Jako podstawę ww. odpowiedzialności SN wskazał art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 223, poz. 2268 z późn. zm., dalej „ustawa”), który stanowi, że organizator turystyki (biuro podróży) co do zasady odpowiada za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy o świadczenie usług turystycznych.
Uchwała SN była odpowiedzią na zagadnienie prawne, które powstało w następującym stanie faktycznym: pewna para wykupiła w jednym z renomowanych biur podróży wakacje w Egipcie, za cenę 1890 zł od osoby. Cena obejmowała m.in. zakwaterowanie w dwuosobowym pokoju z pełnym wyżywieniem w określonym czterogwiazdkowym (wg kategoryzacji egipskiej) hotelu, a także opiekę polskojęzycznego rezydenta. Po przylocie do Egiptu okazało się, że miejsce we wskazanym hotelu nie zostało przez biuro podróży zarezerwowane, a próby kontaktu z rezydentem zarówno w Polsce, jak i w Egipcie były nieskuteczne. Po wielogodzinnym oczekiwaniu turyści zostali przewiezieni do innego hotelu, gdzie zakwaterowano ich w pokoju przeznaczonym dla pracowników hotelu. Następnie, zostali oni przeniesieni do pokoju, który odpowiadał standardowi określonemu w umowie, lecz musieli go dzielić z parą innych, nieznanych im wcześniej turystów, na dodatek odbywających podróż poślubną. Właściwy - dwuosobowy pokój turyści otrzymali dopiero na trzy dni przed zakończeniem wyjazdu, nie mniej i w tym wypadku nie przeniesiono ich do określonego w umowie hotelu.
W związku z powyższymi okolicznościami oraz brakiem odpowiedzi biura podróży na złożoną reklamację, po powrocie do Polski para złożyła pozew o zapłatę odszkodowania (zwrot części kosztów wycieczki) oraz zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną naruszeniem dobra osobistego w postaci „prawa do czerpania satysfakcji z zakupionej imprezy turystycznej” oraz „udanego urlopu”. Sąd I instancji rozpoznając powyższe powództwo stwierdził, że prawo do udanego urlopu nie jest dobrem osobistym i powództwo w zakresie zadośćuczynienia oddalił. W związku z czym, turyści złożyli apelację, opierając swoje roszczenie na przepisach Kodeksu cywilnego o ochronie dóbr osobistych, a także przepisach ustawy o usługach turystycznych. W związku z istotnymi wątpliwościami przy rozpoznawaniu apelacji obu stron Sąd Okręgowy przedstawił SN do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne w tym zakresie.
W odpowiedzi na powyższe zagadnienie prawne, SN wskazał, że upowszechnienie turystyki oraz zawieranie tzw. umów o podróż doprowadziło w istocie do powstania nowych problemów prawnych, które wiążą się z dochodzeniem roszczeń o odszkodowanie z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania tych umów. SN podkreślił również, że szczególną trudność sprawiają roszczenia o naprawienie szkody w postaci utraty przyjemności z wakacji oraz zmarnowanego urlopu. Chodzi bowiem o ponoszone przez podróżnych szkody niematerialne, które polegają na utracie oczekiwanych w związku z zawarciem umowy przyjemnych przeżyć, związanych z relaksem oraz wypoczynkiem.
W następstwie powyższego i w celu ochrony interesów podróżnych SN podjął uchwałę, w której stwierdził, że przepisy ustawy dotyczące niewykonania lub nienależytego wykonania umowy o świadczenie usług turystycznych (w szczególności art. 11a), mogą stanowić podstawę odpowiedzialności organizatora turystyki za poniesione przez klienta szkody niemajątkowe w postaci zmarnowanego urlopu.
Podsumowując, z omawianej uchwały SN wynika, że w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez biuro podróży, klient może domagać się zarówno odszkodowania, co do tej pory nie budziło kontrowersji, jak również zadośćuczynienia za szkodę niemajątkową w postaci zmarnowanego urlopu (czy też utraty przyjemności z wakacji), co do którego nie było wypracowanej praktyki sądów. Przy czym warto raz jeszcze wskazać, że podstawę prawną odpowiedzialności biur podróży za zmarnowany urlop może stanowić art. 11a ustawy o usługach turystycznych.
Aneta Wrona-Kłoczko
aplikant radcowski
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna