Rozmawiamy z TOMASZEM SIENNICKIM, doradcą podatkowym w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy
Podjęta 4 listopada uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. akt I FSK 2/08) wskazała, jak należy liczyć termin na wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego?
- Tak. NSA stwierdził, że trzymiesięczny termin na wydanie interpretacji można uznać za zachowany wy- łącznie wówczas, gdy została ona doręczona wnioskodawcy przed jego upływem. Sąd potwierdził zatem, że nie wystarczy samo wydanie (sporządzenie) takiej interpretacji albo jej wysłanie w okresie ustawowym.
Jakie są skutki nieterminowego wydania interpretacji?
- Skutki uchybienia wskazanemu terminowi przewiduje art. 14o Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym w razie niewydania interpretacji indywidualnej w terminie uznaje się, że w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin wydania interpretacji, została wydana interpretacja stwierdzająca prawidłowość stanowiska wnioskodawcy w pełnym zakresie.
W praktyce interpretacje doręczone po terminie można liczyć w tysiącach. Czy minister finansów będzie z urzędu dokonywał zmiany milczących interpretacji, do których doszło na skutek uchybienia terminowi do doręczenia?
- Podstawy prawne do takiej zmiany istnieją. Wymaga ona doręczenia zawiadomienia o zmianie podmiotowi, któremu w danej sprawie została wydana interpretacja indywidualna. Sprowadza się to więc do wydania i doręczenia nowej, zmienionej interpretacji indywidualnej. Można się jeszcze zastanawiać, czy doręczona po terminie interpretacja nie jest zmianą interpretacji milczącej, ale taki pogląd należy raczej odrzucić. Wydaje się, że z uwagi na ochronny charakter interpretacji podatnik musi mieć jasny przekaz informacji, że nastąpiła zmiana interpretacji. Niezależnie od tego powstaje jeszcze problem dotyczący skutków wydania i doręczenia zmiany interpretacji.
Jak ten problem rozwiązać?
- Mówiąc w uproszczeniu, w sytuacji gdy wniosek dotyczył zdarzenia przyszłego, przepisy Ordynacji podatkowej przewidują zwolnienie z podatku w zakresie zastosowania się do interpretacji, która następnie została zmieniona. Zmiana interpretacji wywołuje w takich przypadkach skutek, poczynając od następnego okresu rozliczeniowego w danym podatku. Jeżeli zatem wniosek dotyczy rozliczenia podatku dochodowego, doręczenie w roku 2009 zawiadomienia o zmianie milczącej interpretacji może wywierać de facto skutek, poczynając od roku 2010 (jeżeli rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym).
Jednym słowem, podatnik będzie mógł jeszcze przez cały 2009 rok traktować stanowisko wyrażone we wniosku jako prawidłowe i stosować się do niego bez ryzyka?
- Tak wynikałoby z literalnej wykładni przepisów. Choć trzeba zwrócić uwagę, że podatnik, otrzymując kilka dni po upływie trzymiesięcznego terminu pisemną interpretację, wie doskonale, że przyjęte przez niego rozwiązanie jest zdaniem upoważnionego organu nieprawidłowe. W pewnym sensie może więc dojść do nadużycia prawa, które miało podatnika chronić przed częstymi i nieprzewidywalnymi zmianami w zakresie wykładni przepisów podatkowych.
A jak będzie przy zmianie interpretacji, dotyczącej stanu faktycznego, który zaistniał przed wydaniem interpretacji indywidualnej?
- Przepisy Ordynacji podatkowej przewidują w takich przypadkach ograniczoną ochronę dla podatnika. W przypadku gdy skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem interpretacji, miały miejsce przed doręczeniem interpretacji indywidualnej, zastosowanie się do tej interpretacji nie zwalnia z obowiązku zapłaty podatku. W zakresie związanym z zastosowaniem się do interpretacji, która uległa zmianie, nie wszczyna się postępowania w sprawach o przestępstwa lub wykroczenia skarbowe oraz nie nalicza się odsetek za zwłokę.
Czy możemy wyjaśnić, co te zasady oznaczają?
- Wskazane przepisy nie zostały precyzyjnie zredagowane. W szczególności nie wiadomo, o jakie skutki podatkowe związane ze zdarzeniem chodzi. Czy jest nim obowiązek podatkowy, zobowiązanie podatkowe, złożenie deklaracji podatkowej, czy może zapłata podatku. Wątpliwości budzi również to, że podatnikowi nie może szkodzić zastosowanie się do interpretacji. O takim zastosowaniu można z całą pewnością mówić, gdyby podatnik po otrzymaniu interpretacji (albo upływie terminu trzymiesięcznego na jej doręczenie) złożył np. korektę deklaracji, rozliczając podatek zgodnie z interpretacją.
Czy taka sama ochrona przysługuje w sytuacji, gdy podatnik powinien był rozliczyć podatek jeszcze przed wydaniem interpretacji, ale tego nie zrobił, gdyż uważał, że podatek się nie należy?
- Potwierdzenie przez upoważniony organ stanowiska podatnika utwierdza go w przekonaniu, że dokonane przez niego rozliczenie jest prawidłowe. W rezultacie pod wpływem takiego stanowiska nie zmienia on swojego rozliczenia. Zatem przyjęcie, że nie może on korzystać z żadnej ochrony, narażając się na naliczanie odsetek za zwłokę ewentualnie również sankcje karne, wydaje się nie do przyjęcia. Taki właśnie był cel wprowadzonych rozwiązań i podziału na interpretacje dotyczące zdarzeń przyszłych i zaistniałych stanów faktycznych.
Czy w związku z tym po otrzymaniu interpretacji zmieniającej podatnik powinien niezwłocznie dokonać korekty wcześniejszego rozliczenia, czy też może spokojnie czekać na kontrolę podatkową, bowiem niezależnie od upływu okresu, po którym zostanie ona wszczęta, odsetki za zwłokę nie będą naliczane?
- Nie ma podstaw prawnych, aby twierdzić, że podatnik, nie korygując wcześniejszego rozliczenia pod wpływem zmiany interpretacji, naraża się na dalsze naliczanie odsetek za zwłokę oraz na wymierzenie sankcji karnych. Artykuł 14k par. 3 Ordynacji podatkowej wskazuje, że odsetek za zwłokę nie nalicza się w zakresie związanym z zastosowaniem się do interpretacji, która uległa zmianie. Przy czym przepis ten nie wskazuje, że po zmianie interpretacji odsetki za zwłokę już się nalicza. Norma taka nie wynika również z art. 54 Ordynacji podatkowej dotyczącego okresów nienaliczania odsetek za zwłokę. To samo dotyczy odpowiedzialności za przestępstwa lub wykroczenia skarbowe.
Na zdjęciu Tomasz Siennicki, doradca podatkowy w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy
Rozmawiała EWA MATYSZEWSKA