W dniu 26 maja 2013 r. weszła w życie ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 503, dalej „nowelizacja”). Zmiany wprowadzone przez nowelizację dotyczą przede wszystkim kwestii związanych z postępowaniem o zmianę przeznaczenia gruntów rolnych oraz leśnych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Na podstawie przepisów nowelizacji rozstrzygnięto, że dochody budżetu województwa związane z wyłączeniem z produkcji gruntów rolnych są niepodatkowymi należnościami budżetowymi. Ponadto wskazano, że organem właściwym do egzekucji należności z tytułu dochodów związanych z wyłączaniem z produkcji gruntów rolnych jest marszałek województwa.
Jednakże z punktu widzenia właścicieli nieruchomości, jak również potencjalnych nabywców i inwestorów, najistotniejszymi zmianami wprowadzonymi nowelizacją są zmiany dotyczące bezpośrednio postępowania dotyczącego zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych.
Podatek rolny - zmiana zasad obliczania
Działy specjalne produkcji rolnej - kiedy księgi rachunkowe?
Zwrot akcyzy za paliwo rolnicze - nowe zasady od 13 czerwca 2013 r.
W dotychczasowym stanie prawnym przeznaczenie na cele nierolnicze i nieleśne gruntów rolnych klas I-III wymagało uzyskania zgody ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, przy czym zgoda ta wymagana była jedynie dla gruntów, których zwarty obszar przekraczał 0,5 ha. W praktyce właściciele nieruchomości o powierzchni przekraczającej 0,5 ha, którym zależało na zmianie przeznaczenia nieruchomości, dokonywali jej podziału na mniejsze działki, w konsekwencji czego zgoda ministra na zmianę ich przeznaczenia nie była konieczna. Była to praktyka, której głównym celem było przeznaczenie gruntów rolnych i leśnych np. na cele budowlane, co znacznie wpływało na wzrost ich wartości. Jak zauważył ustawodawca, taki proceder prowadził do przeznaczania na cele np. budowlane, terenów o najlepszych cechach i charakterystyce, jeśli chodzi o grunty używane do produkcji rolnej lub tworzenia terenów zalesionych.
Mając zatem na uwadze wartość ekologiczną gruntów rolnych najwyższej klasy, zgodnie z nowelizacją zgody ministra właściwego do spraw rozwoju wsi będzie wymagało przeznaczenie na cele nierolnicze i nieleśne wszystkich użytków rolnych klasy I-III.
Ponadto, należy zauważyć, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, wyrażenie zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze i nieleśne następuje na wniosek wójta lub odpowiednio burmistrza albo prezydenta miasta. Dotychczas, w związku z brakiem stosownego przepisu, powstawały liczne wątpliwości, co do tego, kto jest stroną tego postępowania. W celu usunięcia tych niejasności, na podstawie nowelizacji wprowadzono przepis, który wprost wskazuje, iż stroną podstępowania o zmianę przeznaczenia gruntów rolnych klasy I-III jest wójt lub odpowiednio burmistrz albo prezydent miasta. Jednoznaczne brzmienie przepisu nie pozostawia wątpliwości, że stroną takiego postępowania nie jest ani właściciel, ani też użytkownik wieczysty nieruchomości, której przeznaczenie ma ulec zmianie.
Podsumowując, zmienione przepisy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych określają, że w celu dokonania zmiany przeznaczenia wszystkich gruntów rolnych klas I-III konieczna jest zgoda ministra właściwego do spraw rozwoju wsi. Nowe przepisy mają głównie na względzie ochronę środowiska oraz bioróżnorodności, jaką ma zapewnić brak możliwości dokonywania zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych np. na cele budowlane bez zgody właściwego ministra, a więc bez właściwego nadzoru w tym zakresie. Praktyczne zastosowanie nowych przepisów zweryfikuje, jaki wpływ na prowadzenie ewentualnych inwestycji budowlanych będzie miało wprowadzenie tego istotnego ograniczenia o charakterze administracyjnym. Czas pokaże, czy nowe przepisy spowodują zmniejszenie ilości terenów wykorzystywanych pod inwestycje, w tym np. deweloperskie, co w konsekwencji może wpłynąć na wzrost kosztów inwestycji ze względu na wzrost cen gruntu.
Skomplikowany system podatkowy ciąży polskim przedsiębiorcom
Jakie warunki musi spełniać informacja handlowa
Patrycja Dzięgielewska, aplikant radcowski
Marta Musioł, młodszy prawnik
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna