"Zamierzenia te odpowiadają powszechnemu oczekiwaniu tej bardzo licznej grupy Polaków" - napisał dr Janusz Kochanowski w oświadczeniu przesłanym we wtorek PAP.
Rząd chce, by Polacy pracujący za granicą nie płacili w Polsce podatku od uzyskanych tam dochodów. Osoby, które musiały zapłacić w Polsce podatek, a tego nie zrobiły, zostaną zwolnione z tego obowiązku. Zaś osoby, które już zapłaciły - dostaną zwrot. Przygotowany przez Ministerstwo Finansów projekt ustawy zakłada, że od dnia wejścia w życie ustawy, podatnicy będą mieli 6 miesięcy na złożenie do urzędu skarbowego odpowiedniego wniosku.
RPO wyjaśnia, że w wielu przypadkach osoby pracujące za granicą uzyskiwały i uzyskują niewysokie wynagrodzenia. Zapłacenie przez nie w Polsce podatku oraz zaległości i odsetek za zwłokę byłoby "wysoce dolegliwe, a w niektórych przypadkach wręcz niemożliwe".
Odnosząc się do obaw o konstytucyjność abolicji podatkowej, Rzecznik przypomniał, że Trybunał Konstytucyjny "nie zakwestionował idei abolicji podatkowej co do zasady, lecz wskazał na konieczność uwzględnienia standardów demokratycznego państwa prawnego".
W 2002 roku Trybunał uznał za niezgodną z konstytucją ustawę abolicyjną, która miała dotyczyć lat 1990-2002. Zakładała ona, że osoby, które ujawnią ukrywany dotychczas dochód, musiałyby zapłacić jednorazowy podatek w wysokości 12 proc. TK uzasadniał wówczas, że ustawa była m.in. niezgodna z zasadą sprawiedliwości.
Jednak według RPO: "Trybunał nie wykluczył generalnie możliwości wprowadzenia ustawowych wyjątków, wskazując, że mogą one służyć realizowaniu polityki gospodarczej państwa, zwłaszcza pobudzeniu koniunktury przez zachęcanie obywateli do inwestowania w określone dziedziny. Wyłączenia te zawsze jednak muszą realizować zasadę sprawiedliwości podatkowej".
Rzecznik przypomniał też, że w 2007 roku Trybunał zakwestionował przepisy ustawy o podatku PIT, które m.in. uniemożliwiają osobom pracującym za granicą odliczanie składek na ubezpieczenie zdrowotne od płaconego w Polsce podatku. Według RPO, rząd powinien rozwiązać ten problem przy okazji prac nad ustawą abolicyjną.
Według Kochanowskiego, projekt ustawy abolicyjnej powinien uwzględniać nie tylko osoby pracujące w państwach UE, lecz również Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz np. w Rosji i w USA. RPO podkreślił, że nie należy różnicować obywateli w zależności od państw, w których dochody osiągają.
Rozwiązania abolicyjne nie powinny też różnicować sytuacji obywateli w zależności od faktu, czy uregulowali należny podatek w terminie, czy też nie dopełnili tego obowiązku.
"Unormowania abolicyjne powinny swoim zakresem obejmować zaległości podatkowe (w tym odsetki z tytułu zwłoki i opłatę prolongacyjną) oraz bieżące i przyszłe zobowiązania podatkowe" - pisze Rzecznik. Osoby które zapłaciły już podatek powinny mieć prawo do jego zwrotu lub "powinny uzyskać co najmniej możliwość zaliczenia powstałych nadpłat na poczet przyszłych należności podatkowych". Należy też uregulować zasady oprocentowania tych nadpłat.
Zdaniem Rzecznika, abolicja powinna obejmować dochody z pracy najemnej. Należy też jednak rozważyć, "czy nie powinna obejmować również dochodów z wykonywania wolnych zawodów oraz z działalności gospodarczej, przynajmniej w zakresie, w jakim były one osiągane w ramach samozatrudnienia" - czytamy.
Rzecznik podkreśla też, że finansowe skutki projektu może ocenić wyłącznie Rada Ministrów, jedyny organ w państwie, któremu przysługuje inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej i jej zmiany. Z tego m.in. powodu abolicja powinna być wprowadzona w formie ustawy.
RPO przypomina też, że minister finansów mógłby na podstawie Ordynacji podatkowej wydać rozporządzenie, które przedłużyłoby termin składania deklaracji podatkowych i zapłaty podatku przez Polaków pracujących za granicą. Termin ten upływa 30 kwietnia. Zdaniem Rzecznika, minister mógłby w tej sytuacji powołać się na konieczność przygotowania projektu ustawy abolicyjnej.