REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Skarbówka zajęła emerytowi kwotę wolną od potrąceń. W efekcie pozbawiono seniora środków na podstawowe i niezbędne bieżące potrzeby życiowe

Skarbówka zajęła emerytowi kwotę wolną od potrąceń. W efekcie pozbawiono seniora środków na podstawowe bieżące potrzeby życiowe
Skarbówka zajęła emerytowi kwotę wolną od potrąceń. W efekcie pozbawiono seniora środków na podstawowe bieżące potrzeby życiowe
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Organy egzekucyjne dwukrotnie potrąciły należności ze świadczenia emerytalnego seniora, co pozbawiło go środków niezbędnych do życia. Najpierw zajęcia dokonał ZUS, a następnie urząd skarbowy, ściągając dodatkowe środki z jego konta bankowego. Sprawa trafiła do Rzecznika Praw Obywatelskich, a Ministerstwo Finansów zapowiedziało analizę przepisów w celu uniknięcia podobnych sytuacji w przyszłości.

Obywatel poskarżył się, że organ egzekucyjny dokonał dwukrotnego potrącenia należności ze świadczenia emerytalnego, które jest jego jedynym źródłem utrzymania. Fiskus wyegzekwował od niego zarówno środki na koncie bankowym z emerytury, jak i kwotę wcześniej potrąconą przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z tego samego świadczenia. W efekcie pozbawiono go środków z kwoty wolnej od potrąceń, przeznaczonej na podstawowe bieżące potrzeby życiowe.

REKLAMA

Autopromocja

W odpowiedzi na interwencję Biura Rzecznika Praw Obywatelskich Departament Poboru Podatków Ministerstwa Finansów - z uwagi na linię orzeczniczą sądów administracyjnych i brak regulacji ustawowych dotyczących egzekucji z kwot już wypłaconych - wystąpi do Departamentu Systemu Podatkowego o rozważenie wprowadzenia takich regulacji. A w sprawie obywatela organ egzekucyjny zwolnił z egzekucji z rachunku bankowego kwoty przekazywane przez ZUS, stanowiące wolną od egzekucji część świadczenia emerytalno-rentowego.

Podwójne potrącenie świadczenia emerytalnego – obywatel składa skargę do RPO

Obywatel poskarżył się RPO na zasady  prowadzenia egzekucji administracyjnej. Wskazał,  że organ egzekucyjny dokonał dwukrotnego potrącenia należności ze świadczenia emerytalnego, które stanowi jego jedyne źródło utrzymania. Zgodnie z tytułem wykonawczym wystawionym przez Naczelnika Urzędu Skarbowego zajęcia najpierw dokonał ZUS – na podstawie art. 139 ust. 1 pkt 5 ustawy z  17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a następnie po potrąceniu należności przez ZUS – bank, gdy pozostałe środki wpłynęły na konto bankowe skarżącego, tym razem na podstawie art. 80 § 1 ustawy z  17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, zgodnie z którym wzywa się bank, aby bez zgody organu egzekucyjnego nie dokonywał wypłat z rachunku bankowego.

Emerytury i renty są świadczeniami finansowanymi z FUS, w związku z tym egzekucja tych należności odbywa się na podstawie przepisów szczególnych ustawy o emeryturach z FUS. Przewidują one, że prowadząc egzekucję z emerytury lub renty, organ egzekucyjny ma obowiązek zastosować się do dwóch limitów potrąceń, tak aby pozostawić dłużnikowi - emerytowi lub renciście – środki finansowe niezbędne do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

REKLAMA

Naczelnik US wyegzekwował zaś od skarżącego zarówno środki będące na koncie bankowym pochodzące ze świadczenia emerytalnego, jak i wcześniej potrąconą kwotę przez ZUS z tego świadczenia emerytalnego. W efekcie skarżącego pozbawiono środków z kwoty wolnej od potrąceń i przeznaczonej na podstawowe bieżące potrzeby życiowe.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jak wskazał skarżący, kwota wolna od potrącenia powinna odpowiadać 75% wypłaconego świadczenia emerytalnego – stosownie do art. 140 ust. 1 pkt 3 oraz ust. 6 pkt 1 lit c ustawy o emeryturach z FUS, zgodnie z którym potrącenia, o których mowa w art. 139, mogą być dokonywane, z zastrzeżeniem art. 141, w przypadku innych egzekwowanych należności – do wysokości 25% świadczenia. Przepis art. 139 sankcjonuje bowiem możliwość dokonywania potrąceń ze świadczeń pieniężnych określonych w ustawie, tytułem należności szczegółowo sklasyfikowanych w ustępie 1.

Dokonanie dwóch czynności egzekucyjnych z jednego świadczenia emerytalnego spowodowało, że obciążenie należnościami egzekucyjnymi skarżącego przekroczyło 25% świadczenia. Funkcja ochronna regulacji przewidzianych w ustawie o emeryturach z FUS, jak również w ustawie o egzekucji w administracji, jest zatem fikcyjna – skoro doprowadziła do pozostawienia w dyspozycji skarżącego kwoty dużo mniejszej niż przewidziana ustawowo.

Dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego BRPO Piotr Mierzejewski poprosił o stanowisko dyrektora Departamentu Poboru Podatków MF Arkadiusza Jedynaka. Poniżej odpowiedź.

Odpowiedź Katarzyny Olender-Stankiewicz, zastępcy dyrektora Departamentu Poboru Podatków MF

Organy administracji publicznej działają na podstawie i w granicach prawa powszechnie obowiązującego i są tymi przepisami związane. Zasadą jest, że w razie uchylania się zobowiązanego od wykonania obowiązku wierzyciel, zgodnie z art. 6 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji , powinien podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych. Jak podkreśla się w orzecznictwie sądowym przepis ten nie pozostawia organowi wyboru, nakładając na niego prawny obowiązek podjęcia odpowiednich kroków w celu wszczęcia egzekucji w przypadku zaistnienia przesłanek wskazanych w tym przepisie.

W przypadku gdy wierzyciel skieruje do organu egzekucyjnego wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego i przedstawi tytuł wykonawczy sporządzony według obowiązującego wzoru, organ egzekucyjny, w myśl art. 26 § 1 u.p.e.a., ma obowiązek wszczęcia postępowania egzekucyjnego i przystąpienia do egzekucji. Zgodnie z przepisami prawa organ egzekucyjny nie posiada kompetencji do odmowy przystąpienia do egzekucji na wniosek wierzyciela, jeżeli spełnione zostały wymogi formalne. 

Zobowiązany jest przy tym do prowadzenia postępowania do czasu wyegzekwowania należności objętych tytułami wykonawczymi lub wycofania ich przez wierzyciela. Przepis art. 1a w punkcie 12 u.p.e.a. wylicza środki egzekucyjne, jakie organ egzekucyjny może zastosować w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnych. Natomiast art. 7 u.p.e.a. daje zobowiązanemu gwarancję, że organ egzekucyjny może stosować tylko środki egzekucyjne przewidziane w ustawie. Kolejne przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji regulują tryb postępowania przy egzekucji ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego, a także z renty socjalnej (art. 79) i egzekucji z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych (art. 80 i następne).

Co z zasadą poszanowania minimum egzystencji przy postępowaniu egzekucyjnym?

Jednocześnie na gruncie postępowania egzekucyjnego obowiązuje zasada poszanowania minimum egzystencji. Jej celem jest zapewnienie zobowiązanemu oraz członkom jego rodziny, mimo prowadzonej egzekucji, środków do życia, jak również innych dóbr niezbędnych do normalnego funkcjonowania w społeczeństwie. Ustawodawca w art. 8-10 u.p.e.a. wyłączył spod egzekucji określone składniki należące do majątku zobowiązanego. Są to przedmioty, które mają umożliwić zobowiązanemu podjęcie nauki, wykonywanie zawodu, swobodne uczestnictwo w praktykach religijnych.

Zajęcie świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego, a także z renty socjalnej oraz zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego to na gruncie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym dwa odrębne środki egzekucyjne. Ustawodawca dopuszcza stosowanie równolegle kilku środków egzekucyjnych, jeżeli cel egzekucji tego wymaga. Każdy z tych środków posiada przy tym odrębne uregulowania co do zakresu wyłączenia i ograniczenia egzekucji.

Przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji stanowią, że świadczenie pieniężne przewidziane w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym podlega egzekucji w zakresie określonym w tych przepisach (art. 10). W takim przypadku dłużnik zajętej wierzytelności zobligowany jest do obliczenia kwot, które podlegają ochronie i nie podlegają egzekucji tj. zastosowania się do limitów wskazanych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych  (art. 139-141). Stanowi to prawne zabezpieczenie osób pobierających świadczenie poprzez wprowadzenie tzw. kwoty wolnej od potrąceń. Kwota ta wyraża część świadczenia nieobjętą egzekucją (potrąceniami) i odpowiada określonemu procentowo ułamkowi najniższej emerytury bądź renty, zależnie od rodzaju pobieranego świadczenia.

Natomiast środki na rachunku bankowym podlegają ochronie w zakresie właściwym dla środków pieniężnych znajdujących się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych, zgodnie z art. 54 ustawy Prawo bankowe. Zgodnie z art. 54 ustawy Prawo bankowe, w każdym miesiącu kalendarzowym, w którym obowiązuje zajęcie, środki zgromadzone na rachunkach jednej osoby są wolne od egzekucji do wysokości 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikowi zatrudnionemu w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy. Nie ma przy tym znaczenia liczba zawartych umów o prowadzenie rachunku ani liczba współposiadaczy takiego rachunku.

W egzekucji administracyjnej świadczenia już wypłacone, np. przekazane na rachunek bankowy, nie podlegają wyłączeniu spod egzekucji, o ile przepis tak nie stanowi (w przypadku rachunku bankowego – art. 80 § 2a u.p.e.a. i art. 54a Prawo bankowe).

Przy czym należy podkreślić, że w momencie dokonywania zajęcia organ egzekucyjny nie ma wiedzy, czy środki na rachunku są wystarczające na pokrycie zaległości w całości oraz - czy zobowiązany nadal pracuje lub otrzymuje świadczenie rentowe. Natomiast z punktu widzenia zobowiązanego istotne jest to, że zarówno przy zajęciu wynagrodzenia, świadczenia emerytalnego czy rachunku bankowego obowiązują kwoty wolne od zajęcia, czyli limity środków, które muszą pozostać do dyspozycji zobowiązanego. Ograniczenia te stanowią gwarancję, że zobowiązany nie pozostanie bez środków do życia.

Do niedawna doktryna i judykatura stały na stanowisku, że środki pieniężne, które wpływają na rachunek bankowy, tracą swój dotychczasowy charakter i stają się wierzytelnością z rachunku bankowego. Wśród wyłączeń określonych w art. 80 § 2a u.p.e.a. oraz w art. 54a Prawa bankowego nie ma świadczenia emerytalnego, jako źródła pochodzenia kwot wyłączonych z egzekucji. Na zajęty rachunek bankowy, poza świadczeniem emerytalnym, mogą również wpływać środki pochodzące z innych źródeł, np. z tytułu, darowizny, spadku, sprzedaży rzeczy ruchomej bądź nieruchomości.

W kwestii dopuszczalności zastosowania w egzekucji z rachunku bankowego ograniczeń egzekucji z innych wierzytelności pieniężnych na gruncie egzekucji sądowej wypowiedział się Ireneusz Kunicki, którego zdaniem „ograniczenia przewidziane w tego rodzaju przepisach, jak wskazany przykładowo art. 87 § 1 Kodeksu pracy i art. 833 § 6 Kodeksu postępowania cywilnego, mają więc zastosowanie, dopóki egzekucja jest prowadzona ze świadczeń wymienionych w tych przepisach, a zatem dopóki poddłużnik (dłużnik materialnoprawny z tytułu tych świadczeń, np. pracodawca, ośrodek pomocy społecznej, ZUS) nie wypłaci pieniędzy swemu wierzycielowi (dłużnikowi egzekwowanemu), np. przez przekazanie ich na rachunek bankowy tego wierzyciela. Każda należność pieniężna, nie tylko chroniona przed egzekucją z mocy wskazanych wyżej przykładowo przepisów, traci swój szczególny charakter z chwilą jej wypłaty, w tym także wypłaty przez przekazanie na rachunek bankowy, a zatem po zwolnieniu się dłużnika materialnoprawnego ze zobowiązania. Zobowiązanie, z którego przysługuje dane świadczenie pieniężne, wygasa bowiem z chwilą spełnienia tego świadczenia. Wygasa więc również chroniona przed egzekucją wierzytelność. Wypłacone pieniądze nie stanowią już zatem świadczenia np. alimentacyjnego, z pomocy społecznej, z ubezpieczenia społecznego albo z wynagrodzenia za pracę. Po wpłynięciu tego rodzaju należności pieniężnej na rachunek bankowy, podmiot uprawniony z umowy rachunku bankowego (dłużnik egzekwowany) ma wierzytelność w stosunku do banku o wypłatę przekazanych pieniędzy. Wierzytelność ta wynika jednak z umowy rachunku bankowego, nie zaś ze stosunku prawnego będącego podstawą świadczenia wskazanego np. w art. 87 § 1 K.p, art. 831 § 1 bądź art. 833 K.p.c. ‘’ (zob. PPE 2018, Nr 3 ).

Zaznaczam też, że prawodawca, wprowadzając do Prawa bankowego przepisy dotyczące wyłączenia kwot niepodlegających egzekucji na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego zauważył, że „ (…) ten rodzaj egzekucji wierzytelności odznacza się bowiem swoistą specyfiką, polegającą na tym, że środki pieniężne wpływające na rachunek bankowy tracą przymiot źródła swojego pochodzenia („swoją tożsamość”) i stają się wyłącznie środkami zgromadzonymi na rachunku. A zatem nawet w przypadku, gdy są one chronione przed egzekucją na podstawie przepisów szczególnych (np. część wynagrodzenia za pracę), z momentem wpływu na rachunek bankowy podlegają egzekucji na zasadach określonych dla egzekucji wierzytelności z rachunku bankowego. Organ dokonujący zajęcia (komornik sądowy czy też administracyjny organ egzekucyjny) nie posiada bowiem wiedzy, jakie środki znajdują się na zajmowanym rachunku bankowym oraz skąd one pochodzą (zob. uzasadnienie prezydenckiego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, Sejm RP VIII kadencji, druk sejmowy Nr 448).

Co w przypadku gdy organ egzekucyjny zajmie równocześnie i rachunek bankowy i emeryturę?

Pomimo braku zmian legislacyjnych w tym zakresie pojawiły się orzeczenia sądów administracyjnych, w których jak w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 stycznia 2020 r., sygn. akt I GSK 1651/18 sąd stanął na stanowisku, że „w sytuacji gdy organ egzekucyjny zajmie równocześnie i rachunek bankowy i emeryturę, a na rachunek bankowy oprócz emerytury nie wpływają żadne inne należności, to w takim przypadku, organ egzekucyjny powinien zareagować w sposób doprowadzający do respektowania wysokości kwoty wolnej od zajęcia”.

Z uwagi na wskazaną linię orzeczniczą prezentowaną przez sądy administracyjne i brak regulacji ustawowych dotyczących egzekucji z kwot już wypłaconych wystąpimy do Departamentu Systemu Podatkowego, właściwego do opracowania projektu ustawy zmieniającej ustawę o postępowaniu egzekucyjnym w administracji z wnioskiem o rozważenie możliwości wprowadzenia takich regulacji.

Niezależnie od powyższego informujemy, że w sprawie będącej przedmiotem wystąpienia w sierpniu 2024 r. organ egzekucyjny zwolnił z egzekucji z rachunku bankowego kwoty przekazywane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w (...)  stanowiące wolną od egzekucji część świadczenia emerytalno-rentowego.

Wyrażam nadzieję, że przekazane informacje zostaną uznane przez Pana za wystarczające. V.511.227.2024.

Źródło: Rzecznik Praw Obywatelskich

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Odprawa lub odszkodowanie dla pracownika przy odejściu z pracy a podatek. NSA: Nie nazwa świadczenia lecz jego charakter decyduje o opodatkowaniu

Restrukturyzacja zatrudnienia u danego pracodawcy polega niejednokrotnie na wdrożeniu programu dobrowolnych odejść, a następnie procedury zwolnień grupowych. Elementem obu tych rozwiązań są wypłacane pracownikom przez pracodawcę świadczenia o charakterze odpraw pracowniczych. Źródłem kontrowersji stało się opodatkowanie tych świadczeń podatkiem dochodowym PIT. W wyroku z 19 listopada 2024 r. Naczelny Sąd Administracyjny, podzielając dotychczasową, ugruntowaną linię orzeczniczą tego Sądu, wyjaśnia, czy tego typu “odszkodowanie” wolne jest od podatku dochodowego.

Emerycie, myślałeś, że z racji wieku masz prawo do ulgi rehabilitacyjnej? Ministerstwo Finansów rozwiewa wątpliwości

Samo bycie emerytem nie wystarczy! Aby skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej, musisz mieć status osoby niepełnosprawnej lub utrzymywać taką osobę. Sprawdź, kto faktycznie może liczyć na odliczenie i dlaczego wiek nie daje automatycznych przywilejów.

Podatek od spadków i darowizn w 2025 r. - skale i grupy podatkowe, kwoty wolne od podatku

Jakie skale podatkowe i kwoty wolne od podatku obowiązują w 2025 roku? Okazuje się, że od lipca 2023 r. nie zmieniły się przepisy w tym zakresie.

Polscy przedsiębiorcy mają dość! W 2025 roku oczekują niższych podatków i pilnych reform

Zawiłe przepisy, rosnące koszty i biurokratyczna udręka – polskie firmy jasno mówią, czego potrzebują od rządu w 2025 roku. Priorytetem są niższe podatki, walka z inflacją i tańsze kredyty. Transport alarmuje o brakach kadrowych, a budownictwo czeka na unijne środki. Czy władze wysłuchają głosu przedsiębiorców?

REKLAMA

Terminy płatności składek do ZUS i przekazywania dokumentów rozliczeniowych w 2025 roku

Płatnicy składek mają obowiązek przekazywania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dokumentów rozliczeniowych i oczywiście płacenia składek. Muszą to robić co miesiąc w określonych terminach.

Pożyczka między firmami bez VAT? Czy może potencjalna bomba zegarowa dla Twoich rozliczeń!

Zwolnienie z VAT przy pożyczkach między firmami brzmi kusząco, ale co jeśli rezygnacja z niego może zrujnować Twoje rozliczenia? Sprawdź, dlaczego ta decyzja to coś więcej niż tylko formalność i jak wpłynie na Twoje podatki!

Kawa z INFORLEX. Fundacja rodzinna w praktyce

Fundacja rodzinna w praktyce – zapraszamy na bezpłatne spotkanie online z cyklu 𝐊𝐚𝐰a 𝐳 𝐈𝐍𝐅𝐎𝐑𝐋𝐄𝐗. Bezpłatne spotkanie online odbędzie się 12.02.25 o g𝐨𝐝𝐳𝐢𝐧ie. 𝐓𝐞𝐦𝐚𝐭em spotkania będą fundacja rodzinna w praktyce.

Mezoinwestycje w MŚP. Czym jest zdolność finansowa i jak ją wykazać? Jak uniknąć błędów w staraniach o dotacje unijne?

To dość oczywiste że zdolność finansowa przedsiębiorstwa stanowi jeden z kluczowych obszarów, determinujących sukces w procesie aplikowania o środki unijne. W szczególności, kiedy mowa o konkursie Mezoinwestycje w MŚP, w którym minimalna wartość dofinansowania to 2 mln PLN, a poziom dofinansowania wynosi nawet do 60% kosztów netto planowanej inwestycji. Wnioskodawca w procesie aplikacyjnym zobowiązany jest wykazać przed instytucją oceniającą swą zdolność finansową do realizacji planowanego przedsięwzięcia.

REKLAMA

Emerycie, skarbowy już na Ciebie czeka! Koniecznie sprawdź swój PIT przed tą datą

Do końca lutego emeryci i renciści otrzymają formularze PIT od ZUS i KRUS. W zależności od tego, jaki dokument dostaniesz – PIT-40A czy PIT-11A – może się okazać, że musisz złożyć zeznanie podatkowe. Sprawdź, co zrobić, by uniknąć problemów i czy 30 kwietnia to dla Ciebie ważny termin!

Budżet pod ścianą: wyższe podatki, mniej wsparcia, koniec ulg

Polacy muszą szykować się na trudne zmiany. OECD zaleca pełne wycofanie wsparcia energetycznego jeszcze w tym roku, wyższe podatki od nieruchomości i środowiskowe oraz koniec ulg dla kierowców – nowy podatek od pojazdów miałby zależeć od emisji spalin. Dodatkowo rząd może ograniczyć stosowanie preferencyjnych stawek VAT, a świadczenia na dzieci kierować tylko do najuboższych. Czy domowe budżety to wytrzymają?

REKLAMA