ZUS od zleceń 2016 - zbieg umowy zlecenia z działalnością gospodarczą

Osoba, dla której minimalną podstawę wymiaru składek z tytułu działalności stanowi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego

Zleceniobiorca lub osoba współpracująca ze zleceniobiorcą prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy agencyjnej, umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z tytułu wykonywania umowy zlecenia lub współpracy.

Powyższa zasada rozstrzygania zbiegu tytułów do ubezpieczeń ma zastosowanie do wszystkich osób prowadzących pozarolniczą działalność (nie tylko działalność gospodarczą).

Taka osoba będzie podlegać obowiązkowo z tytułu pozarolniczej działalności, jeżeli podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania umowy zlecenia będzie niższa od najniższej podstawy z działalności, o której mowa w art. 18 ust. 8 ustawy (60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego). W przypadku, jeśli będzie wynosiła co najmniej tyle ile najniższa podstawa, o której mowa w art. 18 ust. 8 ustawy ubezpieczonemu przysługiwał będzie wybór tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Nie ma w tym przypadku odesłania do ust. 2c ustawy (nie stosuje się sumowania podstaw wymiaru składek).

Monitor prawa pracy i ubezpieczeń

Nowe umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne (książka + CD)

Osoba, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek, o której mowa w art. 18a ustawy

Zleceniobiorca lub osoba współpracująca ze zleceniobiorcą prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów, z zastrzeżeniem ust. 2c.

Z uwagi na wskazanie art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ta regulacja dotyczy wyłącznie osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą,

Dodano zastrzeżenie ust. 2c ustawy, co oznacza, że ubezpieczony będzie obowiązkowo podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów, chyba że łączna podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia z tego tytułu lub tytułów osiągnie kwotę minimalnego wynagrodzenia. Wówczas kolejny tytuł lub tytuły nie będą rodziły tego obowiązku. Ubezpieczony może na bieżąco zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Zasady sumowania podstaw wymiaru są analogiczne jak przy zbiegu dwóch lub więcej umów zlecenia, z tym że w przypadku, gdy ubezpieczony będzie równocześnie pracownikiem w pierwszej kolejności uwzględnia się podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy (chodzi tu o przypadki, gdy z tytułu stosunku pracy dana osoba nie ma zagwarantowanego minimalnego wynagrodzenia i podstawa wymiaru składek nie osiąga minimalnego wynagrodzenia).

W roku 2016 minimalne wynagrodzenie wynosi 1850 zł - rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 2015 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2016 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 1385).

Przykład 1

Osoba prowadzi  pozarolniczą działalność gospodarczą od 1 marca 2016 r. Z tytułu działalności rozlicza składki za każdy miesiąc od podstawy wymiaru składek w wysokości 30% minimalnego wynagrodzenia (spełnia warunki ustawowe do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na zasadach określonych w art. 18a ustawy). Od 1 kwietnia 2016 r. wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia. Przychód z tytułu wykonywania umowy w każdym miesiącu wynosi 1 000 zł. Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów.

Przykład 2

Zleceniobiorca jest  zatrudniony na podstawie dwóch umów zlecenia:

• zawartej z płatnikiem A, w której określono datę rozpoczęcia jej wykonywania
  na 1 stycznia 2016 r.,
• zawartej z płatnikiem B, w której określono datę rozpoczęcia jej wykonywania na
  15 stycznia 2016 r.

Przychód w każdym miesiącu z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A wynosi 1 000 zł, a z płatnikiem B - 900 zł. Następnie od 1 lutego 2016 r. osoba ta rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek określona w art. 18a ustawy. Ponieważ łączna podstawa wymiaru składek z tytułu umów zlecenia osiąga minimalne wynagrodzenie (nadal podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu umów zlecenia), z tytułu prowadzenia działalności od 1 lutego 2016 r. osoba ta nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. 

Przykład 3

Z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej osoba spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym od 1 lutego 2016 r. Rozlicza składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za każdy miesiąc od kwoty 30% minimalnego wynagrodzenia, tj. 555 zł (spełnia warunki ustawowe do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na zasadach określonych w art. 18a ustawy). Następnie zawarła umowy zlecenia:

• z płatnikiem A, w której określono datę rozpoczęcia jej wykonywania na 1 marca 2016 r.,
• z płatnikiem B, w której określono datę rozpoczęcia jej wykonywania na 15 kwietnia
  2016 r.

Przychód z tytułu wykonywania umowy zawartej z płatnikiem A wynosi comiesięcznie 1 000 zł, a z płatnikiem B  - 900 zł.

Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym:

• w lutym 2016 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej,
• w marcu 2016 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz umowy zawartej z płatnikiem A,
• w kwietniu 2016 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, umowy zawartej z płatnikiem A oraz umowy zawartej z płatnikiem B (łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu działalności oraz z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A nie osiąga minimalnego wynagrodzenia).

Przykład 4

Osoba rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej od 1 stycznia 2016 r. Spełnia warunki ustawowe do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na zasadach określonych w art. 18a ustawy. Deklaruje jednak do podstawy wymiaru składek comiesięcznie kwotę 2 600 zł. Osoba ta zawarła umowę zlecenia na okres od 1 marca do 20 marca 2016 r. Z tytułu tej umowy przychód wyniósł w marcu 6 200 zł.

Ponieważ z tytułu prowadzenia działalności podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osiąga minimalne wynagrodzenie, z tytułu umowy zlecenia osoba ta nie będzie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Przykład 5

Osoba rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej od 1 stycznia 2016 r. Spełnia warunki ustawowe do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na zasadach określonych w art. 18a ustawy. Deklaruje jednak do podstawy wymiaru składek comiesięcznie kwotę  5 600 zł.

Osoba ta zawarła dwie umowy zlecenia na okres:

• z płatnikiem A - od 1 marca do 20 czerwca 2016 r. Z tytułu tej umowy w marcu, kwietniu, maju i czerwcu przychód wyniósł po 400 zł,
• z płatnikiem B - od 16 marca 2016 r. do 30 czerwca 2016 r. Z tytułu tej umowy przychód
  w marcu wyniósł 600 zł, w kwietniu, maju i czerwcu - po 1 500 zł.

Ubezpieczony w styczniu i lutym podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia działalności.

W marcu także podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia działalności (umowy zlecenia nie rodzą obowiązku tych ubezpieczeń, ponieważ z tytułu działalności podstawa wymiaru składek osiąga minimalne wynagrodzenie). 

W dniu 20 kwietnia 2016 r. ubezpieczony składa wniosek o zmianę tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń wskazując umowy zlecenia. 

Dokonując ustalenia łącznej podstawy wymiaru składek za kwiecień celem rozstrzygnięcia zbiegu tytułu ubezpieczeń należy dokonać proporcjonalnego obliczenia przychodu stanowiącego podstawę wymiaru na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu wykonywania umów zlecenia za okres od 20 do 30 kwietnia 2016 r. (do tej daty z tytułu wykonywania umów ubezpieczony podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu).

Umowa zawarta z płatnikiem A - (400 :30) x 11 =146,67 zł.

Umowa zawarta z płatnikiem B - (1 500:30) x 11 =550 zł.

Tym samym w kwietniu osoba ta podlega:

• obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułów obu umów zlecenia (od 20 kwietnia 2016 r.) oraz
• obowiązkowo z tytułu prowadzenia działalności od 1 do 30 kwietnia 2016 r. ponieważ łączna podstawa wymiaru składek z tytułów umów zlecenia nie osiąga minimalnego wynagrodzenia.

W maju i czerwcu osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu obu umów zlecenia. Nie podlega natomiast obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia działalności, ponieważ łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu wykonywania umów zlecenia osiąga minimalne wynagrodzenie (400+1 500=1 900 zł).

Od 1 lipca 2016 r. osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, ponieważ jest to jedyny tytuł do tych ubezpieczeń.

Przykład 6

Osoba prowadzi  pozarolniczą działalność gospodarczą od 1 marca 2016 r. Z tego tytułu rozlicza składki za każdy miesiąc od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości 30% minimalnego wynagrodzenia (tj. 555 zł). Spełnia warunki ustawowe do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na zasadach określonych w art. 18a ustawy. Od 1 kwietnia 2016 r. jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę z płatnikiem A w wymiarze czasu pracy 1/4 etatu. W umowie nie ma zagwarantowanego minimalnego wynagrodzenia, a comiesięczny przychód wynosi 1 000 zł.

W maju zawarła umowę zlecenia od 7 do 20 maja 2016 r. Z tytułu tej umowy w maju uzyskała przychód w wysokości 3 200 zł.

Osoba ta w marcu 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia działalności (nie występuje zbieg tytułów do ubezpieczeń). W kwietniu 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stosunku pracy i z tytułu prowadzenia działalności (podstawa wymiaru składek z tytułu stosunku pracy nie osiąga minimalnego wynagrodzenia). W maju 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stosunku pracy, prowadzenia działalności i wykonywania umowy zlecenia. Łączna  podstawa wymiaru składek z tytułu stosunku pracy i z tytułu działalności nie osiąga bowiem minimalnego wynagrodzenia.

Przykład 7

Osoba wykonuje pracę na podstawie  umowy zlecenia zawartej z płatnikiem A. W umowie określono datę rozpoczęcia wykonywania pracy na 1 kwietnia 2016 r. Rozwiązanie umowy nastąpiło z dniem 31 maja 2016 r. Następnie osoba ta od 1 maja 2016 r. stała się wspólnikiem spółki jawnej. Za maj zadeklarowała podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości 2 433 zł (założono, że w 2016 r. 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego stanowi ta kwota). Przychody osiągnięte z tytułu umowy zlecenia  zawartej z płatnikiem A wynoszą:

• w kwietniu - 1 500 zł,
• w maju - 1 500 zł.

Osoba ta w kwietniu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umowy zlecenia (nie występuje zbieg tytułów ubezpieczeń). W maju podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności.

Zbieg wykonywania umowy o pracę nakładczą oraz prowadzenia pozarolniczej działalności - art. 9 ust. 2b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.

Osoba, dla której minimalną podstawę wymiaru składek z tytułu działalności stanowi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Wykonawca  prowadzący jednocześnie pozarolniczą działalność podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania pracy nakładczej podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 18 ust. 8 ustawy. Może on dobrowolnie, na swój wniosek, być objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również jako wykonawca. Zmiana tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych jako osoby wykonującej pracę nakładczą będzie możliwa w przypadku, gdy podstawa wymiaru składek z tytułu tej umowy będzie wynosiła co najmniej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Przepis po zmianie dotyczy wszystkich osób prowadzących pozarolniczą działalność.

Osoba, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek, o której mowa w art. 18a ustawy.

Wykonawca prowadzący jednocześnie pozarolniczą działalność, dla którego właściwa jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa w art. 18a ustawy, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów.

Wybór tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych będzie możliwy w przypadku, gdy zarówno podstawa wymiaru składek z tytułu umowy o pracę nakładczą jak i z działalności, będzie wynosiła co najmniej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego

Przepis nie zawiera zastrzeżenia ust. 2c (nie stosuje się ustalania łącznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe).

Przykład 1

Osoba prowadzi pozarolniczą działalność od 1 stycznia 2016 r., dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa w art. 18 ust. 8 ustawy (tj. 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego), od 1 kwietnia 2016 r. do 30 czerwca 2016 r. wykonuje pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą. Z tytułu tej umowy osiągnęła przychód w wysokości:

• w kwietniu 2016 r. - 40% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego,
• w maju 2016 r. - 70% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego,
• w czerwcu 2016 r.- 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Osoba ta w kwietniu 2016 r. nadal podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym  z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, a w maju i czerwcu 2016 r. może wybrać/zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Przykład 2

Osoba prowadzi od 1 stycznia 2016 r. pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa w art. 18a ustawy i deklaruje podstawę wymiaru składek w wysokości 30% minimalnego wynagrodzenia. Od 1 marca 2016 r. do 31 marca 2016 r. jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę nakładczą. Z tytułu tej umowy w marcu 2016 r. osiąga przychód w wysokości 70% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Osoba ta w marcu 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym  z obu tytułów, gdyż podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu prowadzenia działalności jest niższa od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Przykład 3

Osoba prowadzi od 1 stycznia 2016 r. pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa w art. 18a ustawy, jednak deklaruje podstawę wymiaru składek w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Od 1 marca 2016 r. do 31 marca 2016 r. zostaje zatrudniona na podstawie umowy o pracę nakładczą. Przychód z tytułu tej umowy wyniósł 70% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Osoba  ta w marcu 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, może jednak wybrać/zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych na wykonywania umowy o pracę nakładczą.