W dniu 25 czerwca 2024 r. do Sejmu wpłynął poselski projekt mający na celu wprowadzenie od 2025 roku nowych zasad ustalania wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne. Projekt zakłada wprowadzenie trzech ryczałtowych kwot w wysokości 300 zł, 525 zł i 700 zł miesięcznie, zależnie od przychodu, wynagrodzenia, uposażenia lub świadczeń w roku kalendarzowym. Zmiany mają dotyczyć wszystkich osób płacących składkę zdrowotną także pracowników i przedsiębiorców. Projekt przygotowała grupa posłów Polska2050-Trzecia Droga.
- Składka zdrowotna 2024. Aktualny stan prawny
- Cel nowelziacji: przywrócenie pierwotnych zasad składki zdrowotnej
- Wysokość składki zdrowotnej – zmiany od 2025 roku
- Waloryzacja
- Tylko jedna składka zdrowotna
- Zmiany w podatku PIT
- Zmiany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych
- Zmiany w ryczałcie
- Przepisy przejściowe
- Kiedy ryczałtowa składka zdrowotna wejdzie w życie?
Składka zdrowotna 2024. Aktualny stan prawny
Aktualne zasady obliczania wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne regulowane są przez przepisy ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146). Zgodnie z jej postanowieniami składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi co do zasady 9% podstawy wymiaru składki (art. 79), którą stanowi dochód pomniejszony o składki na ubezpieczenie społeczne. Obecny stan prawny przewiduje także specjalne zasady oskładkowania dla przedsiębiorców, którzy wybrali ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (stała kwota zależna od rocznych przychodów), przedsiębiorców rozliczających się za pomocą karty podatkowej (stała kwota zależna od ustawowego wynagrodzenia minimalnego). Specjalne zasady ustalania wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne obowiązują również dla rolników, członków rodzin osób ubezpieczonych oraz osób wykonujących inne zawody, pełniących funkcje społeczne lub pobierających świadczenia społeczne.
Cel nowelziacji: przywrócenie pierwotnych zasad składki zdrowotnej
Autorzy omawianego projektu wskazują w uzasadnieniu, że ta nowelizacja ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ma na celu przywrócenie idei składki zdrowotnej jaka przyświecała jej powstaniu jako ubezpieczenia na wypadek choroby, bez względu na zamożność płatnika składek. Taka konstrukcja składki dla przedsiębiorców obowiązywała do roku 2022, kiedy został wprowadzony tak zwany ,,Polski Ład". Od 2022 roku składka zdrowotna stała się – w ocenie autorów projektu - parapodatkiem płaconym w związku z czynnościami, które nie powinny być powiązane z płatnościami na rzecz Narodowego Funduszu Zdrowia, tak jak np. sprzedaż samochodu, czy innych środków trwałych.
Omawiany projekt nowelizacji ma naprawić błędy Polskiego Ładu. Przewiduje wprowadzenie zmiany obowiązujących obecnie zasad obliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne dla prawie wszystkich grup objętych ubezpieczeniem, w tym zwłaszcza prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą i wykonujących pracę najemną.
Zmiany te mają na celu obniżenie kosztów pracy i prowadzenia działalności gospodarczej oraz uproszczenie zasad obliczania wysokości składki poprzez zastąpienie procentowej części dochodu ubezpieczonego kwotą ryczałtową zależną od dochodu (w przypadku pracownika lub osoby świadczącej pracę w oparciu o inne rodzaje umów) lub przychodu (w przypadku osoby prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą).
Aby zrównać prawa wszystkich ubezpieczonych, pozostałe grupy objęte ubezpieczeniem zdrowotnym także będą płacić kwoty składek zależne od dochodu lub nie wyższe niż obecnie.
Wysokość składki zdrowotnej – zmiany od 2025 roku
Omawiany projekt przewiduje, że od 2025 roku - zamiast składki zdrowotnej proporcjonalnej do podstawy oskładkowania - będą wprowadzone trzy ryczałtowe kwoty w wysokości 300 zł, 525 zł i 700 zł miesięcznie, zależne od przychodu, wynagrodzenia, uposażenia lub świadczeń w danym roku kalendarzowym.
300 zł - jeżeli łączna kwota przychodu, wynagrodzenia, uposażenia lub świadczeń w roku kalendarzowym nie przekracza kwoty 85 000 zł;
525 zł - jeżeli łączna kwota przychodu, wynagrodzenia, uposażenia lub świadczeń w roku kalendarzowym przekracza kwoty 85 000 zł nie przekracza 300 000 zł;
700 zł, jeżeli łączna kwota przychodu, wynagrodzenia, uposażenia lub świadczeń w roku kalendarzowym przekracza 300 000 zł.
Waloryzacja
Ponadto zostanie wprowadzony mechanizm waloryzacji składek przy pomocy średniorocznego wskaźnika wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w trzecim kwartale, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
Tylko jedna składka zdrowotna
Nowelizacja wprowadzi też zasadę, że w przypadku zbiegu obowiązku zapłaty składki
- jeżeli ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146) lub
- gdy w ramach jednego z tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego wymienionych w art. 66 ust. 1 ubezpieczony uzyskuje więcej niż jeden przychód,
składka zdrowotna opłacana będzie tylko od jednego z tych tytułów lub przychodów wskazanego przez ubezpieczonego, z tym że nie może być to tytuł lub przychód, od którego składka jest finansowana przez budżet państwa.
Gdy łączna kwota przychodów takiego ubezpieczonego w trakcie roku kalendarzowego przekroczy kwotę 85 000 zł oraz 300 000 zł - ubezpieczony od miesiąca, po którym nastąpiło przekroczenie, płacić będzie składkę w wysokości określonej odpowiednio 525 zł albo 700 zł.
Jeżeli nie jest płatnikiem składki od tytułu lub przychodu, od którego opłacana jest składka, będzie musiał poinformować płatnika składek o nowej wysokości składki należnej od tego miesiąca.
Co istotne, w przypadku zmiany wysokości składki w trakcie roku kalendarzowego, ubezpieczony będzie miał prawo zmiany tytułu lub przychodu, od którego płacona jest składka zdrowotna. Pozwoli to mu dostosować się do istotnych zmian w strukturze jego dochodów, tak aby nie musiał płacić wyższej składki z relatywnie niższych przychodów.
Pozostałe zmiany dostosowują zasady oskładkowania osób należących do niektórych grup wymienionych w art. 66 ust. 1 zmienianej ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146), dla których do tej pory podstawą wymiaru składki zdrowotnej jest minimalne wynagrodzenie lub wysokość świadczeń uzyskiwanych poza stosunkiem pracy lub działalnością gospodarczą. Nowelizacja przyjęła zasadę, że obciążenie tych osób składką zdrowotną nie wzrośnie a w większości przypadków będzie niższe.
Z uwagi na skutki zmian w prowadzanych do ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych konieczne jest wprowadzenie zmian do innych ustaw.
Zmiany w podatku PIT
W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych uchylone będą przepisy, które do tej pory pozwalały zaliczać do kosztów uzyskania przychodów część składek opłacanych przez osoby prowadzące działalność gospodarczą. Zdaniem autorów projektu omawianej nowelizacji, korzyści jakie uzyskiwali do tej pory przedsiębiorcy z tego tytułu będą niższe te, które uzyskają z tytulu płacenia ryczałtowych składek zdrowotnych.
Zmiany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych
W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wprowadzono zmiany związane z uwzględnieniem, ze od dnia wejścia w życie nowelizacji nie będzie już podstawy wymiaru składki zdrowotnej jako danej niezbędnej do ustalania wysokości składki i konieczności przekazywania do ZUS informacji o jej wysokości dla rozliczeń rocznych.
Zmiany w ryczałcie
W ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne do nowych uwarunkowań prawnych usunięto przepisy dające prawo do pomniejszania przychodu o 50% składek na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconych w roku podatkowym.
Przepisy przejściowe
W związku ze zmianami dotyczącymi zasad opłacania składki zdrowotnej i jej częściowego odliczania od przychodu przez przedsiębiorców konieczne są przepisy przejściowe uwzgledniające konieczność zachowania praw nabytych. Dlatego też przepisy art. 5 i 6 nowelizacji mają stanowić, że do rozliczenia składek na ubezpieczenie zdrowotne za rok 2024 oraz do ustalenia wysokości podatku dochodowego za rok 2024 stosuje się przepisy dotychczasowe.
Kiedy ryczałtowa składka zdrowotna wejdzie w życie?
Omawiana nowelizacja ma wejść w życie 1 stycznia 2025 r. Jak już wspomniano na wstępie, nie jest to projekt rządowy a poselski. Posłowie Polski2050-Trzeciej Drogi, którzy przecież wchodzą w skład obecnej większości parlamentarnej i jednocześnie koalicji rządowej od dłuższego czasu powtarzają, że zmiana zasad płacenia składki zdrowotnej jest ich kluczową obietnicą wyborczą.
Warto też wskazać, że wśród 100 konkretów na pierwsze 100 dni rządów Koalicji Obywatelskiej w pozycji nr 34 jest obietnica: "Wrócimy do ryczałtowego systemu rozliczania składki zdrowotnej."
Tym niemniej jest to obecnie kwestia, która dzieli obecnych koalicjantów.
W dniu 21 marca 2024 r. minister finansów Andrzej Domański poinformował, że Ministerstwo Finansów przygotowało założenia zmian w składce zdrowotnej od 2025 roku. Biorący udział w konferencji prasowej wiceminister finansów Jarosław Neneman powiedział, że "nie ma powrotu" do zasad rozliczania składki, które obowiązywały przed "Polskim Ładem", kiedy składka była niewielka i odliczana od podatku.
Więcej na temat propozycji Ministerstwa Finansów: Składka zdrowotna dla przedsiębiorców - obniżka od 2025 roku. Skala podatkowa, ryczałt, podatek liniowy, karta podatkowa. MF: Nie ma powrotu do zasad sprzed Polskiego Ładu
A zatem – skoro pojawił się poselski projekt nowelizacji – wyżej wskazana propozycja Ministerstwa Finansów nie satysfakcjonuje posłów Polski 2050-Trzeciej Drogi.
Warto przypomnieć, że lider tego ugrupowania Szymon Hołownia mówił 2 marca 2024 r. na konwencji samorządowej Trzeciej Drogi w Otrębusach: „Kwestia składki zdrowotnej to nasze być albo nie być w koalicji. Stawiamy tę sprawę bardzo twardo i bardzo jasno”.
Sprawę dodatkowo komplikuje wisząca nad Polską groźba wdrożenia przez Komisję Europejską procedury nadmiernego deficytu, która będzie oznaczać większy rygor budżetowy. A omawiana nowelizacja składki zdrowotnej ma uszczuplić dochody państwa o ok. 15 miliardów złotych.
Aktualnie omawianemu projektowi nie został jeszcze nadany numer druku sejmowego.
Źródło: poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw – wniesiony do Sejmu 25 czerwca 2024 r.