"Pranie pieniędzy to przestępstwo bez ofiar, niemniej jednak dotyka ono wszystkich obywateli, gdyż uderza w prawidłowy obrót gospodarczy i porządek prawny" - powiedział zastępca dyrektora zespołu krajowego mechanizmu prewencji RPO Marcin Mazur. Dodał, że organy ścigania większą wagę powinny przywiązywać do kwestii przepadku środków uzyskanych z tego typu przestępstwa.
Jako "pranie pieniędzy" określane są działania służące ukrywaniu nielegalnych źródeł środków finansowych i nadawaniu im pozorów legalności w celu ich ponownego zainwestowania w legalnym obrocie gospodarczym. Osobie podejmującej czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie przestępnego pochodzenia takich środków grozi do 8 lat więzienia. W takich sprawach trzeba także potwierdzić zaistnienie tzw. przestępstwa bazowego, czyli czynu z którego pochodzą nielegalne środki.
Według danych Prokuratury Generalnej w latach 2008-2013 w sprawach dotyczących prania pieniędzy zapadły 142 wyroki, które objęły 302 skazanych. Prokuratorzy przyznają, że sprawy te należą do jednych z najbardziej skomplikowanych, z jakimi stykają się organy ścigania.
100 pytań o samochód w firmie + CD
Jak wskazano podczas debaty, w potocznym rozumieniu pranie pieniędzy jest kojarzone z legalizacją dochodów z handlu narkotykami, bronią lub organizacji prostytucji. Tymczasem, jak zaznaczono, analizy Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF) wskazują na to, że w 70 proc. spraw dotyczących prania pieniędzy środki te pochodzą z przestępstw skarbowych, dotyczących uszczupleń podatkowych.
"Jedynie 30 proc. spraw, to były sprawy, w których przestępstwami bazowymi były inne czyny zabronione, np. narkotykowe" - powiedział prok. Paweł Kołodziejski z Prokuratury Okręgowej w Bydgoszczy.
"Uszczuplenia podatkowe są olbrzymim problemem (...) według nieoficjalnych szacunków luka podatkowa w 2013 r. mogła wynieść nawet 58,5 mld zł. To była różnica pomiędzy kwotą podatków, które faktycznie wpłynęły do budżetu, a kwotą która powinna być zapłacona. Nie można tego utożsamiać wyłącznie z uszczupleniami podatkowymi, ale wiele zachowań można zakwalifikować jako czyny zabronione" - dodał prokurator.
Zaznaczył, że obecnie słabością walki z taką przestępczością jest często brak monitorowania sprawców przestępstw, którzy uzyskali korzyści majątkowe. "Takie osoby powinny być raportowane do GIIF przez sądy i przez najbliższe lata, do czasu przedawnienia możliwości ściągnięcia od nich środków, monitorowane w instytucjach obowiązanych" - powiedział.
Środowa debata w siedzibie RPO z udziałem naukowców, sędziów, prokuratorów oraz pracowników biura RPO dotycząca różnych aspektów prawa karnego, w tym zwalczania przestępstwa prania pieniędzy, poświęcona była pamięci dr. Janusza Kochanowskiego. Rzecznik praw obywatelskich w latach 2006-2010 zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie smoleńskiej.
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
Obecna RPO Irena Lipowicz, otwierając środową dyskusję przypomniała, że Janusza Kochanowskiego wyróżniała troska o dobry stan polskiej legislacji i wysoką jakość stanowionego prawa. Dlatego debatę dotyczącą ulepszenia przepisów poświęcono jego pamięci. (PAP)