rada
W opisanym przypadku rolnik utracił od 1 czerwca prawo do ubezpieczenia w KRUS. Rolnik prowadzący gospodarstwo rolne i pozarolniczą działalność gospodarczą, a będący jednocześnie wspólnikiem spółki jawnej, z mocy prawa podlega na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wyłącznie obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. W związku z tym musi też opłacać składkę zdrowotną z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz z tytułu bycia wspólnikiem spółki jawnej.
uzasadnienie
Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są m.in.:
l rolnikami lub ich domownikami w myśl przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników,
l osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi (art. 66 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).
Do ubezpieczenia zdrowotnego osób objętych ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zasad, trybu i terminu zgłaszania do ubezpieczenia społecznego lub do ubezpieczenia społecznego rolników (art. 74 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).
W aktualnym stanie prawnym prawo wyboru podlegania rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu jest znacznie ograniczone. Odnosi się tylko do rolnika lub domownika, który, podlegając temu ubezpieczeniu w pełnym zakresie nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracę przy prowadzeniu tej działalności. Ponadto rolnik lub domownik musi spełnić łącznie następujące dodatkowe warunki:
l złoży w Kasie oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności,
l jednocześnie nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym,
l nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym,
l nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
l kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza kwoty 2528 zł.
Natomiast pozarolniczą działalnością gospodarczą jest pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez osoby fizyczne na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, z wyłączeniem wspólników spółek prawa handlowego (art. 5a ust. 10 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników).
Spółka jawna jest jedną ze spółek prawa handlowego. Dlatego nawet przy spełnieniu opisanych wyżej warunków działalność prowadzona przez wspólnika spółki jawnej nigdy nie będzie mogła być uznana za pozarolniczą działalność gospodarczą zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Jednocześnie ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi (art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 8 ust. 6 pkt 4), że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w ZUS podlegają między innymi osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się między innymi wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej. Potwierdza to również orzecznictwo sądów. W wyroku z 16 czerwca 2005 r. (sygn. akt I UK 335/04; OSNP 2006/3-4/63) Sąd Najwyższy stwierdził:
rolnik prowadzący gospodarstwo rolne, będący jednocześnie wspólnikiem spółki jawnej, nie ma po dniu 1 stycznia 2003 r. prawa wyboru ubezpieczenia społecznego na podstawie art. 5a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) i podlega ubezpieczeniu społecznemu na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Podstawa prawna
l art. 66 ust. 1 pkt 1, art. 74 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - Dz.U. Nr 210, poz. 2135; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 82, poz. 559
l art. 5a ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników - j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 64, poz. 427
l art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 21, poz. 125
l art. 151 § 1 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych - Dz.U. Nr 94, poz. 1037; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
Michał Dziduch
ekspert w zakresie ubezpieczeń społecznych rolników