RADA
Jeśli pracownicy rozpoczęli naukę bez skierowania ze strony pracodawcy, to w przypadku studiów zaocznych dofinansowanie do czesnego nie będzie stanowiło podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz podatku. Natomiast dofinansowanie do studiów podyplomowych będzie dla pracowników stanowiło podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz przychód w podatku dochodowym.
UZASADNIENIE
Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest umożliwienie zatrudnionym pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Może być ono dokonywane w formach:
• szkolnych, odbywających się w szkołach podstawowych, ponadpodstawowych i szkołach wyższych,
• pozaszkolnych, odbywających się w formie kursów, seminariów, praktyk zawodowych oraz studiów podyplomowych.
W zależności od formy podnoszenia kwalifikacji pracownikom przysługują określone świadczenia. Stanowią one ich przychód. W niektórych wypadkach przychód ten, po spełnieniu określonych warunków, korzysta ze zwolnienia z opodatkowania oraz oskładkowania. I tak, z podstawy wymiaru podatku i składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne została zwolniona wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika, z wyłączeniem wynagrodzeń otrzymywanych za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy, przysługujących pracownikom podejmującym naukę lub podnoszącym kwalifikacje zawodowe w formach pozaszkolnych (§ 2 ust. 1 pkt 29 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r.).
Katalog świadczeń i uprawnień przysługujących pracownikom podnoszącym swoje kwalifikacje uzależniony jest od formy kształcenia oraz od tego, czy pracownik podejmuje naukę na podstawie skierowania pracodawcy czy bez skierowania.
Pracownikowi, który podejmuje naukę w szkole na podstawie skierowania zakładu pracy, przysługują urlop szkoleniowy i zwolnienia z części dnia pracy (§ 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 października 1993 r.). Ponadto pracodawca może przyznać pracownikowi dodatkowe świadczenia, m.in:
• zwrot kosztów przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia na zasadach obowiązujących przy podróżach służbowych na obszarze kraju, jeżeli nauka odbywa się w innej miejscowości niż miejsce zamieszkania i miejsce pracy pracownika,
• pokrycie kosztów podręczników i innych materiałów szkoleniowych,
• pokrycie opłaty za naukę, pobieranej przez szkołę,
• dodatkowy urlop szkoleniowy.
Pracownikowi podejmującemu naukę w szkole bez skierowania zakład pracy może udzielić bezpłatnego urlopu i zwolnić z części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia. Wymiar tych świadczeń powinien być ustalony na zasadzie porozumienia pomiędzy zakładem pracy i pracownikiem. Pracodawca może też pokryć pracownikowi koszty związane z nauką.
Natomiast pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe w formach pozaszkolnych na podstawie skierowania zakładu pracy przysługuje, jeśli umowa zawarta między nim i zakładem pracy nie stanowi inaczej:
• zwrot kosztów uczestnictwa, w tym zakwaterowania, wyżywienia i przejazdu,
• urlop szkoleniowy na udział w obowiązkowych zajęciach oraz zwolnienie z części dnia pracy.
Tak więc dofinansowanie do czesnego pracowników Państwa firmy, którzy podjęli naukę na studiach zaocznych bez skierowania przez pracodawcę, będzie korzystać ze zwolnienia z opodatkowania. Nie powinno być też wliczone do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Natomiast dla pracownika, który kształci się na studiach podyplomowych bez skierowania pracodawcy, częściowy zwrot kosztów czesnego będzie stanowił podstawę opodatkowania oraz wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Należy zwrócić uwagę, że inaczej przedstawiałaby się kwestia opodatkowania i oskładkowania dofinansowania do studiów podyplomowych, jeśli pracownik otrzymałby skierowanie. Wówczas wartość dofinansowania do czesnego byłaby zwolniona z podatku oraz składek na ubezpieczenia społeczne.
PRZYKŁAD
Firma budowlana z siedzibą w Gdańsku postanowiła skierować na studia zaoczne z rachunkowości jedną z pracownic działu księgowości. W odrębnej umowie firma zobowiązała się do pokrywania całego czesnego za studia, kosztów dojazdu, zakwaterowania, wyżywienia oraz kosztów podręczników.
Ponadto jeden z pracowników działu marketingu złożył wniosek z prośbą o zrefundowanie 3-dniowego seminarium odbywającego się w Warszawie z zakresu psychologii. Firma wyraziła zgodę na pokrycie wszystkich kosztów uczestnictwa w seminarium (opłata za seminarium, koszty dojazdu, wyżywienia i zakwaterowania).
W pierwszym przypadku firma nie doliczy do podstawy składek i podatku wszystkich kosztów związanych ze sfinansowaniem nauki na studiach zaocznych dla pracownicy działu księgowości, gdyż była ona skierowana na studia zaoczne. Natomiast wszelkie koszty związane z uczestnictwem pracownika działu marketingu w seminarium będą stanowiły podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i podatku, gdyż w tym przypadku są to świadczenia przysługujące pracownikom podnoszącym kwalifikacje zawodowe w formach pozaszkolnych.
• § 3-5, 9 i 11 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych - Dz.U. Nr 103, poz. 472; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 31, poz. 216
• § 2 rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z 3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych - Dz.U. z 2006 r. Nr 31, poz. 216
• § 2 ust. 1 pkt 29 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - Dz.U. Nr 161, poz. 1106; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2434
• art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 115, poz. 793
Anna Sadowska
specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, Grupa Mazars w Polsce