Na wstępie warto wyjaśnić, że w myśl nowych przepisów przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł (albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska), który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela (daje przyrzeczenie udzielenia) konsumentowi. Nowa ustawa zawiera przykładowy katalog umów, które mogą być uznane za umowy o kredyt konsumencki. Są to m.in. umowa pożyczki oraz umowa kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego. W nowej ustawie zostały wskazane także umowy, do których nie ma ona zastosowania (np. umowa leasingu, jeżeli umowa nie przewiduje obowiązku przeniesienia własności przedmiotu umowy na konsumenta) oraz umowy, do których mają zastosowanie tylko niektóre (szczegółowo wymienione) przepisy nowej ustawy.
Nowa ustawa określa m.in. zasady i tryb zawierania umów o kredyt konsumencki, obowiązki kredytodawcy i pośrednika kredytowego w zakresie informacji udzielanych przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki, obowiązki konsumenta, kredytodawcy i pośrednika kredytowego w związku z zawartą umową o kredyt konsumencki oraz skutki uchybienia obowiązkom kredytodawcy. Przy czym, warto zauważyć, że zgodnie z nową ustawą, kredytodawcą jest każdy przedsiębiorca (w rozumieniu Kodeksu cywilnego), który w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu w jakiejkolwiek postaci. Zatem, kredytodawcami w rozumieniu nowej ustawy są poza bankami, także inne instytucje finansowe, a nawet osoby fizyczne - przedsiębiorcy.
Jedną z istotnych zmian wprowadzonych przez nową ustawę jest podwyższenie limitu, powyżej którego kredyt nie jest już kredytem konsumenckim do wysokości nie większej niż 255 550 zł. W dotychczas obowiązującym stanie prawnym, maksymalna wysokość kredytu konsumenckiego mogła wynosić 80 000 zł. Podwyższenie górnego limitu kredytów konsumenckich jest z pewnością korzystne dla kredytobiorców, gdyż uzyskają oni ochronę przewidzianą w przepisach nowej ustawy w przypadku zaciągnięcia wyższego kredytu.
Wśród innych korzystnych dla konsumentów rozwiązań wprowadzonych przez nową ustawę należy także wskazać wprowadzenie wzorów formularzy informacyjnych, na których będą przekazywane konsumentom przez kredytodawców lub pośredników kredytowych wskazane w nowej ustawie dane odnośnie poszczególnych rodzajów umów kredytu konsumenckiego. W formularzach będą zawarte wszystkie podstawowe informacje na temat udzielanego kredytu, w szczególności: rodzaj kredytu, wymagane zabezpieczenia, wysokość oprocentowania, terminy i sposób wypłaty kredytu czy zasady i terminy jego spłaty. Wprowadzenie formularzy informacyjnych jest rozwiązaniem pozytywnym z punktu widzenia kredytobiorców, którzy na ich podstawie będą mogli świadomie podjąć decyzję odnośnie zaciąganego kredytu. Umożliwią one także kredytobiorcom porównywanie ofert kredytów udzielanych przez różnych przedsiębiorców.
Nowa ustawa przewiduje także wydłużenie terminu na odstąpienie od umowy przez konsumenta. Zgodnie z nową ustawą, konsument ma prawo, bez podania przyczyny, do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy. Jeżeli zaś umowa o kredyt konsumencki nie zawiera wszystkich niezbędnych elementów określonych w art. 30 nowej ustawy, to powyższy termin liczony jest od dnia dostarczenia wszystkich elementów umowy. Wprowadzona zmiana jest korzystna dla kredytobiorców, ponieważ w dotychczasowym stanie prawnym, termin na odstąpienie od umowy wynosił 10 dni od momentu jej zawarcia. Jednocześnie, należy zaznaczyć, że w przypadku odstąpienia od umowy kredytowej w powyższym terminie, konsument będzie zobowiązany do zwrotu kwoty kredytu oraz odsetek, jakie zostaną naliczone do dnia spłaty kredytu.
Mniej korzystnym dla konsumentów rozwiązaniem wprowadzonym przez ustawę jest możliwość zastrzeżenia w umowie przez kredytodawcę prowizji w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie. Wprowadzona zmiana nie będzie jednak dotyczyła wszystkich kredytów. Możliwość pobierania prowizji będzie możliwa jedynie pod ściśle określonymi w nowej ustawie warunkami. W nowej ustawie wskazano również umowy, w przypadku których nie przysługuje kredytodawcy prowizja za spłatę kredytu przed terminem.
Podsumowując, niektóre zmiany wprowadzone nową ustawą należy ocenić pozytywnie i uznać za korzystne dla kredytobiorców. Wśród takich przychylnych dla kredytobiorców rozwiązań należy wskazać przede wszystkim podwyższenie maksymalnego progu kredytu konsumenckiego, wprowadzenie formularza informacyjnego czy wydłużenie terminu na odstąpienie od umowy kredytowej. Z drugiej strony, nowe przepisy mogą przyczynić się do zwiększenia kosztów ponoszonych przez kredytobiorców, np. w sytuacji wcześniejszej spłaty kredytu lub odstąpienia od umowy kredytowej.
Aneta Wrona-Kłoczko
aplikant radcowski
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna