lub zawyżonej straty podatkowej i niewykazanego w całości lub w części dochodu do opodatkowania, w zakresie wynikającym z tej decyzji.
  • 20% jeżeli podstawa do ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego, przekracza 15 milionów zł (w zakresie nadwyżki ponad tę kwotę) lub nie zostanie przez podatnika złożona dokumentacja podatkowa (może zostać uzupełniona w terminie wskazanym przez organ podatkowy – nie dłuższy niż 14 dni).
  • 30% – obie powyższe przesłanki spełnione łącznie.

Brak wywiązywania się z obowiązków związanych z cenami transferowymi ma swoje odzwierciedlenie, również w Kodeksie Karnym Skarbowym. Jest to, jednak aspekt o wiele bardziej rozbudowany.

Zagadnienie cen rynkowych stanowi bardzo istotny element polskiego oraz międzynarodowego systemu podatkowego. Transakcje między podmiotami powiązanymi, mogą stanowić pole do wielu nadużyć. Nie dziwi zatem tendencja do ciągłego uszczelniania przepisów, mających na celu zapobieganie tego typu działaniom.

Tomasz Ogonowski, Kancelaria Mentzen

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Podatek PIT - część 2
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/9
Są kosztem uzyskania przychodu:
koszty reprezentacji, w szczególności poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych
udzielone pożyczki, w tym stracone pożyczki
wydatki na wystrój wnętrza biurowego nie będące wydatkami reprezentacyjnymi
wpłaty dokonywane do pracowniczych planów kapitałowych, o których mowa w ustawie o pracowniczych planach kapitałowych – od nagród i premii wypłaconych z dochodu po opodatkowaniu podatkiem dochodowym
Następne
Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Pracownik może czasem nie wykonywać pracy i zachować prawo do wynagrodzenia. W jakich przypadkach?

Wynagrodzenie jest – co do zasady - świadczeniem przysługującym w zamian za świadczoną przez pracownika pracę (czyli wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną). Za czas niewykonywania pracy pracownik ma prawo do wynagrodzenia, jeżeli wynika to z przepisów prawa pracy.

Zmiana zasad wysyłania pocztą pism (urzędowych, podatkowych, sądowych) z zachowaniem terminu. Łatwiej będzie też uzyskać oprocentowanie nadpłat

Do Sejmu trafił już rządowy projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej i kilku innych ustaw, który ma na celu dostosowania polskiego prawa do dwóch wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Nowe przepisy przewidują, że m.in. w procedurze podatkowej, administracyjnej, cywilnej, można będzie nadać pismo (z zachowaniem terminu) do urzędu u dowolnego operatora pocztowego, a nie jak do tej pory tylko za pośrednictwem Poczty Polskiej. Zmienione omawianą nowelizacją przepisy zapewnią też oprocentowanie nadpłat powstałych w wyniku orzeczeń TSUE lub TK za okres od dnia powstania nadpłaty do dnia jej zwrotu, niezależnie od czasu złożenia wniosku o zwrot nadpłaty.

Bałagan w dokumentach firmy? Sprawdź, jak skutecznie nad nimi zapanować

Papierowy bałagan w dokumentacji firmowej. Dlaczego tradycyjne przechowywanie dokumentów sprawia tyle problemów? Co musisz wiedzieć, aby to zmienić?

Ile wyniesie rata kredytu po obniżce stóp procentowych o 0,5 pp, 0,75 pp, 1 pp.? Jak wzrośnie zdolność kredytowa? Stopy NBP spadną dopiero w II połowie 2025 r.?

Rada Polityki Pieniężnej na posiedzeniu w dniach 15-16 stycznia 2024 r. utrzymała wszystkie stopy procentowe NBP na niezmienionym poziomie. RPP nie zmieniła poziomu stóp procentowych w styczniu 2025 r. Rankomat.pl zwraca jednak uwagę, że jest szansa na to, że w 2025 roku (raczej w II połowie) stopy spadną o 0,75 p.p. (punkt procentowy). To wywołałoby spadek raty przeciętnego kredytu o 196 zł i wzrost zdolności kredytowej. Okazuje się, że bankach obniżki już się zaczęły i to nie tylko w przypadku lokat, ale również kredytów. Jak wynika z danych NBP, średnie oprocentowanie lokat założonych w listopadzie (najnowsze dostępne dane) spadło poniżej 4% po raz pierwszy od maja 2022 r. Średnie oprocentowanie kredytów hipotecznych również było najniższe od maja 2022 r. i wyniosło 7,35%. Zauważalnie staniały nawet kredyty konsumpcyjne, których RRSO po raz pierwszy od grudnia 2021 r. spadło poniżej 13%.

REKLAMA

E-akta osobowe pracowników: co muszą zawierać i jak je prowadzić?

Elektroniczna forma akt osobowych, czyli e-akta, staje się coraz bardziej popularna, oferując wygodę, efektywność i oszczędność czasu. Ale czym właściwie są e-akta osobowe pracowników i jak je prawidłowo prowadzić?

Procedura VAT-OSS – na czym polega, jak stosować i dlaczego warto. Jak wypełnić zgłoszenie VIU-R

Wprowadzenie procedury VAT-OSS (One Stop Shop – co można przetłumaczyć jako: Sklep w jednym miejscu), to istotne uproszczenie rozliczeń podatkowych dla firm prowadzących działalność transgraniczną w Unii Europejskiej. Procedura ta umożliwia przedsiębiorcom rozliczać w jednym miejscu podatek VAT z tytułu sprzedaży towarów i usług na rzecz konsumentów w innych krajach UE. Pozwala to na uniknięcie skomplikowanych procesów rejestracji i rozliczeń w każdym państwie członkowskim oddzielnie.

Automatyzacja i sztuczna inteligencja w księgowości: przykłady konkretnych zastosowań. System wykryje oszusta i fałszywego dostawcę

Automatyzacja procesów finansowych (w tym zastosowanie sztucznej inteligencji) już teraz pomaga przedsiębiorcom oszczędzać czas, redukować koszty oraz minimalizuje ryzyko błędów. I choć jej korzyści odkrywają głównie najwięksi rynkowi gracze, wkrótce te narzędzia mogą stać się niezbędnym elementem każdej firmy, chociażby ze względu na ich nieocenioną pomoc w wykrywaniu cyberoszustw. O tym, dlaczego automatyzacja w księgowości jest niezbędna, mówi Marzena Janta-Lipińska, ekspertka ds. podatków, specjalizująca się w księgowości zewnętrznej i propagatorka nowoczesnych, elastycznych rozwiązań z zakresu usług operacyjnych, zgodności z przepisami i sprawozdawczości.

Świetna wiadomość dla podatników. Chodzi o odsetki z urzędu skarbowego

Odsetki od nadpłat podatkowych będą naliczane już od dnia ich powstania aż do momentu zwrotu – taką zmianę przewiduje projekt nowelizacji ordynacji podatkowej przyjęty przez rząd. Co jeszcze ulegnie zmianie?

REKLAMA

Podatek od nieruchomości w 2025 r. Budynek i budowla inaczej definiowane, przesunięcie złożenia deklaracji DN-1 i inna stawka dla garaży

Budynek i budowla zmieniły od początku 2025 r. swoje definicje w podatku od nieruchomości.  Do tej pory podatnicy posługiwali się uregulowaniami pochodzącymi z prawa budowlanego, dlatego wprowadzenie przepisów regulujących te kwestie bezpośrednio w przepisach podatkowych to spora zmiana. Sprawdzamy, w jaki sposób wpłynie ona na obowiązki podatkowe polskich przedsiębiorców. 

Tsunami zmian podatkowych – kto ucierpi najbardziej?

Rok 2025 przynosi kolejną falę zmian podatkowych, które dotkną zarówno najmniejszych przedsiębiorców, jak i największe firmy. Eksperci alarmują, że brak stabilności prawa zagraża inwestycjom w Polsce, a wprowadzenie nowych przepisów w pośpiechu prowadzi do kosztownych błędów. Czy czeka nas poprawa w zakresie przewidywalności i uproszczenia systemu fiskalnego?

REKLAMA