Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego
Przy wyliczaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownikowi uwzględniamy jego przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Tak stanowi art. 36 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej ustawy zasiłkowej).
Zobacz wskaźnik: Zasiłek chorobowy
Może się zdarzyć, że w przeciągu tych 12 miesięcy poprzedzających zwolnienie lekarskie pracownik był nieobecny w pracy i z tego powodu nie osiągnął pełnego wynagrodzenia za dany miesiąc. Jeśli była to nieobecność usprawiedliwiona, to zgodnie z art. 38 ustawy zasiłkowej:
- wyłączamy z naszego wyliczenia miesiąc, w którym pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy;
- w przypadku, gdy pracownik przepracował w danym miesiącu co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy, to przy wyliczaniu podstawy wymiaru zasiłku przyjmujemy wynagrodzenie za ten miesiąc po uzupełnieniu (ustalamy, jakie wynagrodzenie pracownik by otrzymał, gdyby przepracował cały miesiąc).
Jak wynika z komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej (ustęp 152) dostępnego na stronie internetowej ZUS, urlop wypoczynkowy oraz 2 dni zwolnienia od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem do lat 14 (na podstawie art. 188 Kodeksu pracy) traktowane są na równi z dniami, w których pracownik świadczył pracę.
Uzupełnianie wynagrodzenia
Składniki stałe
Sposób uzupełniania wynagrodzenia za miesiące uwzględniane przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku zależy od zasad wynagradzania. W przypadku wynagrodzenie przyznawanego w stałej miesięcznej wysokości, zgodnie z art. 37 ustawy zasiłkowej, przyjęlibyśmy wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę.
Ważne!
Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS wynagrodzenie określone w stawce godzinowej traktuje się jak wynagrodzenie stałe (ustęp 147 komentarza do ustawy zasiłkowej).
Składniki zmienne
Inaczej uzupełnia się wynagrodzenie miesięczne zmienne (np. akordowe, prowizyjne). W takim przypadku kwotę uzyskaną przez pracownika za przepracowane dni robocze dzielimy przez liczbę dni przepracowanych i mnożymy przez liczbę dni obowiązujących do przepracowania w danym miesiącu.
Jeżeli pracownik nie osiągnął w danym miesiącu żadnego wynagrodzenia, do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmujemy kwotę zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości wypłaconej za ten miesiąc pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku w zakładzie pracy, w którym przysługuje zasiłek.
Uzupełnieniu podlega nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, ale także inne składniki, takie jak premie, nagrody, dodatki, jeśli w myśli przepisów wewnątrzzakładowych składniki te są proporcjonalnie umniejszane za okresy pobierania świadczeń chorobowych.
Przykład 1
Pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w styczniu 2011 roku. Pracownik wynagradzany jest w systemie akordowym, dodatkowo otrzymuje comiesięczną nagrodę umniejszaną proporcjonalnie za dni nieobecności w pracy.
Do ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego należy przyjąć wynagrodzenie za okres od stycznia do grudnia 2010 roku, stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe.
- W maju 2010 pracownik przepracował 9 z obowiązujących w danym zakładzie pracy 20 dni roboczych. Za ten okres otrzymał wynagrodzenie akordowe w wysokości 1500 zł oraz nagrodę w wysokości 70 zł (kwoty po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane ze środków pracownika).
- Od 4 do 11 maja (6 dni roboczych) pracownik przebywał na urlopie wypoczynkowym i otrzymał z tego tytułu wynagrodzenie w wysokości 900 zł (po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne).
- Ponadto od 15 do 21 maja pracownik był nieobecny w pracy z tytułu opieki nad chorym dzieckiem (5 dni roboczych).
Dni przepracowane i dni urlopu wypoczynkowego w maju 2010 łącznie wynoszą 15 dni roboczych, czyli co najmniej połowę obowiązujących dni do przepracowania, dlatego ten miesiąc brany jest pod uwagę przy ustalaniu podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego. Wynagrodzenie otrzymane w tym miesiącu należy uzupełnić o 5 dni nieobecności usprawiedliwionej z tytułu opieki nad chorym dzieckiem, według wyliczenia:
(1500 zł + 70 zł + 900 zł)/ 15 x 20 = 3253,33 zł.
Wynagrodzenie uzupełniamy jedynie w przypadku nieobecności usprawiedliwionej. W przypadku nieobecności z przyczyn nieusprawiedliwionych, do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie osiągnięte w danym miesiącu bez uzupełnienia. Jeśli w jednym miesiącu pracownik był nieobecny w pracy z przyczyn usprawiedliwionych (np. choroba, opieka nad chorym członkiem rodziny) jak i z przyczyn nieusprawiedliwionych, to uzupełniając wynagrodzenie za ten miesiąc, do liczby dni, którą pracownik był zobowiązany przepracować, nie wliczamy dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy (por ustęp 151 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej).
Przykład 2
Wracając do sytuacji z przykładu 1 załóżmy, że pracownik był nieobecny w pracy także 31 maja i nie usprawiedliwił swojej nieobecności. Pracownik przepracował zatem 8 dni, za które otrzymał wynagrodzenie akordowe w wysokości 1250 zł oraz nagrodę w wysokości 65 zł (kwoty po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne).
Do podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego w maju przyjmujemy wynagrodzenie uzupełnione według wyliczenia:
(1250 zł + 65 zł + 900 zł)/15 x 19 = 2425, 67 zł.
Zmienne składniki wynagrodzenia w podstawie wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy
Zgodnie z art. 172 Kodeksu pracy za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. W przypadku zmiennych składników wynagrodzenia trudno jest określić dokładnie, jakie wynagrodzenie pracownik uzyskałby, gdyby pracował w tym czasie. W takim przypadku liczymy, zgodnie ze wspomnianym artykułem Kodeksu pracy, przeciętne wynagrodzenie z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a w przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy.
Szczegółowe zasady, w jaki sposób należy wyznaczać wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy opisane są w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U.97.2.14).
Podstawa wymiaru
Do podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego wliczają się zmienne składniki wynagradzania przysługujące za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc (np. stawka godzinowa, akord, prowizje, wynagrodzenie za nadgodziny, itp.) w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu bądź 12 miesięcy w przypadku znacznego wahania wysokości tych składników (§ 8 ww. rozporządzenia urlopowego).
Składniki wynagrodzenia wypłacane za okresy dłuższe niż jeden miesiąc (np. premie kwartalne) wypłaca się w przyjętych terminach wypłaty tych składników, przy czym okres urlopu jest traktowany na równi z okresem wykonywania pracy (§ 12 rozporządzenia urlopowego). Składniki wypłacane za okresy dłuższe niż jeden miesiąc nie uwzględnia się w podstawie wymiaru wynagrodzenia urlopowego.
Wynagrodzenie urlopowe
W dalszej kolejności dzielimy podstawę wymiaru przez liczbę przepracowanych przez pracownika godzin w przeciągu tych 3 miesięcy (bądź 12 miesięcy) branych pod uwagę przy obliczaniu podstawy wymiaru.
Ostatni krok to pomnożenie ustalonego wynagrodzenia za jedną godzinę pracy przez liczbę godzin, jakie pracownik przepracowałby w czasie urlopu w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, gdyby w tym czasie nie korzystał z urlopu.
Wyłączenia
Do podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego wliczamy premie regulaminowe. Jeśli ich wysokość nie jest stała w każdym miesiącu i przysługuje za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, taki rodzaj premii wliczany jest do podstawy wymiaru w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlop.
Premie jednorazowe bądź nagrody za spełnienie określonego zadania lub za określone osiągnięcia wyłączone są z podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego. Wyłączeniu podlegają także premie uznaniowe, niemające regulaminowego charakteru, których wysokość zależy od uznania pracodawcy, nawet jeśli przyznawane są periodycznie.
Składniki wynagrodzenia, których nie uwzględniamy przy wyznaczaniu wynagrodzenia urlopowego wymienione są w § 6 ww. rozporządzenia. Oprócz nagród uznaniowych są to m.in.:
- wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego,
- wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby,
- odprawy emerytalne i rentowe,
- kwoty wyrównania wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- i inne.
Przykład 3
Pracownik zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy przebywał na urlopie od 4 do 7 kwietnia 2011 roku. Wynagradzany jest w systemie akordowych, dodatkowo wypłacane są premie regulaminowe. W styczniu pracownik otrzymał premię roczną za 2010 rok oraz dodatkową nagrodę uznaniową.
Do wyliczenia podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego przyjmujemy okres styczeń-marzec 2011. W poszczególnych miesiącach sytuacja przedstawiała się następująco:
- styczeń: pracownik otrzymał wynagrodzenie akordowe w wysokości 2250,12 zł, premię regulaminową w wysokości 200,00 zł, premię roczną za 2010 rok w wysokości 8 000,00 zł oraz dodatkową premię uznaniową w wysokości 500,00 zł. Pracownik przybywał 4 dni na urlopie wypoczynkowym i za ten okres otrzymał wynagrodzenie urlopowe w wysokości 452,64 zł;
- luty: pracownik otrzymał wynagrodzenie akordowe w wysokości 3010,00 zł oraz premię regulaminową w wysokości 315,00 zł. Pracownik przepracował cały miesiąc;
- marzec: pracownik otrzymał wynagrodzenie akordowe w wysokości 2915,68 zł oraz premię regulaminową w wysokości 290,00 zł. Pracownik przez dwa dni był nieobecny w pracy z tytułu opieki nad chorym dzieckiem i z tego tytułu otrzymała zasiłek opiekuńczy w wysokości 280,00 zł.
Wynagrodzenie urlopowe za 4 dni kwietnia 2011 r. obliczamy następująco:
Krok 1: sumujemy wynagrodzenie wypłacone w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc wystąpienia urlopu z wyłączeniem wynagrodzenia za urlop, zasiłku opiekuńczego, premii rocznej i premii uznaniowej: 2250,12 zł+200,00 zł+3010,00 zł +315,00 zł+2915,68 zł+290,00 zł=8980,80 zł
Krok 2: wyznaczenie ilości godzin przepracowanych w okresie od stycznia do marca 2011: w styczniu pracownik zobowiązany był przepracować 20 dni roboczych, z czego 4 dni był na urlopie wypoczynkowym, przepracował zatem 16 dni, tj. 128 godzin. W lutym pracownik przepracował 20 dni, tj. 160 godzin. W marcu pracownik przepracował 21 dni (168 godzin) z obowiązujących go 23 dni roboczych do przepracowania. Łącznie pracownik przepracował w tych 3 miesiącach 456 godzin.
Krok 3: wyznaczamy stawkę za 1 godzinę przepracowaną: 8980,80 zł/456=19,69 zł
Krok 4: mnożymy tak wyznaczoną stawkę przez godziny liczbę godzin, jakie pracownik przepracowałby w czasie urlopu w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, gdyby w tym czasie nie korzystał z urlopu, tj. 32 godzin x 19,69 zł = 630,08 zł.
Za dni urlopu 4-7.04.2011 pracownik otrzyma 630,08 zł.
Katarzyna Ropiak
Konsultant
Departament Outsourcingu Rachunkowości