Projekt powstał w Komisji Finansów Publicznych w wyniku wspólnego rozpatrzenia dwóch propozycji zmian w prawie – rządowej i poselskiej.
Proponowane przepisy regulują zasady udzielania tzw. odwróconego kredytu hipotecznego, który polega na tym, że bank lub inna instytucja wypłaca właścicielowi nieruchomości kwotę kredytu jednorazowo w całości lub w ratach, a po jego śmierci ma prawo przejąć nieruchomość, o ile spadkobiercy nie spłacą kredytu wraz z odsetkami.
Autorzy proponują, by spadkobiercy mieli na spłatę 12 miesięcy od śmierci kredytobiorcy. Nowe przepisy przygotowano z myślą o osobach starszych, które dzięki proponowanym rozwiązaniom zyskałyby pieniądze na bieżące potrzeby i poprawę standardu życia. Nie byłby jednak wprowadzony limit wieku. Kredytobiorca pozostałby właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub posiadaczem spółdzielczego własnościowego prawa do nieruchomości i mógłby w niej mieszkać aż do chwili swojej śmierci.
Jak piszą autorzy projektu w uzasadnieniu: Wydłużanie się przeciętnego dalszego trwania życia, jak również niski poziom świadczeń emerytalnych zmusza osoby starsze do poszukiwania dodatkowych źródeł dochodów. Wiele z nich chce czerpać dodatkowe środki finansowe z posiadanych zasobów majątkowych, w szczególności z własnej nieruchomości.
Po wejściu w życie projektowanej ustawy w obrocie prawnym pojawi się nowy typ umowy nazwanej, tj. umowy odwróconego kredytu hipotecznego. Umowa ta będzie stanowić szczególnego rodzaju umowę kredytu, na mocy której kredytodawca będzie mógł udostępnić kredytobiorcy na czas nieoznaczony określoną sumę środków pieniężnych, których spłata nastąpi dopiero po śmierci kredytobiorcy, w zamian za ustanowienie przez kredytobiorcę zabezpieczenia spłaty tej sumy wraz z należnymi odsetkami oraz innymi kosztami na nieruchomości będącej jego własnością lub przysługujących mu spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu, lub prawie użytkowania wieczystego (art. 4 ust. 1 projektu). Tym samym osoby będące właścicielami nieruchomości lub którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub prawo użytkowania wieczystego będą mogły „odmrozić” kapitał zakumulowany w posiadanych nieruchomościach i pozyskać dodatkowe środki finansowe.
Istotą umowy odwróconego kredytu hipotecznego jest zwrot udostępnionych kredytobiorcy środków pieniężnych przez jego spadkobierców. Oznacza to, że rozliczanie umowy odwróconego kredytu hipotecznego będzie odbywać się, co do zasady, z innym podmiotem niż ten, który taką umowę zawarł.
Umowa odwróconego kredytu hipotecznego charakteryzuje się ponadto tym, że prawo do nieruchomości zostaje przeniesione na kredytodawcę dopiero po śmierci kredytobiorcy. Zabezpieczenie transakcji stanowi hipoteka ustanowiona na nieruchomości lub na określonym prawie do nieruchomości. Po śmierci kredytobiorcy jego spadkobiercy mogą podjąć decyzję o dokonaniu spłaty kredytu i zachowaniu prawa do nieruchomości lub o przeniesieniu prawa do nieruchomości na kredytodawcę. Jednocześnie należy podkreślić, że nawet w przypadku przeniesienia prawa do nieruchomości na kredytodawcę spadkobiercom jest przekazywana kwota stanowiąca różnicę między wartością roszczenia kredytodawcy a wartością nieruchomości, o ile różnica ta jest dodatnia. Jeżeli natomiast kredytobiorca nie ma spadkobierców, nadwyżka ze sprzedaży nieruchomości zostanie przekazana, zgodnie z przepisami prawa spadkowego, na rzecz gminy lub Skarbu Państwa.
Do oferowania umów odwróconego kredytu hipotecznego uprawnione będą banki, oddziały banków zagranicznych, oddziały instytucji kredytowych oraz instytucje kredytowe prowadzące działalność transgraniczną, o których mowa w Prawie bankowym.
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
Projekt poselski wpłynął do Sejmu 2 kwietnia 2013 r. z inicjatywy grupy posłów KP Sojusz Lewicy Demokratycznej. Następnie 11 lipca 2013 r. odbyło się jego pierwsze czytanie na posiedzeniu Sejmu. Drugi z projektów został przyjęty przez rząd 29 kwietnia 2014 r. Do Sejmu wpłynął 12 maja 2014 r., a jego pierwsze czytanie na posiedzeniu plenarnym odbyło się 6 czerwca 2014 r. Następnie nad projektami pracowali posłowie zasiadający w Komisji Finansów Publicznych. 28 sierpnia 2014 r. przyjęli oni sprawozdanie, w którym oba projekty zostały połączone. Wprowadzili też poprawki dotyczące m.in. objęcia szczególną ochroną kredytobiorców poprzez umożliwienie im dokonania spłaty kredytu bezpośrednio w walucie, w której został zaciągnięty lub do której kursu jest indeksowany. Sprawozdanie komisji przedstawi posłanka Krystyna Skowrońska.
Projekt ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym - przebieg procedury legislacyjnej