Nawet 400 mln zł podatku od nieruchomości za wyrobiska górnicze będą musiały zapłacić spółki węglowe i kopalnie, jeśli Trybunał Konstytucyjny uzna, że opodatkowanie wyrobisk jest zgodne z ustawą zasadniczą. Ostatnio prawie 5 mln zł podatku od wyrobisk musiała zapłacić Jastrzębska Spółka Węglowa (JSW), która w styczniu przejęła kopalnię Budryk.
Spór interpretacyjny
Spór o opodatkowanie wyrobisk górniczych toczy się od lat, jednak ostatnio Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach wydało orzeczenie, w którym podtrzymało decyzję wójta gminy Ornontowice nakazującą zapłatę podatku za 2003 rok. Orzeczenie było podstawą do wyegzekwowania przez wójta podatku za ten okres.
Istota sporu sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy wyrobiska górnicze podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 121, poz. 844 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem opodatkowane podatkiem od nieruchomości są grunty, budynki lub ich części oraz budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Zbigniew Błaszczyk, doradca podatkowy GRNB-Partner, wyjaśnia, że pojęcie obiektu budowlanego w ustawie obowiązującej od 1 stycznia 2003 r. (wtedy nastąpiła nowelizacja) zdaje się mieć znacznie szerszy zakres niż przed nowelizacją. Przed zmianą ustawa mówiła o obiekcie budowlanym niezłączonym trwale z gruntem, co ma znaczenie dla korzystania z orzeczenia Sądu Najwyższego (uchwała składu 7 sędziów z 12 marca 2002 r., sygn. akt III ZP 34/2001).
Sąd uznał, że wyrobiska nie podlegają opodatkowaniu. W wyniku tej uchwały gminy musiały zwrócić kopalniom podatek (zwracają go do dziś). Znowelizowana ustawa, która weszła w życie 1 stycznia 2003 r. wprowadziła jednak legalną definicję budowli. Gminy zaczęły więc na podstawie znowelizowanej ustawy wydawać decyzje nakazujące zapłatę podatku od nieruchomości od wyrobisk górniczych. KGHM Polska Miedź nie zgodziła się jednak z taką interpretacją, a sprawa trafiła do Naczelne-go Sądu Administracyjnego. W wyroku (sygn. akt II FSK 656/05) NSA uznał, że budowle znajdujące się w wyrobisku górniczym są opodatkowane podatkiem od nieruchomości. Spółka złożyła jednak skargę konstytucyjną do Trybunału Konstytucyjnego.
Wydanie przez TK orzeczenia korzystnego dla podatników może spowodować, że gminy znów musiałyby zwracać podatek właścicielom wyrobisk górniczych. Orzeczenie korzystne dla gmin będzie oznaczać, że spółki węglowe będą musiały zapłacić podatek.
Należności podatkowe
W sprawie kopalni Budryk organem właściwym do wydania decyzji podatkowych jest wójt gminy Ornontowice. Wydał on decyzje nakazujące zapłacić kopalni podatek od nieruchomości od wyrobisk kolejno od 2003 do 2007 roku. Podatnik odwołał się do samorządowego kolegium odwo- ławczego (SKO), ale kolegium podtrzymało decyzje organu I instancji za rok 2003. Toczą się jednak postępowania w sprawach opodatkowania za kolejne lata.
Jak wyjaśniła GP Katarzyna Jabłońska-Bajer, rzecznik prasowy Jastrzębskiej Spółki Węglowej, 4 stycznia nastąpiło połączenie spółki i kopalni Budryk.
- W ten sposób JSW stała się spadkobiercą postępowania podatkowego kopalni za lata 2003-2007. Po orzeczeniu SKO dotyczącym podatku za 2003 rok burmistrz gminy zagroził spółce powołaniem komornika, dlatego JSW musiała zapłacić podatek w wysokości prawie 5 mln zł oraz 3 mln zł odsetek - stwierdza Katarzyna Jabłońska-Bajer.
Dodaje, że spółka płaci wszystkie podatki oraz opłatę eksploatacyjną, a w ciągu trzech ostatnich lat uiściła na rzecz gmin 391 mln zł różnych podatków.
- Jeśli ostatecznie okaże się, że spółki węglowe będą musiały zapłacić podatek od nieruchomości, to może to zagrozić funkcjonowaniu branży górniczej w Polsce - ostrzega rzecznik JSW.
Wójt gminy Ornontowice w oświadczeniu opublikowanym na stronie internetowej gminy wyjaśnia natomiast, że podjął decyzję o pobraniu należności od JSW po korzystnym dla gminy orzeczeniu SKO. Wójt podkreślił ponadto, że JSW wypracowała w ciągu dwóch miesięcy 70 mln zł zysku, a gmina oddała w tym roku spółce 5,3 mln zł nienależycie pobranego podatku za lata sprzed 2000 roku, a w kolejnych latach odda kolejne 6 mln zł. Budżet gminy wynosi natomiast 16 mln zł.
Różne opinie
Eksperci nie są zgodni w sprawie opodatkowania wyrobisk. Zdaniem Zbigniewa Błaszczyka analiza przepisów prowadzi do wniosku, że wyrobisko górnicze mieści się w dyspozycji art. 2 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, co skutkuje wymagalnością podatku od nieruchomości.
Kolejnym argumentem za opodatkowaniem jest to, że wyrobisko górnicze, nie będąc obiektem budowlanym zakładu górniczego (art. 58 prawa geologicznego i górniczego), nie zatraca statusu budowli (lub ich części) związanej z prowadzeniem działalności gospodarczej, co jednoznacznie kwalifikuje je do opodatkowania podatkiem od nieruchomości.
Z kolei Andrzej T. Prelicz, doradca podatkowy w Kancelarii Prawno-Rachunkowej Andrzej T. Prelicz, Jolanta Szymańska, twierdzi, że przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości nie może być wyrobisko górnicze, zdefiniowane w art. 6 pkt 10 prawa geologicznego i górniczego.
- Wyrobisko górnicze nie jest budowlą - stwierdza Andrzej T. Prelicz.
Jego zdaniem trzeba mieć na uwadze, że prawo geologiczne należy stosować przed definicjami prawa budowlanego. Obiektami budowlanymi zakładu górniczego są obiekty budowlane zlokalizowane w całości na powierzchni ziemi, służące do bezpośredniego wydobywania kopaliny ze złoża.
- Tym samym, skoro obiekty zakładu górniczego to obiekty zlokalizowane w całości nad powierzchnią ziemi, to zarówno samo wyrobisko, jak i umiejscowione w nim obiekty i urządzenia nie są budowlami i nie mogą podlegać opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości - podsumowuje nasz rozmówca.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Opodatkowanie wyrobisk górniczych
ŁUKASZ ZALEWSKI
lukasz.zalewski@infor.pl