Granicę wyznacza kwota minimalnego wynagrodzenia
Gdy kwota brutto z każdej zawartej umowy zlecenia będzie niższa od wynagrodzenia minimalnego, to wtedy zarówno pierwszy jak i kolejny płatnik musi zgłosić zleceniobiorcę do wszystkich składek i wszystkie składki opłacać.
W takiej sytuacji zleceniobiorca powinien poinformować płatnika w złożonym oświadczeniu, że posiada już umowę zlecenie u innego płatnika i że pierwsza umowa zlecenie jest zawarta na kwotę mniejszą niż minimalne wynagrodzenie. Może też dodatkowo przedstawić tę umowę zlecenia. I w zaistniałej sytuacji ten kolejny płatnik również zgłasza tego zleceniobiorcę do wszystkich składek i opłaca te składki.
Monitor prawa pracy i ubezpieczeń
Zleceniobiorca X ma podpisane od stycznia 2016 r. umowy zlecenia w trzech firmach jednocześnie. W pierwszej na kwotę 1000,00 zł brutto, w drugiej na 450,00 zł brutto i trzeciej na 300,00 zł brutto. Łącznie umowy te są zawarte na kwotę 1750,00 zł brutto, czyli nie przekraczają kwoty minimalnego wynagrodzenia w 2016 r. – 1850,00 zł brutto.
I w związku z tym, zleceniobiorca ten musi obowiązkowo podlegać składkom na ubezpieczenia społeczne od każdej z tych umów.
Natomiast w sytuacji, gdy umowa zlecenie u pierwszego płatnika jest na kwotę co najmniej minimalnego wynagrodzenia, to w takiej sytuacji z tej drugiej umowy płatnik zgłasza tę osobę tylko do ubezpieczenia zdrowotnego i tylko taką składkę opłaca.
Zleceniobiorca Y podpisał w dwóch firmach jednocześnie umowy zlecenia. W pierwszej na kwotę 1850,00 zł brutto a w drugiej na 1000,00 zł brutto. W tej sytuacji od pierwszej umowy zlecenia opłacane będą wszystkie składki a od drugiej tylko składka zdrowotna. A wynika to z tego, że pierwsza umowa zlecenie jest zawarta na minimalne wynagrodzenie jakie obowiązuje w 2016 r. i dlatego od tej drugiej umowy opłacamy tylko składkę zdrowotną.
Co powinno zawierać oświadczenie
Jeżeli chodzi o oświadczenie, które powinien złożyć zleceniobiorca posiadający już inną umowę zlecenie, to nie ma w ustawie określonego wzoru takiego oświadczenia. Być może powstanie w przyszłości. Dlatego płatnik powinien sam sobie stworzyć taki wzór.
Oświadczenie takie powinno zawierać informacje czy taka osoba jest już gdzieś zatrudniona, na jaka umowę i czy umowa jest na co najmniej minimalne wynagrodzenie ustawowe czy na kwotę mniejszą. A także zapis o tym, że ubezpieczony powinien o każdej zmianie swojej sytuacji poinformować płatnika. Takie oświadczenie to w pewien sposób zabezpieczenie dla płatnika składek. Chociaż, to i tak płatnik odpowiada przed ZUS za opłacenie składek jeżeli nawet zostanie źle poinformowany przez ubezpieczonego.
Nowość wprowadzona do ustawy
W nowelizacji ustawy pojawiła się nowość, a mianowicie to, że płatnik składek będzie mógł zwrócić się do ZUS o zbadanie poprawności informacji jakie złoży ubezpieczony w oświadczeniu dotyczącym swojej sytuacji. Reguluje to art. 34 powyższej ustawy do którego został dodany ust. 6:
„Zakład, na wniosek płatnika składek, bada prawidłowość wykazanych przez tego płatnika składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 9 ust. 2c. Jeżeli w wyniku sprawdzenia wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składek Zakład stwierdzi błędne wykazanie składek, informuje o tym niezwłocznie płatnika składek i ubezpieczonego za pośrednictwem płatnika składek. Jeżeli do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest zobowiązany więcej niż jeden płatnik składek, składka jest opłacana przez każdego płatnika, chyba że ubezpieczony przedłoży płatnikowi dokumenty, z których wynika brak konieczności opłacania składek.”
Przewodnik po zmianach przepisów 2015/2016 dla firm
Co się nie zmieniło
Nie zmieni się regulacja dotycząca zawierania umów zlecenia ze studentami do 26 roku życia. Tak jak do tej pory student lub uczeń do 26 roku życia nie podlega zgłoszeniu do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego, czyli nie opłacamy składek za taką osobę. Musi on przedłożyć zaświadczenie z uczelni, szkoły, że studiuje czy się uczy albo mieć aktualnie podbitą legitymacje studencką lub szkolną.
Umowa zlecenie z osobą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę
Jeżeli chodzi o sytuację ubezpieczeniową pracownika, który jest jednocześnie zleceniobiorcą, przepisy ustawy systemowej obowiązujące od 1 stycznia 2016 r. nie ulegają zmianom. Czyli, nie zmieni się sytuacja osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę z co najmniej minimalnym wynagrodzeniem i jednocześnie zatrudnioną na umowę zlecenie.
Osoba zatrudniona w innej firmie, z wynagrodzeniem równym bądź wyższym od minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2016 r. – 1850,00 zł brutto) – opłacała będzie obowiązkowo tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Ale osoba taka powinna złożyć pisemne oświadczenie, że jest zatrudniona w innej firmie na podstawie umowy o pracę i osiąga tam przychód co najmniej minimalne wynagrodzenie ustawowe.
Natomiast w przypadku, gdy pracownik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę i w przeliczeniu na okres miesiąca, nie osiągnie minimalnego wynagrodzenia ustawowego (zatrudniony na część etatu), a dodatkowo w innych firmach wykonuje również pracę na podstawie dwóch lub więcej umów zlecenia, wówczas umowy zlecenia, będą powodowały również obowiązek ubezpieczeń, ale tylko wtedy gdy suma podstaw wymiaru składek z tytułu tych umów będzie wynosiła mniej niż kwota minimalnego wynagrodzenia (1850,00 zł brutto w 2016 r.). Reguluje to art. 9 ust. 1a i 1b w zw. z art. 9 ust. 2c ustawy systemowej.
Osoba W jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę na część etatu na kwotę 600,00 zł brutto a oprócz tego ma dwie umowy zlecenia od 2 stycznia 2016 r. W jednej firmie na kwotę 1000,00 zł brutto a w drugiej na 1900,00 zł brutto. Za styczeń oprócz tego, że będą opłacone wszystkie składki z umowy o pracę to także z obu umów zlecenia.
A wynika to z tego, że jak mamy umowę o pracę (tak jak w tym przypadku) na kwotę mniejszą niż minimalne wynagrodzenie, to zawsze z pierwszej umowy zlecenia opłacane są wszystkie składki. Druga umowa zlecenie jest również oskładkowana ponieważ nie zostało przekroczone minimalne wynagrodzenie.
Natomiast gdyby ta osoba miała jeszcze jedną umowę zlecenie to z tej trzeciej umowy byłaby opłacana tylko składka zdrowotna ponieważ zostanie tutaj przekroczone minimalne wynagrodzenie ustawowe. I nie ma tu znaczenia na jaką kwotę brutto byłaby ta umowa.
Kodeks pracy 2016 z komentarzem
Umowa zlecenie z emerytem lub rencistą
Jeżeli chodzi o zatrudnianie na podstawie umowy zlecenia emeryta czy rencisty, który wykonuje pracę na podstawie jednej umowy zlecenia to nadal będzie obowiązywała tutaj zasada, że podlega on z tytułu jej wykonywania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu. Składka na ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolna. Obowiązkowo też opłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne.
Od 1 stycznia 2016 r. zleceniobiorca mający prawo do emerytury lub renty, który nie będzie jednocześnie zatrudniony na podstawie umowy o pracę, w przypadku zawarcia więcej niż jednej umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z tytułu ich wykonywania, jeżeli suma podstaw wymiaru składek z tytułu tych umów nie będzie wynosiła co najmniej minimalnego wynagrodzenia.
Zleceniobiorca ten będzie objęty ubezpieczeniami społecznymi z uwzględnieniem kolejności powstawania tytułów do ubezpieczeń. Będzie mógł również na bieżąco zmieniać tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych – art. 9 ust. 4a i art. 9 ust. 2c ustawy systemowej.
Zleceniobiorca Z pobierający emeryturę jest jednocześnie zatrudniony na podstawie dwóch umów zlecenia. W styczniu 2016 r. z tytułu pierwszej umowy uzyskał przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 1450,00 zł brutto, a z drugiej umowy – 700 zł brutto. I w takim przypadku zleceniobiorca musi być zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu obydwu tych umów.
Będzie tak, ponieważ w przypadku emeryta, który jest zatrudniony na podstawie umowy zlecenia zawsze z pierwszej umowy opłacane są wszystkie składki. Z drugiej – w tym przypadku – również będą wszystkie składki, ponieważ nie została przekroczona kwota minimalnego wynagrodzenia. Natomiast gdyby pierwsza umowa zlecenie była na kwotę 1850,00 zł brutto (minimalne w 2016 r.) to należałoby tutaj opłacać wszystkie składki. Ale podpisując drugą umowę zlecenie byłaby już tylko opłacana składka zdrowotna. I nie ma tu znaczenia kwota brutto na jaką zawarta będzie umowa.
Umowa zlecenie a Fundusz Pracy
Nie podlegają obowiązkowi opłacania składek na FP firmy zatrudniające pracowników tylko na podstawie umowy zlecenie. Nie dotyczy to zleceniodawców będących jednostkami organizacyjnymi (np. spółek cywilnych).
Czyli, składki na ten Fundusz opłaca pracodawca, który zatrudnia chociaż jednego pracownika na podstawie umowy o pracę. Natomiast, jeśli zatrudnia tylko zleceniobiorców na podstawie umowy zlecenia, to wtedy nie ma obowiązku za nich opłacać tej składki niezależnie od wysokości wynagrodzenia.
Umowa zlecenie a działalność gospodarcza
Od stycznia 2016 r. osoba prowadząca działalność gospodarczą i jednocześnie wykonująca umowę zlecenie niezwiązaną z wykonywaną działalnością, może wybrać umowę zlecenie, jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnych i rentowych w przypadku, gdy podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe z umowy zlecenia wyniesie co najmniej 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Natomiast jeżeli umowa zlecenie będzie na niższą podstawę to tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń będzie działalność gospodarcza. Z umowy zlecenia w takim przypadku obowiązkowa będzie tylko składka zdrowotna. Oczywiście składka emerytalna i rentowa może być dobrowolna.
Jeżeli chodzi o osobę prowadzącą działalność gospodarczą, która będzie opłacała jeszcze składki na ZUS preferencyjny i mająca jednocześnie umowę zlecenie niezwiązaną z wykonywaną działalnością, to w takim przypadku obowiązkowo będzie podlegała ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z obu tytułów. Ale jeśli kwota wynagrodzenia z umowy zlecenia będzie na co najmniej minimalne wynagrodzenie ustawowe, to wówczas jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń będzie można wybrać umowę zlecenie a z działalności składki emerytalne i rentowe będą dobrowolne.
Ustawa nie zawiera żadnych przepisów przejściowych w zakresie rozstrzygania zbiegów tytułów ubezpieczeń społecznych umów cywilnoprawnych na przełomie 2015 i 2016 r. w takim przypadku należy uznać, że stosuje się ją począwszy od umów zleceń zawartych od 1 stycznia 2016 r.
Np. jedna umowa zlecenie jest zawarta od 1 października 2015 r. do 31 marca 2016 r. – na kwotę 1000,00 zł brutto a druga od 2 stycznia 2016 r. do 31 marca 2016 r. na kwotę 600,00 zł brutto.
W tej sytuacji od 2 stycznia 2016 r. nastąpi zbieg dwóch umów zlecenia na kwotę łączną z obu umów – 1600,00 zł brutto, czyli na mniejszą niż minimalne wynagrodzenie w 2016 r. dlatego obie te umowy muszą zastać oskładkowane.
Podstawa prawna: ustawa z 23 października 2014 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2014 r. poz.1831.
Małgorzata Michalak – ifirma.pl