RADA
Przepisy nie regulują kwestii zabezpieczenia roszczeń pracodawcy za szkodę w powierzonym pracownikom mieniu przez pobieranie od nich kaucji. Należy jednak uznać, że pobieranie przez pracodawcę od pracowników kaucji w celu zabezpieczenia się na wypadek niezwrócenia przez pracowników wydanych laptopów jest niedopuszczalne.
UZASADNIENIE
Pracodawca zatrudniając pracownika na określonym stanowisku powierza mu różne narzędzia pracy. Tym samym oddaje określone rzeczy będące jego własnością w posiadanie pracownikowi z obowiązkiem zwrotu lub wyliczenia się. Pracownik wykonując pracę za pomocą narzędzi stanowiących wyposażenie stanowiska pracy, których dostarczenie należy do obowiązków pracodawcy, ma obowiązek ich zwrotu, a w przypadku wyrządzenia pracodawcy strat w powierzonym mieniu będzie podlegał odpowiedzialności materialnej.
Przepisy prawa pracy nie regulują problematyki przyjmowania przez pracodawcę kaucji z tytułu odszkodowania na poczet przyszłej szkody wyrządzonej przez pracownika. Kaucja stanowi zabezpieczenie roszczeń w przypadku niewłaściwego wykonania umowy i może być wykorzystana na pokrycie strat.
Jak stanowią przepisy prawa, pracownik w przypadku wyrządzenia pracodawcy szkody w mieniu, które zostało mu powierzone z obowiązkiem zwrotu, odpowiada za szkodę powstałą w tym mieniu w pełnej wysokości, jeżeli nie wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.
Pracodawca, któremu pracownik wyrządził szkodę, może dochodzić od pracownika na drodze sądowej wydania rzeczy będącej w posiadaniu pracownika, a w przypadku jej utraty - równowartości kwoty wartości tej rzeczy z tytułu odszkodowania.
Nie będzie zatem słuszne pobieranie z góry od pracowników jakiejkolwiek sumy pieniężnej mogącej stanowić zabezpieczenie powstałej w przyszłości ewentualnej szkody, ponieważ dla pracownika może to być kłopotliwe lub wręcz niemożliwe, gdyż musiałby ograniczyć lub wręcz zrezygnować z zaspokajania życiowych potrzeb swoich i swojej rodziny.
W celu zabezpieczenia potencjalnych roszczeń związanych z odpowiedzialnością pracowników za utratę bądź zniszczenie powierzonego im mienia, w tym przypadku laptopa z obowiązkiem zwrotu, Państwa szef może zastosować inne zabezpieczenia.
Dość często spotykane w praktyce jest zabezpieczenie wekslowe. Jest ono najbardziej dogodnym dla pracodawcy sposobem zabezpieczenia jego ewentualnych roszczeń odszkodowawczych wobec pracownika. Dotyczy to przede wszystkim ewentualnych roszczeń odszkodowawczych skierowanych przeciwko pracownikowi, któremu powierzono mienie z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się.
Pracownik we własnym interesie powinien zadbać o to, aby wraz z podpisaniem weksla in blanco (jeżeli tego wymaga pracodawca) sporządzić na piśmie również porozumienie wekslowe (deklarację wekslową), w którym zostaną jasno określone okoliczności uprawniające pracodawcę do uzupełnienia weksla.
Należy pamiętać, że, co do zasady, suma wekslowa nie powinna być wyższa od wynikającej z zabezpieczenia wekslowego, a więc nie wyższa od realnej szkody, jaką pracodawca może ponieść w mieniu powierzonym pracownikowi.
Natomiast w sytuacji, kiedy pracownik porzucił pracę i nie rozliczył się z pracodawcą z powierzonego mu laptopa, Państwa szef w celu jego odzyskania powinien wezwać pracownika do jego zwrotu. W przypadku nierozliczenia się pracownika z powierzonego mu komputera, pracodawca może wystąpić do właściwego sądu pracy z roszczeniem o wydanie przez pracownika laptopa będącego w jego posiadaniu, a stanowiącego własność pracodawcy. Pracownik ten będzie odpowiadał za szkodę w mieniu pracodawcy w pełnej wysokości. Możliwość uwolnienia się przez niego od tej odpowiedzialności istnieje, jeżeli wykaże np., że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, np. dokonano kradzieży laptopa.
Zagrożenie
Do celów dowodowych pracodawca każdorazowo powinien sporządzać protokół przekazania pracownikowi danego narzędzia pracy.
Pracownik, który przywłaszczył sobie mienie pracodawcy, może również podlegać odpowiedzialności karnej.
• art. 124 Kodeksu pracy,
• art. 363 Kodeksu cywilnego,
• art. 284 § 2 Kodeksu karnego,
• art. 1, art. 9-10, art. 101-104 ustawy z 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe (DzU nr 37, poz. 282).
Magdalena Opalińska
specjalista w zakresie prawa pracy
Orzecznictwo uzupełniające:
• Pokwitowanie przez pracownika sprzętu należy uznać za równoznaczne z jego powierzeniem pracownikowi. (Wyrok Sądu Najwyższego z 15 lipca 1985 r., IVPR 150/85)
• Pracownik, któremu powierzono mienie w sposób prawidłowy, ponosi odpowiedzialność materialną na podstawie art. 124 k.p., choćby nawet nie podpisał deklaracji o przyjęciu odpowiedzialności materialnej za powierzone mienie. (Wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 1985 r., IV PR 221/85, PiZS 1986/3/70)
• Pracownik może uwolnić się od odpowiedzialności za szkodę w mieniu powierzonym (art. 124 § 3 k.p.), jeżeli udowodni bądź wykaże z wysokim prawdopodobieństwem, że szkoda powstała na skutek zdarzeń od niego niezależnych. (Wyrok Sądu Najwyższego z 7 marca 2001r., I PKN 288/00, OSNP 2002/23/570)