Czy do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć przysługujące od zmarłego dłużnika wierzytelności, których nieściągalność została udokumentowana aktami notarialnymi o odrzuceniu spadku? - Decyzja z 8 listopada 2006 r. (nr PD/423-1/06).
Odpowiedź:
(…)
Z przedstawionego we wniosku i pism uzupełniających wniosek stanu faktycznego wynika, iż spółka posiada wierzytelność względem zmarłego dłużnika. Wierzytelność ta dotyczy nieuregulowanej należności za zakupione w spółce w latach 1993 i 1994 towary i wyroby. Spadkobiercy zmarłego dłużnika, tj. małżonka dłużnika i dzieci, odmawiając zapłaty ww. wierzytelności, przedłożyli sporządzone w maju 2004 r. w formie aktów notarialnych oświadczenia o odrzuceniu spadku. Spółka nie utworzyła odpisu aktualizującego przedmiotową wierzytelność.
Przedstawiając swoje stanowisko spółka stwierdziła, że ww. należności przysługujące od zmarłego dłużnika, których nieściągalność została udokumentowana aktami notarialnymi o odrzuceniu spadku, można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.
(…)
(…)
Stanowisko izby skarbowej:
(…)
Dyrektor Izby Skarbowej we Wrocławiu, dokonując analizy obowiązujących przepisów prawa w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku, stwierdza, co następuje:
(…)
Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem wierzytelności, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w art. 16 ust. 2 tej ustawy. W myśl art. 16 ust. 2 cyt. ustawy podatkowej za wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 25, uważa się wierzytelności, których nieściągalność została udokumentowana:
1) postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo
2) postanowieniem sądu o:
a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, lub
b) umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy zachodzi okoliczność wymieniona pod lit. a, lub
c) ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, albo
3) protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.
Wskazane wyżej środki, którymi można posłużyć się dla udokumentowania nieściągalności, tworzą zamknięty katalog. A zatem jakikolwiek inny dokument niż wymieniony wyżej nie może skutecznie udokumentować faktu nieściągalności wierzytelności.
W świetle powyższego należy stwierdzić, iż przedmiotowa wierzytelność nie została udokumentowana w sposób określony w ww. art. 16 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, umożliwiający uznanie jej za nieściągalną. Tym samym nie stanowi ona wierzytelności, którą można bezpośrednio zakwalifikować do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a tej ustawy.
Z kolei art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dotyczy zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wyłącznie odpisów aktualizujących wartość należności w sytuacji uprawdopodobnienia jej nieściągalności. Zgodnie bowiem z tym przepisem kosztem uzyskania przychodów są odpisy aktualizujące wartość należności, określone w ustawie o rachunkowości, od tej części należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 12 ust. 3 do przychodów należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie ust. 2a pkt 1.
Wskazany art. 16 ust. 2a pkt 1 stanowi zaś, że nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną w przypadku określonym przepisem art. 16 ust. 1 pkt 26a w szczególności, jeżeli:
a) dłużnik zmarł, został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość obejmująca likwidację majątku, albo
b) zostało wszczęte postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego lub na wniosek dłużnika zostało wszczęte postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, albo
c) wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo
d) wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego.
Jak wynika ze stanu faktycznego podanego we wniosku o udzielenie interpretacji, spółka nie utworzyła odpisu aktualizującego wartość przedmiotowej wierzytelności. A zatem przepis art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie ma w sprawie zastosowania i tym samym nie może stanowić podstawy bezpośredniego zaliczenia tej wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów, mimo uprawdopodobnienia jej nieściągalności zgodnie z art. 16 ust. 2a pkt 1 ww. ustawy.
W konsekwencji Dyrektor Izby Skarbowej we Wrocławiu stwierdza, że stanowisko spółki w zakresie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wierzytelności nieściągalnej jest nieprawidłowe.
(…)