ZMIANA PRAWA
Kto w czasie obowiązywania nieostatecznej decyzji organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej, która nie będzie miała rygoru natychmiastowej wykonalności, będzie: usuwał, ukrywał, zbywał, darował, niszczył, rzeczywiście lub pozornie obciążał albo uszkadzał składniki swojego majątku, powodując bezskuteczność egzekucji podatku wynikającego z tej decyzji, zostanie ukarany. Podatnik dokonujący wskazanych czynności będzie podlegał karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat pięciu albo obu tym karom łącznie. Takie zmiany zostaną wprowadzone do kodeksu karnego skarbowego przy okazji nowelizacji Ordynacji podatkowej. Co to oznacza?
Zdaniem ekspertów to bardzo profiskalne podejście do kwestii wykonalności decyzji, które nowelizacją Ordynacji podatkowej miały zostać złagodzone. Przepisy Ordynacji podatkowej owszem złagodzone zostaną. Ale to nie przeszkadza w niczym, aby zaostrzyć regulacje innych ustaw w tym samym zakresie.
- Taka zmiana do kodeksu karnego skarbowego wskazuje, że fiskus boi się jak ognia sytuacji, gdy decyzja nieostateczna nie będzie natychmiastowo wykonalna - uważa Mirosława Przewoźnik-Kurzyca, szef zespołu do spraw postępowań podatkowych Kancelarii Salans.
Zniechęcenie podatnika
Pomimo zabezpieczenia swoich interesów przepisami Ordynacji podatkowej o możliwości nadania decyzji nieostatecznej rygoru natychmiastowej wykonalności (i to właśnie w sytuacji wyzbywania się przez podatnika majątku), ustanowienia hipoteki lub zastawu skarbowego, fiskus poszukuje dalszej ochrony w prawie karnym skarbowym.
Na ten aspekt zwraca uwagę Mirosława Przewoźnik-Kurzyca, która wyjaśnia nam, że brzmienie nowego przepisu, jaki ma być dodany do kodeksu karnego skarbowego, faktycznie może powodować, że podatnik, który chciałby skorzystać z dobrodziejstwa niewykonalności decyzji nieostatecznej, będzie miał w zasadzie zamrożony majątek. W porównaniu z podobnym przepisem kodeksu karnego, który wymaga, aby działania sprawcy były podejmowane w celu udaremnienia wykonania orzeczenia organu państwowego, w przepisie kodeksu karnego skarbowego wystarczy, aby działania podatnika spowodowały bezskuteczność egzekucji, co przy długotrwałym postępowaniu odwoławczym może być wynikiem splotu wielu okoliczności.
- Jest to zniechęcające do korzystania z możliwości niewykonywania decyzji nieostatecznej - uważa nasza rozmówczyni.
Zbytnia restrykcja
Paweł Jabłonowski, doradca podatkowy w Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy, uważa, że przedmiotowe rozwiązanie wydaje się zbyt restrykcyjne. Projektowany art. 239b Ordynacji stanowi, że nieostatecznej decyzji można nadać rygor natychmiastowej wykonalności w przypadku zaistnienia określonych przesłanek. Jedną z takich sytuacji jest dokonywanie przez stronę czynności prawnych polegających na zbywaniu majątku znacznej wartości.
- Wobec tego organy podatkowe mają środki prawne, żeby przeciwdziałać udaremnianiu przyszłej egzekucji - tłumaczy Paweł Jabłonowski.
Jednocześnie dodaje, że poza tym może dochodzić w praktyce do faktycznego zamrażania majątku przez podatników, którzy nie chcą narazić się na odpowiedzialność karną skarbową.
- Nie jest bowiem jasne, w jakim zakresie nie można dokonywać czynności rozporządzających. Zmiana ustawy Kodeks karny skarbowy we wskazanym zakresie wydaje się być zbyt daleko idąca, bowiem przewiduje dwa narzędzia do jednego stanu faktycznego - argumentuje Paweł Jabłonowski.
Eksperci zwracają uwagę, że już po pobieżnej analizie całości przepisów projektu można dojść do wniosku, że takie zmiany wydają się zbyt daleko idące i niekonieczne.
Zbędne zmiany
Możliwe, że postulaty zmian w tym kierunku wynikają z konkretnych doświadczeń administracji skarbowej, ale dla przeciętnego podatnika taka zmiana może zostać odebrana jako kolejne, niepotrzebne ograniczenie.
- Zasadniczą kwestią jest to, że proces postępowania przed organami nie zawsze jest dostatecznie szybki i sprawnie przeprowadzany, a w konsekwencji może to skutkować nałożeniem ograniczeń powodujących brak możliwości dysponowania przez podatnika własnym majątkiem przez dłuższy czas. Wszystko - by podkreślić - pod rygorem odpowiedzialności karnej - stwierdza w rozmowie z nami Katarzyna Bieńkowska, doradca podatkowy w Dewey & LeBoeuf.
Zwraca też uwagę, że dotąd podatnik, otrzymując decyzję, musiał zapłacić i ewentualnie w dalszym postępowaniu dochodzić swoich racji i zwrotu pieniędzy. Projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej przewiduje, że decyzja nieostateczna nie podlega wykonaniu, chyba że nadano jej rygor natychmiastowej wykonalności (co będzie możliwe w wyliczonych w ustawie przypadkach i będzie podlegało kontroli instancyjnej).
Sankcje karne skarbowe
Wprowadzenie samych zmian do Ordynacji podatkowej powiązano ze zmianą przepisów w kodeksie karnym skarbowym, sankcjonując zachowania niezgodne z nowymi obowiązkami podatkowymi.
Sankcja karna skarbowa może zostać wymierzona nie w każdym przypadku, lecz wyłącznie wtedy, gdy takie działania podatnika mają ściśle określony kontekst: służą usunięciu, zniszczeniu lub ukryciu majątku, tak by spowodować bezskuteczność egzekucji, która może zostać podjęta po uprawomocnieniu się decyzji.
- Celem nowego przepisu w kodeksie karnym skarbowym jest zapobieżenie sytuacjom usuwania przez podatnika majątku, z którego mogłaby zostać wyegzekwowana należność podatkowa, jeżeli decyzja się uprawomocni - podkreśla Katarzyna Bieńkowska.
Innymi słowy motywem działań podatnika ma być to, by ciążące na nim zobowiązanie nie mogło zostać przez fiskusa uzyskane. Karane może być więc nie dysponowanie majątkiem jako takie w trakcie toczącego się postępowania, lecz tylko takie, które ma konkretny - niepożądany z punktu widzenia fiskusa - cel, tj. spowodowanie, że fiskus nie uzyska należnych mu należności.
Fiskus posiada narzędzia i środki pozwalające na zabezpieczenie swoich interesów. Przepisy Ordynacji przewidują możliwość zabezpieczeń na majątku podatnika (w tym także na majątku osób pozostających we wspólności majątkowej małżeńskiej) zarówno przed terminem płatności zobowiązania podatkowego, wymagalnych zobowiązań, jak i w odniesieniu do zaległości podatkowych.
- Przepisy te, zgodnie z projektem, mają zostać dodatkowo rozbudowane - konkluduje nasza rozmówczyni z Dewey & LeBoeuf.
1 stycznia 2009 r. mają wejść w życie zmiany w Ordynacji podatkowej i kodeksie karnym skarbowym
POSTULUJEMY
Ministerstwo Finansów w toku dalszych prac nad zmianami w Ordynacji podatkowej i kodeksie karnym skarbowym powinno zrezygnować z dublowania przepisów sankcyjnych.
SŁOWNICZEK
Decyzja ostateczna - to decyzja, od której nie przysługuje odwołanie do wyższej instancji.
Decyzja prawomocna - to decyzja ostateczna, której nie można zaskarżyć do sądu administracyjnego.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Zmiany w procedurze podatkowej
EWA MATYSZEWSKA
ewa.matyszewska@infor.pl