W przypadku zakupów wykorzystywanych zarówno do wykonywania czynności opodatkowanych, jak i czynności innych niż opodatkowane (w tym niepodlegających opodatkowaniu) prawo do odliczenia, co do zasady, przysługuje częściowo. Dotychczas w takich przypadkach najczęściej znajdowała zastosowanie metoda polegająca na częściowym odliczaniu podatku naliczonego w oparciu o proporcję obowiązującą danego podatnika. Metodę tę określają przepisy art. 90 ust. 2–10 ustawy o VAT.
Należy jednak zauważyć, że Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 24 października 2011 r. (sygn. akt I FPS 9/10) orzekł, iż:
(...) w świetle przepisów art. 86 ust. 1 oraz art. 90 ust. 1 i 2 ustawy o VAT czynności niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie mogą wpłynąć na zakres prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zastosowaniu art. 90 ust. 3 powołanej wyżej ustawy.
W konsekwencji – jak czytamy w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 czerwca 2012 r. (sygn. akt I FSK 1270/11):
(...) w przypadku podatku naliczonego wynikającego z wydatków związanych tylko z czynnościami opodatkowanymi oraz z czynnościami niepodlegającymi podatkowi (których nie da się jednoznacznie przypisać do jednej z tych kategorii czynności), podatnik nie stosuje odliczenia częściowego wedle proporcji określonej na podstawie art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, lecz odliczenie pełne. Wartość czynności niepodlegających w ogóle opodatkowaniu nie wchodzi bowiem do sumy wartości obrotów ustalanych dla potrzeb liczenia proporcji sprzedaży.
Była to sytuacja bardzo niekorzystna dla fiskusa. Powodowała bowiem, że nawet niewielkie wykorzystywanie zakupów do wykonywania czynności opodatkowanych uprawniało podatników do odliczania VAT w całości. Dlatego z dniem 1 stycznia 2016 r. zostały dodane przepisy określające zasady dokonywania odliczeń częściowych w przypadkach, gdy podatnicy kupują towary i usługi wykorzystywane zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza.
Są to przede wszystkim przepisy art. 86 ust. 2a–2h i 22 ustawy o VAT oraz rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników. Na ich podstawie kwota podatku naliczonego będzie niekiedy obliczana przez podatników w oparciu o nowego rodzaju proporcję, nazywaną preproporcją lub prewspółczynnikiem.
Odliczanie VAT 2016 - zmiany dotyczące podatników prowadzących działalność mieszaną
Zmiany w VAT od 1 stycznia 2016 r.
Przygotowania do stosowania preproporcji oraz odliczanie kwot VAT z uwzględnieniem preproporcji można przedstawić w 5 krokach. Są to:
- Ustalenie, czy mamy obowiązek stosowania preproporcji.
- Ustalenie, jaką metodę określania preproporcji możemy wybrać.
- Zgromadzenie danych niezbędnych do określenia preproporcji.
- Ustalenie współczynnika preproporcji.
- Poznanie zasad odliczania w ciągu roku podatku naliczonego z uwzględnieniem preproporcji.
Czytaj więcej w artykule: "Zmiany w odliczaniu VAT od 1 stycznia 2016 r. – jak stosować preproporcję" >>