ANALIZA
Wczorajszy wyrok Trybunału Konstytucyjnego jest bardzo korzystny dla osób zarabiających w krajach Unii Europejskiej, których miejscem zamieszkania jest Polska, a którzy w innym państwie zapłacili składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe) oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne i nie mogli ich tam odliczyć. Zgodnie z orzeczeniem Trybunału będą mogli odliczyć składki na ubezpieczenia - zdrowotne od podatku i społeczne od dochodu - rozliczając się z podatku dochodowego w Polsce. Obecne przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie pozwalają na odliczenie składek wyżej wymienionym osobom. Trybunał uznał, że przepisy te są niezgodne z ustawą zasadniczą, ponieważ naruszają zasady: równości wobec prawa (różnicują sytuację podatników) oraz sprawiedliwości społecznej. Wyrok wejdzie w życie dopiero 30 listopada 2008 r. Do tego czasu Sejm powinien zmienić ustawę o PIT w zakresie objętym wyrokiem. Nie dotyczy on jednak osób osiągających dochody w państwach spoza Unii Europejskiej.
Korzyść połowiczna
Eksperci przyznają, że wyrok jest bardzo korzystny dla podatników, którzy osiągają dochody na terenie Unii Europejskiej, płacą tam składki na ubezpieczenia i nie mogą ich odliczyć. Od 30 listopada 2008 r. będą mieli takie prawo, chyba że Sejm zmieni przepisy już wcześniej. Problem, na który zwracają uwagę eksperci, dotyczy właśnie terminu wejścia w życie wyroku.
- Orzeczenie Trybunału jest korzystne dla podatników, ponieważ potwierdza, że praktyka zakazująca odliczeń składek płaconych do innych systemów ubezpieczeń jest błędna. A więc to jest sukces. Minusem jest to, że wyrok zacznie obowiązywać od 30 listopada 2008 r. Z drugiej strony wydaje się w pełni uzasadniona troska Trybunału o skutki dla budżetu - powiedział Gazecie Prawnej Andrzej Taudul, niezależny doradca podatkowy.
Trybunał w ustnym uzasadnieniu podkreślił, że odsunięcie momentu wejścia w życie wyroku jest konieczne ze względu na istotną zmianę systemu podatkowego w trakcie trwania roku podatkowego, a także niedookreślone skutki finansowe dla budżetu. Ani skarżący rzecznik praw obywatelskich, ani przedstawiciele Sejmu i prokuratora generalnego nie potrafili oszacować skutków finansowych dla budżetu.
Zmiany w ustawie
Zbigniew Błaszczyk, doradca podatkowy z GRNB Partner, uważa natomiast, że wyrok potwierdza, że niezależnie, w którym państwie Unii Europejskiej pracuje podatnik, ma on możliwość opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz prawo do ich odliczenia.
- Zadaniem państwa będzie teraz dokonanie takich regulacji wewnętrznych, które te prawa obywatelskie będą szanowały. Część orzeczenia dotycząca terminu wejścia w życie nie jest już tak optymistyczna jak ta, która przyznaje prawo do odliczenia - powiedział Zbigniew Błaszczyk.
W związku z tym powstaje kolejny problem, od kiedy pracujący za granicą będą mogli odliczyć składki. Biorąc pod uwagę sam wyrok, podatnicy nie skorzystają z tego prawa w przypadku rozliczeń za 2007 rok.
Anna Misiak, doradca podatkowy z MDDP Michalik, Dłuska Dziedzic i Partnerzy, twierdzi, że w sytuacji, gdyby Sejm zmienił przepisy w trakcie 2008 roku, podatnicy mogliby odliczyć składki w rozliczeniach podatku dochodowego za 2008 rok.
- Myślę, że Sejm może wprowadzić zmiany w trakcie przyszłego roku, ponieważ są one korzystne dla podatników. Posłowie mogą też uchwalić zmiany z mocą wsteczną, obowiązującą np. od 1 stycznia 2007 r. - powiedziała nam Anna Misiak.
Zbigniew Błaszczyk dodaje natomiast, że nowy rząd mógłby przygotować zmiany dość szybko. Eksperci podkreślają, że wyrok Trybunału nie zamyka jednak sprawy odliczeń.
- Jednym z pierwszych projektów ustaw przygotowanych przez Platformę Obywatelską w nowym Sejmie będzie nowela ustawy o PIT, realizująca orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego - potwierdził szef klubu PO Zbigniew Chlebowski.
Sprawa na wokandzie
Andrzej Taudul zwraca uwagę, że wyrok może otwierać drogę do postępowania przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości za okres od 1 maja 2004 r.
- Przepisy unijne dotyczące ubezpieczeń społecznych są nadrzędne wobec przepisów polskich. Składki wpłacane do systemu ubezpieczeń państw Unii powinny być traktowane na równi ze składkami wpłacanymi do systemu polskiego. A zatem jeśli ktoś zaskarży polskie przepisy uniemożliwiające odliczanie składek zapłaconych w innych krajach niż Polska do ETS, to prawdopodobne jest, że Trybunał stwierdzi, że w Polsce niesłusznie obowiązuje taki zakaz - powiedział Andrzej Taudul.
Trybunał Konstytucyjny w ustnym uzasadnieniu przyznał, że zbadanie zgodności polskich przepisów dotyczących odliczeń składek od podstawy opodatkowania i od podatku z regulacjami unijnymi leży w gestii ETS, a nie TK.
Jak informowała wcześniej Gazeta Prawna, ETS wypowiadał się w takich kwestiach i twierdził, że ograniczenie prawa do odliczenia zapłaconych składek na ubezpieczenia jedynie do składek zapłaconych w jednym kraju nie jest zgodne z prawem wspólnotowym.
Andrzej Taudul zwraca także uwagę, że polscy podatnicy mogą występować do organów podatkowych i polskich sądów administracyjnych o stwierdzenie nadpłaty w PIT.
- Wojewódzkie sądy administracyjne mogłyby orzec, że przepisy zabraniające odliczeń są niezgodne z prawem unijnym, a zatem podatnikom przysługuje prawo do zwrotu nadpłaconego podatku - stwierdził nasz rozmówca.
30 listopada 2008 r. zacznie obowiązywać wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczący odliczania zagranicznych składek na ubezpieczenia
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Konsekwencje wyroku trybunału
Łukasz Zalewski
lukasz.zalewski@infor.pl