Od 1 lutego 2023 r. weszły w życie nowe przepisy dotyczące urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego i urlopu ojcowskiego. Dotyczą one rodziców adopcyjnych i rodzin zastępczych niezawodowych. Co się zmieniło? Wyjaśnia Państwowa Inspekcja Pracy
Zmiany wynikają z ustawy z 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r., poz. 2140). Zmiany dotyczą działu ósmego Kodeksu pracy „Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem” i weszły w życie 1 lutego 2023 r. i dotyczą urlopu ojcowskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego przysługującego rodzicom adopcyjnym.
Zmiany w urlopie ojcowskim
Odnośnie urlopu ojcowskiego (o którym mowa w art. 1823 § 1 pkt 2 kodeksu pracy) pracownik-ojciec wychowujący dziecko ma po zmianach prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia (a nie jak dotychczas nie dłużej niż do ukończenia 7 lub 10 roku życia).
Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego - co się zmieniło
Co do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (o którym mowa w art. 183 kodeksu pracy), to od 1 lutego 2023 r. nastąpiła zmiana w zakresie wieku dziecka (art. 183 § 11 kodeksu pracy). Pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, nabywa prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w dotychczasowym wymiarze – nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia - a nie jak dotychczas - nie dłużej niż do ukończenia 7 lub 10 roku życia.
Wiek dziecka w przypadku pracownika, który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej pozostaje bez zmian: 7 lub 10 rok życia.
Nowe przepisy określają także termin na złożenie wniosku o urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego (art. 183 § 6 kodeksu pracy). Zostanie on udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie 7 dni od dnia:
- przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza albo
- wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia.
Dotąd przepisy nie określały terminu na złożenie wniosku o taki urlop.
Urlop rozpocznie się w terminie określonym we wniosku pracownika, jednak nie później niż 21 dni od dnia odpowiednio przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza albo wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia.
Dodatkowo pracownik, który korzysta lub korzystał z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w związku z przyjęciem dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza, a następnie wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, ma od 1 lutego 2023 r. prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w związku z wystąpieniem do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka w wymiarze określonym w art. 183 § 11 odeksu pracy obniżonym o wykorzystany urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego w związku z przyjęciem dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza (nowy art. 183 § 7 k.p.). Ta sama zasada odnosi się do urlopu rodzicielskiego (nowy art. 183 § 8 k.p.).
Urlop rodzicielski - zmiany od 1 lutego 2023 r.
Jeżeli chodzi o urlop rodzicielski (uregulowany w art. 183 § 4 i 41 kodeksu pracy) przysługuje on zasadniczo na dotychczasowych zasadach. Zmieniła się jednak górna granica wieku przysposabianego dziecka, po osiągnięciu którego będzie możliwość skorzystania z tego urlopu, w przypadku pracowników, którzy przyjęli dziecko na wychowanie i wystąpili do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka (nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia, a nie jak obecnie nie dłużej niż do ukończenia 7 lub 10 roku życia).
W przypadku pracownika, który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej regulacja dotycząca urlopu rodzicielskiego pozostaje bez zmian (art. 183 § 4 kodeksu pracy).
Przepisy przejściowe
Wskazana na wstępie ustawa z 7 października 2022 r. zawiera też przepisy przejściowe (art. 37 - art. 41) odnoszące się do wyżej wymienionych zmian. Zgodnie z tymi przepisami przejściowymi można stosować nowe przepisy jeżeli:
- pracownik - ojciec wychowujący dziecko przysposobił je przed dniem wejścia w życie ustawy i nie wykorzystał urlopu ojcowskiego, lub części tego urlopu do tego dnia (art. 37),
- pracownik przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia przed dniem wejścia w życie ustawy i nie wykorzystał urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, o którym mowa w art. 183 § 1 Kodeksu pracy w brzmieniu dotychczasowym (art. 38),
- pracownik korzysta w dniu wejścia w życie ustawy z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, udzielonego zgodnie z art. 183 § 1 lub 3 Kodeksu pracy w brzmieniu dotychczasowym (art. 39),
- pracownik przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia przed dniem wejścia w życie ustawy i nie wykorzystał urlopu rodzicielskiego, o którym mowa w art. 183 § 4 pkt 1 i 2 Kodeksu pracy w brzmieniu dotychczasowym (art. 40).
- pracownik korzysta w dniu wejścia w życie ustawy z urlopu rodzicielskiego udzielonego zgodnie z art. 183 § 4 Kodeksu pracy (art. 41).
Źródło: Państwowa Inspekcja Pracy - pip.gov.pl