RADA
Zwrot nadpłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przekroczenia rocznej podstawy ich wymiaru stanowi przychód pracownika ze stosunku pracy w miesiącu, w którym ten zwrot zostanie dokonany. Kwotę zwrotu należy zatem doliczyć do jego wynagrodzenia w tym miesiącu i pobrać zaliczkę na podatek dochodowy.
UZASADNIENIE
Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe to kwota odpowiadająca trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej. Od nadwyżki ponad ten limit płatnik składek nie powinien już naliczać składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Limit nie obejmuje i nie dotyczy pozostałych składek, czyli na ubezpieczenia chorobowe, wypadkowe i zdrowotne, ani składek na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, które nadal powinny być opłacane bez względu na wysokość podstawy wymiaru.
WAŻNE!
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe jest ograniczona do wysokości 250% podstawy wymiaru, ale tylko w przypadku dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Jeżeli podstawa wymiaru składek u danego pracownika, liczona narastająco od początku roku, przewyższyła górną granicę limitu, a pracodawca nadal przekazuje te składki do ZUS, to powstanie nadpłata składek. Zakład pracy, który rozliczył w miesięcznych dokumentach rozliczeniowych składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy wyższej niż roczna kwota ograniczenia, ma obowiązek dokonać korekty tych dokumentów. W wyniku sporządzenia korekty dokumentów rozliczeniowych w ZUS wystąpi nadpłata składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz niedopłata składki na ubezpieczenie zdrowotne za pracownika.
Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe opłacone od podstawy wyższej niż roczny limit 30-krotności, jako składki nienależne, podlegają zwrotowi na wniosek płatnika. Wówczas ZUS dokonuje zwrotu nadpłaty w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku, po pomniejszeniu jej o kwotę niedopłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Jeśli płatnik nie złoży wniosku o zwrot nadpłaty składek, ZUS zalicza ją z urzędu na poczet bieżących lub zaległych składek.
Pracodawca musi rozliczyć się z pracownikiem, tj. oddać mu część nadpłaconych składek, którą pracownik sfinansował z własnego dochodu. Jest to połowa składek na ubezpieczenia emerytalne i od 1 lipca 2007 r. 3,5% składki rentowej.
Kwota zwrotu nadpłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika jest jego przychodem ze stosunku pracy. W miesiącu, w którym zwrot zostanie wypłacony pracownikowi (lub postawiony do jego dyspozycji), podlega on opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Przychód pracownika został zaniżony o nienależnie potrącone składki na ubezpieczenia społeczne. W podstawie opodatkowania pracodawca uwzględnia kwotę zwrotu nadpłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (przed pomniejszeniem jej o pobraną składkę na ubezpieczenie zdrowotne). Od wyliczonej zaliczki zakład pracy odlicza składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości nieprzekraczającej 7,75% podstawy jej wymiaru. W tym przypadku będzie to różnica między składką zdrowotną, odliczoną od zaliczki przed korektą, a podlegającą odliczeniu po korekcie (podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne po korekcie została podwyższona, dlatego również wyższa jest kwota składki podlegającej odliczeniu od zaliczki).
PRZYKŁAD
ZUS dokona zwrotu składek nadpłaconych we wrześniu 2007 r. Składki zostaną zwrócone w listopadzie 2007 r. W tym miesiącu wynagrodzenie pracownicy wyniosło 9600 zł. Od kwoty zwróconej nadpłaty nie nalicza się składek na ubezpieczenia społeczne ani składki na ubezpieczenie zdrowotne. Ustalając kwotę, jaką należy zwrócić pracownikowi, kwotę nadpłaty należy pomniejszyć o zaliczkę na podatek dochodowy oraz o kwotę niedopłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne.
We wrześniu br. pracodawca naliczył od całego przychodu za ten miesiąc składki na wszystkie ubezpieczenia. Składki pobrane z wynagrodzenia pracownicy:
• na ubezpieczenie emerytalne 9600 zł × 9,76% = 936,96 zł,
• na ubezpieczenia rentowe 9600 zł × 3,5% = 336 zł,
• na ubezpieczenie chorobowe 9600 zł × 2,45% = 235,20 zł,
razem 1508,16 zł;
• podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne 9600 zł - 1508,16 zł = 8091,84 zł,
• składka na ubezpieczenie zdrowotne do przekazania do ZUS 8091,84 zł × 9% = 728,27 zł,
• składka na ubezpieczenie zdrowotne do odliczenia od podatku 8091,84 zł × 7,75% = 627,12 zł,
• podstawa opodatkowania 8091,84 zł - 108,50 zł = 7983,34 zł; po zaokrągleniu 7983 zł,
• zaliczka na podatek (7983 zł × 30%) - 47,71 zł = 2347,19 zł,
• zaliczka po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne 2347,19 zł - 627,12 zł = 1720,07 zł; po zaokrągleniu 1720 zł.
We wrześniu 2007 r. została przekroczona roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Pracodawca powinien je naliczyć i odprowadzić tylko od kwoty 1680 zł. W związku z tym przekazano do ZUS korektę dokumentów rozliczeniowych za wrzesień, z wykazanymi składkami:
• na ubezpieczenie emerytalne 1680 zł × 9,76% = 163,97 zł,
• na ubezpieczenia rentowe 1680 zł × 3,5% = 58,80 zł,
• na ubezpieczenie chorobowe 9600 zł × 2,45% = 235,20 zł,
razem 457,97 zł;
• podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne 9600 zł - 457,97 zł = 9142,03 zł,
• składka na ubezpieczenie zdrowotne do przekazania do ZUS 9142,03 zł × 9% = 822,78 zł,
• składka na ubezpieczenie zdrowotne do odliczenia od podatku 9142,03 zł × 7,75% = 708,51 zł,
• podstawa opodatkowania 9142,03 zł - 108,50 zł = 9033,53 zł; po zaokrągleniu 9034 zł,
• zaliczka na podatek (9034 zł × 30%) - 47,71 zł = 2662,49 zł,
• zaliczka po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne 2662,49 zł - 708,51 zł = 1953,98 zł; po zaokrągleniu 1954 zł.
Z wynagrodzenia pracownicy pobrano zbyt wysoką kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe i zbyt niską kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne (obliczoną od zaniżonej podstawy wymiaru).
Nadpłata składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosi:
(936,96 zł + 336 zł) - (163,97 zł + 58,80 zł) = 1272,96 zł - 222,77 zł = 1050,19 zł.
Niedopłata składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi:
822,78 zł - 728,27 zł = 94,51 zł.
Zwrot nadpłaty na rzecz pracownika nastąpi w listopadzie br. Do przychodu listopadowego pracownika zostanie doliczona kwota nadpłaty przed pomniejszeniem o niedopłatę składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 1050,19 zł. Natomiast od wyliczonej zaliczki na podatek pracodawca odliczy również składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 81,39 zł (tj. 1050,19 zł × 7,75%).
Obliczamy wynagrodzenie do wypłaty w listopadzie br. z uwzględnieniem zwrotu składek:
9600 zł × 2,45% = 235,20 zł - składka na ubezpieczenie chorobowe,
9600 zł - 235,20 zł = 9364,80 zł - podstawa wymiaru składki zdrowotnej,
9364,80 × 9% = 842,83 zł - składka na ubezpieczenie zdrowotne do przekazania do ZUS,
9364,80 zł × 7,75% = 725,77 zł - składka na ubezpieczenie zdrowotne do odliczenia od podatku,
9600 zł + 1050,19 zł = 10650,19 zł - 235,20 zł - 108,50 zł = 10306,49 zł; podstawa obliczenia zaliczki to kwota 10 306 zł,
(10306 zł × 40%) - 47,71 zł = 4074,69 zł - zaliczka na podatek,
4074,69 zł - 725,77 zł - 81,39 zł = 3267,53 zł; po zaokrągleniu 3268 zł - zaliczka po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne, podlegająca wpłacie do urzędu skarbowego.
Do wypłaty:
10 650,19 zł - 235,20 zł - 3268 zł - 842,83 zł - 94,51 (niedopłata składki zdrowotnej) = 6209,65 zł.
• art. 19 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.),
• art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 27b, art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).
Izabela Nowacka
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych