Zakład Ubezpieczeń Społecznych udzielił obszernych wyjaśnień w zakresie zbiegu wykonywania więcej niż jednej umowy zlecenia z:
1) umową o pracę;
2) członkostwem w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych;
3) byciem funkcjonariuszem Służby Celnej;
4) pobieraniem świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego;
5) pobieraniem wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego, lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie.
Polecamy: Umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne od 1 stycznia 2016 r. (książka)
Ilekroć w niniejszym opracowaniu jest mowa o "umowie zlecenia" należy przez to rozumieć umowę agencyjną, zlecenia lub o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.
Osoba spełniająca jednocześnie warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu stosunku pracy oraz innych tytułów jest obejmowana tymi ubezpieczeniami wyłącznie ze stosunku pracy, jeżeli:
- w umowie o pracę ma zagwarantowane co najmniej minimalne wynagrodzenie,
- w razie braku zagwarantowania co najmniej minimalnego wynagrodzenia (co może mieć miejsce w przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy) - jeśli podstawa wymiaru składek z tytułu stosunku pracy, w przeliczeniu na okres miesiąca wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie. Zasada ta nie uległa zmianie.
Natomiast w przypadku, jeśli podstawa wymiaru składek z tytułów wymienionych w pkt 1-5 w przeliczeniu na pełen miesiąc, będzie niższa niż minimalne wynagrodzenie (przy braku zagwarantowanego w umowie o pracę minimalnego wynagrodzenia) zastosowanie będzie miał art. 9 ust. 2c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Tym samym dopiero jeśli łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułów wymienionych w pkt 1-5 oraz z tych tytułów, do których ma zastosowanie art. 9 ust. 2c osiągnie kwotę minimalnego wynagrodzenia, kolejne tytuły nie będą rodzić obowiązku tych ubezpieczeń.
Tytuły, o których mowa w pkt. 1-5, zawsze rodzą obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.
Przy ustalaniu łącznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zawsze w pierwszej kolejności uwzględnia się podstawę z tytułów, o których mowa w pkt. 1-5 (w szczególności stosunku pracy).
Pozostałe zasady sumowania podstaw wymiaru są analogiczne jak przy zbiegu dwóch lub więcej umów zlecenia.
Monitor prawa pracy i ubezpieczeń
Kodeks pracy 2016 z komentarzem
W roku 2016 minimalne wynagrodzenie wynosi 1850 zł - rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 2015 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2016 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 1385).
Przykład 1
Osoba jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w wymiarze czasu pracy 1/4 etatu przez płatnika A od 1 stycznia 2016 r. W umowie o pracę nie ma zagwarantowanego minimalnego wynagrodzenia. Comiesięcznie podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tego tytułu wynosi 470 zł. Jednocześnie osoba ta zawarła dwie umowy zlecenia (praca nie jest wykonywana na rzecz płatnika A):
- z płatnikiem B - w umowie określono 1 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy,
- z płatnikiem C - w umowie określono 15 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy.
W styczniu 2016 r. z tytułu umowy zlecenia zawartej z płatnikiem B osoba ta osiągnęła przychód w wysokości 900 zł, a z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C
- 2 000 zł.
Osoba ta w styczniu 2016 r. obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umowy o pracę oraz z tytułów obu umów zlecenia (łączna podstawa wymiaru składek z tytułu umowy o pracę i umowy zlecenia zawartej z płatnikiem B nie osiąga kwoty minimalnego wynagrodzenia).
Przykład 2
Osoba jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w wymiarze czasu pracy 1/2 etatu przez płatnika C od 1 lutego 2016 r. W umowie o pracę nie ma zagwarantowanego minimalnego wynagrodzenia. Comiesięcznie podstawa wymiaru składek z tego tytułu wynosi 1 500 zł. Wcześniej osoba ta zawarła dwie umowy zlecenia (praca nie jest wykonywana na rzecz płatnika C):
- z płatnikiem A - w umowie określono 1 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy,
- z płatnikiem B - w umowie określono 15 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy.
Umowy zlecenia zostały rozwiązane 29 lutego 2016 r.
W styczniu i lutym 2016 r. z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A osiągnęła przychód w wysokości po 900 zł, a z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B - w styczniu 1 000 zł, a w lutym 2 000 zł.
W styczniu 2016 r. osoba podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu obu umów zlecenia (tj. zawartej z płatnikiem A od 1 stycznia do 31 stycznia, a z płatnikiem B - od 15 stycznia do 31 stycznia).
W lutym 2016 r. osoba ta obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umowy o pracę oraz z tytułu umowy zlecenia zawartej z płatnikiem A (suma podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu umowy o pracę i umowy zlecenia z płatnikiem A osiąga kwotę minimalnego wynagrodzenia). Dlatego umowa zlecenia zawarta z płatnikiem B nie rodzi obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.
Od 1 stycznia 2016 r. nie ulegają zmianie, w szczególności:
- zasady ustalania podstawy wymiaru składek, w tym zleceniobiorców,
- zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu ani ustalania podstawy wymiaru składek na to ubezpieczenie,
- zasady ustalania obowiązku ubezpieczeń społecznych osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, które umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy. Osoby takie uważa się za pracowników (art. 8 ust. 2a i art. 9 ust. 4b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych),
- zasady stosowania ograniczenia podstawy wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe osób, które ubezpieczeniu chorobowemu podlegają dobrowolnie, nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Ograniczenie to należy stosować dla każdego tytułu odrębnie (art. 20 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Tym samym, jeśli dana osoba podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu dwóch umów zlecenia i z każdej z nich zgłosiła się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, to ograniczenie podstawy wymiaru składek na to ubezpieczenie do 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego stosuje się odrębnie dla podstawy wymiaru składki na to ubezpieczenie z danej umowy,
- zasady podlegania ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu,
- zasady zgłaszania do ubezpieczeń społecznych oraz korygowania dokumentów ubezpieczeniowych.
W przypadku, jeśli dokumenty ubezpieczeniowe złożone przez płatnika są nieprawidłowe w świetle zasad rozstrzygania zbiegów tytułów do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych płatnik jest zobowiązany do ich odpowiedniego skorygowania we własnym zakresie lub na wezwanie Zakładu, na zasadach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, także jeśli nieprawidłowości dotyczą okresu wstecznego. Nie ma znaczenia, że płatnik opierał się na dokumentach/oświadczeniach złożonych przez ubezpieczonego.
Przykład 3
Osoba jest zatrudniona na podstawie dwóch umów o pracę w wymiarze czasu pracy każda 1/4 etatu, przez płatników A i B od 1 stycznia 2016 r. W umowach o pracę nie ma zagwarantowanego minimalnego wynagrodzenia. Comiesięcznie podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu tych umów wynosi po 700 zł. Osoba ta zawarła również dwie umowy zlecenia (praca nie jest wykonywana na rzecz płatnika A ani płatnika B):
- z płatnikiem C - w umowie określono 1 lutego 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy,
- z płatnikiem D - w umowie określono 15 lutego 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy.
Umowy zlecenia zostały rozwiązane 29 lutego 2016 r.
W lutym 2016 r. z tytułu umowy zlecenia zawartej z płatnikiem C osiągnęła przychód w wysokości 200 zł, a z tytułu umowy zawartej z płatnikiem D - 2 000 zł.
Osoba ta w lutym obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umów o pracę zawartych z płatnikami A i B oraz z tytułów obu umów zlecenia.
Łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za luty z tytułu umów o pracę oraz umowy zlecenia zawartej z płatnikiem C nie osiąga minimalnego wynagrodzenia (700 + 700 + 200), dlatego też obowiązek tych ubezpieczeń rodzi także umowa zawarta z płatnikiem D.
Przykład 4
Osoba jest zatrudniona na podstawie dwóch umów o pracę w wymiarze czasu pracy każda 1/2 etatu przez płatnika A i płatnika B od 1 stycznia 2016 r. W umowach o pracę ma więc łącznie zagwarantowane co najmniej minimalne wynagrodzenie. W lutym 2016 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu obu umów wyniosła łącznie 1 400 zł, z uwagi na pobieranie zasiłku chorobowego. Jednocześnie osoba ta zawarła dwie umowy zlecenia (praca nie jest wykonywana na rzecz płatnika A, ani płatnika B):
- z płatnikiem C - w umowie określono 1 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy,
- z płatnikiem D - w umowie określono 15 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy.
Z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C comiesięcznie osiąga przychód w wysokości 800 zł, a z tytułu umowy zawartej z płatnikiem D w styczniu - 1 200 zł, a w kolejnych miesiącach po 2 400 zł.
Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym wyłącznie z tytułu obu umów o pracę, także w lutym 2016 r. Z tych tytułów ma bowiem zagwarantowane co najmniej minimalne wynagrodzenie.