rada
W opisanej sytuacji musi Pan być ubezpieczony w ZUS z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności. Osoba fizyczna prowadząca gospodarstwo rolne i będąca jednocześnie jedynym wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. nie ma prawa wyboru rolniczego ubezpieczenia. Objęta jest wyłącznie obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym w ZUS na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i powinna opłacać składki w ZUS z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności.
uzasadnienie
W aktualnym stanie prawnym prawo wyboru podlegania rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu przez osobę prowadzącą jednocześnie działalność gospodarczą jest znacznie ograniczone. Rolnik lub domownik, który rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpocznie współpracę przy prowadzeniu tej działalności, może podlegać rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu, pod warunkiem że:
l podlegał temu ubezpieczeniu w pełnym zakresie nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata,
l złożył w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności,
l nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym,
l nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym,
l nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
l uzyskana przez niego kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekroczyła kwoty 2528 zł.
Należy jednak zauważyć, że w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników (art. 5a ust. 10) z definicji działalności gospodarczej wyłącza się wspólników spółek prawa handlowego:
Za pozarolniczą działalność gospodarczą uznaje się zaś działalność gospodarczą prowadzoną wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez osoby fizyczne na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, z wyłączeniem wspólników spółek prawa handlowego oraz osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu.
Biorąc pod uwagę fakt, że jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest jedną ze spółek prawa handlowego, należy stwierdzić, że nawet przy spełnieniu opisanych warunków działalność prowadzona przez jedynego wspólnika powyższej spółki nigdy nie będzie mogła być uznana za pozarolniczą działalność gospodarczą w myśl ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Przepisy tej ustawy (art. 5a ust. 10) nie pozostawiają w tym zakresie żadnych wątpliwości.
Jednocześnie ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w ZUS podlegają, między innymi, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się między innymi wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej. Potwierdza to również orzecznictwo sądów. Sąd Najwyższy w wyroku z 16 czerwca 2005 r. (sygn. akt I UK 335/04; OSNP 2006/3-4/63) stwierdził: Rolnik prowadzący gospodarstwo rolne, będący jednocześnie wspólnikiem spółki jawnej, nie ma po dniu 1 stycznia 2003 r. prawa wyboru ubezpieczenia społecznego na podstawie art. 5a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników i podlega ubezpieczeniu społecznemu na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Pomimo że wyrok ten dotyczy wspólników spółki jawnej, taką samą zasadę stosuje się także wobec wspólników spółki z o.o.
Ustawodawca wprowadził tego typu uregulowania prawne z uwagi na to, że obowiązujące uprzednio prawo wyboru rolniczego tytułu ubezpieczenia stało się przedmiotem rozmaitych nadużyć, przede wszystkim przez osoby zajmujące się prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej. Osoby objęte obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym nabywały gospodarstwa rolne wyłącznie z zamiarem i w celu skorzystania z prawa wyboru rolniczego ubezpieczenia społecznego, obciążonego radykalnie niższą składką w porównaniu ze składką na ubezpieczenie osób prowadzących działalność gospodarczą. Taka praktyka spowodowała stopniowe zaostrzanie ustawowych kryteriów możliwości skorzystania z prawa wyboru tańszego rolniczego ubezpieczenia społecznego. Wykluczono m.in. możliwość dalszego korzystania z prawa wyboru rolniczego tytułu ubezpieczenia przez rolników będących równocześnie wspólnikami, między innymi, jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.
l art. 5a ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników - j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 195, poz. 1437
l art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74
l art. 151 § 1 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych - Dz.U. Nr 94, poz. 1037; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
Michał Dziduch
ekspert w zakresie ubezpieczeń społecznych rolników