Emerycie, myślałeś, że z racji wieku masz prawo do ulgi rehabilitacyjnej? Ministerstwo Finansów rozwiewa wątpliwości

• Ulga rehabilitacyjna – dla kogo naprawdę? Według MF bycie emerytem to za mało
• Co można odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej?
• Ile można odliczyć ulgi rehabilitacyjnej?
• Kto ma prawo do ulgi rehabilitacyjnej? To jest kwestia orzeczenia, a bycia emerytem
• Jakie dokumenty do ulgi rehabilitacyjnej są niezbędne?

Wielu emerytów zakłada, że po osiągnięciu określonego wieku mogą skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej. Nic bardziej mylnego! Ministerstwo Finansów jasno wskazuje, że samo przejście na emeryturę nie daje prawa do odliczeń. Kto więc może skorzystać z ulgi i jakie warunki trzeba spełnić?

Ulga rehabilitacyjna – dla kogo naprawdę? Według MF bycie emerytem to za mało

Jeden z podatników, który osiągnął już wiek emerytalny zadał następujące pytanie skarbówce: Jestem emerytem. Czy z racji wieku przysługuje mi prawo do ulgi rehabilitacyjnej?

Ministerstwo Finansów krótko i wprost odpowiedziało emerytowi: Nie. Z ulgi rehabilitacyjnej może skorzystać osoba, która ma status osoby niepełnosprawnej lub ma na utrzymaniu taką osobę. Osoba niepełnosprawna - to osoba, która posiada:

• orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach lub
• decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
• orzeczenie o niepełnosprawności osoby, wydane na podstawie odrębnych przepisów, w przypadku gdy osoba ta nie ukończyła 16 roku życia, albo
• orzeczenie o niepełnosprawności, wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów, które obowiązywały do 31 sierpnia 1997 roku.

Wyjaśnijmy, że dla potrzeb ulgi rehabilitacyjnej ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej także: "ustawa PIT") określa w szczególności jakie wydatki możesz odliczyć w ramach tej ulgi, czego nie odliczysz, ile odliczysz, kto jest osobą z niepełnosprawnościami oraz kto jest osobą z niepełnosprawnościami, pozostającą na utrzymaniu podatnika, a także sposób dokumentowania wydatków rehabilitacyjnych. Natomiast do rozliczania ulgi w rocznym PIT służy załącznik PIT/O, który jest załącznikiem do zeznań PIT-28, PIT-28S, PIT-36, PIT-36S, PIT-36L, PIT-36LS oraz PIT-37. A teraz szczegóły.

Co można odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej?

Zacznijmy o kwestii odliczenia wydatków. Otóż w ramach ulgi rehabilitacyjnej w rozliczeniu rocznym PIT możesz odliczyć wydatki wymienione w art. 26 ust. 7a ustawy PIT, czyli poniesione na:

• adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
• przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
• zakup, naprawę lub najem:
  - wyrobów medycznych wymienionych w wykazie określonym rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2017 roku w sprawie wykazu wyrobów medycznych (dalej także: "rozporządzenie") wydawanych na zlecenie,
  - indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, które nie są wymienione w wykazie określonym rozporządzeniem,
  - wyposażenia: wyrobów medycznych, indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, bez którego nie jest możliwe ich użytkowanie zgodnie z przeznaczeniem (np. zakup baterii do aparatu słuchowego),
• pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne, chłonne majtki, podkłady, wkłady anatomiczne,
• zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
• odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym,
• odpłatność za pobyt w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym,
• odpłatność za pobyt opiekuna osoby z niepełnosprawnością zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci z niepełnosprawnością do lat 16, przebywającego z osobą z niepełnosprawnością na turnusie rehabilitacyjnym, w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego lub zakładzie rehabilitacji leczniczej, [Ważne! Osoby zaliczone do I grupy inwalidztwa to osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono: całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji (1) albo niezdolność do samodzielnej egzystencji (2), albo znaczny stopień niepełnosprawności (3).]
• odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne lub leczniczo-rehabilitacyjne,
• opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, [Ważne! Osoby zaliczone do II grupy inwalidztwa, to osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono: całkowitą niezdolność do pracy (1) albo umiarkowany stopień niepełnosprawności (2).]
• utrzymanie psa asystującego, o którym mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
• opiekę pielęgniarską w domu nad osobą z niepełnosprawnością w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób z niepełnosprawnością zaliczonych do I grupy inwalidztwa,
• opłacenie tłumacza języka migowego,
• kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością oraz dzieci osób z niepełnosprawnością, które nie ukończyły 25. roku życia,
• leki, o których mowa w ustawie z dnia 6 września 2001 roku – Prawo farmaceutyczne, jeśli lekarz specjalista stwierdził, że osoba z niepełnosprawnością powinna stosować określone leki stale lub czasowo,
• odpłatny przewóz: osoby z niepełnosprawnością karetką transportu sanitarnego, osoby z niepełnosprawnością zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa oraz dzieci z niepełnosprawnością do lat 16 – również innymi środkami transportu,
• używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby z niepełnosprawnością lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę z niepełnosprawnością albo dziecko z niepełnosprawnością, które nie ukończyło 16. roku życia,
• odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
  - na turnusie rehabilitacyjnym,
  - w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym,
  - na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością oraz dzieci osób z niepełnosprawnością, które nie ukończyły 25. roku życia,
  - opiekuna osoby z niepełnosprawnością zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci z niepełnosprawnością do lat 16, przebywającego z osobą z niepełnosprawnością na turnusie rehabilitacyjnym lub w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego lub zakładzie rehabilitacji leczniczej.

Jakich wydatków nie można odliczyć? Ulga rehabilitacyjna nie obejmuje wydatków spoza powyższej listy. Nie odliczysz także wydatków, które wprost zostały wymienione w ustawie PIT, jako niepodlegające odliczeniu, czyli wydatków:

• poniesionych na zakup, naprawę lub najem sprzętu gospodarstwa domowego,
• sfinansowanych w całości ze środków: ZFRON (zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych), ZFA (zakładowego funduszu aktywności), PFRON (Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych), NFZ (Narodowego Funduszu Zdrowia), ZFŚS (zakładowego funduszu świadczeń socjalnych).

Co istotne! Jeśli tylko część wydatków rehabilitacyjnych została sfinansowana (dofinansowana/zaliczona/odliczona/zwrócona), możesz odliczyć tylko nadwyżkę wykraczającą ponad tę część.

Ile można odliczyć ulgi rehabilitacyjnej?

Zdecydowaną większość wydatków odliczysz w kwocie faktycznie poniesionej. Jedynym ograniczeniem jest wysokość Twoich dochodów lub przychodów. W przypadku wydatków poniesionych na:

• wyroby medyczne takie jak pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne, chłonne majtki, podkłady, wkłady anatomiczne – możesz odliczyć wydatek faktycznie poniesiony, przy czym nie więcej niż 2 280 zł,
• opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa – możesz odliczyć wydatek faktycznie poniesiony, przy czym nie więcej niż 2 280 zł,
• utrzymanie psa asystującego - możesz odliczyć wydatek faktycznie poniesiony, przy czym nie więcej niż 2 280 zł,
• używanie samochodu osobowego – możesz odliczyć wydatek faktycznie poniesiony, przy czym nie więcej niż 2 280 zł,
• leki – możesz odliczyć, jeśli w danym miesiącu wydałeś na leki więcej niż 100 zł. Wówczas odliczasz nadwyżkę ponad 100 zł.

Kto ma prawo do ulgi rehabilitacyjnej? To jest kwestia orzeczenia, a bycia emerytem

Możesz odliczyć ulgę rehabilitacyjną, jeśli wydatki rehabilitacyjne poniosłeś będąc osobą z niepełnosprawnością lub masz na utrzymaniu taką osobę. Dla potrzeb ulgi rehabilitacyjnej jesteś osobą z niepełnosprawnością, jeśli posiadasz jedno z następujących orzeczeń:

• orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach,
• decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną,
• orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydane na podstawie odrębnych przepisów,
• orzeczenie o niepełnosprawności, wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do 31 sierpnia 1997 roku.

Osobą z niepełnosprawnością, pozostającą na utrzymaniu, jest Twój małżonek, zstępny (np. dziecko, wnuk), wstępny (np. rodzic, dziadek, babcia), pasierb, zięć, synowa, brat, siostra, ojczym, macocha, teściowa, teść, lub dziecko obce przyjęte na wychowanie przez Ciebie lub małżonka – pod warunkiem że roczny dochód tej osoby z niepełnosprawnością (rozumiany jako przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodów) nie przekroczył w 2023 roku kwoty 19 061,28 zł. Przy ustalaniu tych rocznych dochodów pomijasz:

• alimenty na rzecz dzieci: małoletnich (1), pełnoletnich, które otrzymywały zasiłek pielęgnacyjny, dodatek pielęgnacyjny lub rentę socjalną (2), pełnoletnich do 25. roku życia, które uczą się lub studiują oraz same spełniają kryterium dochodowe(3),
• świadczenie uzupełniające otrzymane przez osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji,
• dodatki z tarcz antyinflacyjnych i solidarnościowych takie jak: dodatek energetyczny, dodatek osłonowy, dodatek węglowy, dodatek dotyczący sytuacji na rynku paliw, dodatek elektryczny, refundacja kwoty odpowiadającej podatkowi VAT w związku z sytuacją na rynku gazu,
• zasiłek pielęgnacyjny,
• 13. i 14. emeryturę.

Jakie dokumenty do ulgi rehabilitacyjnej są niezbędne?

Odliczysz tylko te wydatki, które masz udokumentowane. W większości przypadków musisz posiadać dokument stwierdzający wysokość poniesionych wydatków. Jest nim w szczególności faktura, z której wynika komu i za co zapłaciłeś. Jedynie w przypadku wydatków poniesionych na:

• utrzymanie psa asystującego,
• opłacenie przewodnika osoby niewidomej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczoną do I grupy inwalidztwa,
• używanie samochodu osobowego
  – nie musisz posiadać dokumentów stwierdzających wysokość tych wydatków. Przy czym, jeśli organ podatkowy – w ramach swoich uprawnień – zażąda, abyś przedstawił dowody potwierdzające Twoje prawo do tych odliczeń, musisz w szczególności: podać imię i nazwisko przewodnika, któremu zapłaciłeś, okazać certyfikat psa asystującego lub udowodnić, że poniosłeś jakikolwiek wydatek związany z używaniem własnego samochodu osobowego (może to być np. opłata ubezpieczenia auta, faktura wystawiona przez mechanika samochodowego).

Źródło: na podstawie broszury informacyjnej do załącznika PIT/O przygotowanej przez Ministerstwo Finansów