RADA
W takiej sytuacji umowa o pracę ulega przedłużeniu do dnia porodu. W dniu urodzenia dziecka umowa ulega rozwiązaniu i kobieta nie jest już związana z Państwa firmą stosunkiem pracy. W konsekwencji nie mają już Państwo wobec tej osoby żadnych obowiązków związanych z okresem urlopu macierzyńskiego. W tym czasie osoba ta będzie otrzymywać z ZUS zasiłek macierzyński.
UZASADNIENIE
Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy (art. 177 § 1 k.p.). Zakaz ten obejmuje więc wszelkie oświadczenia woli pracodawcy zmierzające do zakończenia stosunku pracy. Natomiast jeżeli pracownica już po otrzymaniu wypowiedzenia przedstawi zaświadczenie stwierdzające, że w chwili jego otrzymania była już w ciąży, wypowiedzenie staje się bezskuteczne. Dotyczy to sytuacji także po złożeniu wypowiedzenia, ale w trakcie trwania umowy o pracę.
Ochronie przed zwolnieniem nie podlega pracownica zatrudniona na okres próbny nieprzekraczający miesiąca, a także pracownica zatrudniona na podstawie tzw. umowy na zastępstwo.
Umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo umowa na okres próbny dłuższy niż miesiąc, jeżeli miałaby ulec rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu i dopiero wtedy umowy te się rozwiązują (art. 177 § 3 k.p.). Tak będzie również w sytuacji przedstawionej w pytaniu - umowa uległa przedłużeniu do daty faktycznego (a nie planowanego) porodu. Przedłużenie jest tutaj automatyczne. Dochodzi do skutku bez konieczności podejmowania jakichkolwiek działań ze strony pracownika lub pracodawcy.
W wyroku z 5 grudnia 2002 r., sygn. I PK 33/02 (OSNP 2004/12/204), Sąd Najwyższy stwierdził, że:
termin upływu trzeciego miesiąca ciąży (art. 177 § 3 k.p.) oblicza się w równej miary miesiącach księżycowych (28 dni).
Po urodzeniu dziecka osoba ta przestaje być pracownicą danego zakładu pracy, a co za tym idzie, przestają obowiązywać wzajemne zobowiązania stron.
Przed porodem pracownica może wykorzystać część urlopu macierzyńskiego. W przypadku złożenia wniosku o ten urlop pracodawca zobowiązany będzie zatem go udzielić, co nie zmienia nic w kwestii daty rozwiązania stosunku pracy (daty końcowej przedłużonej umowy okresowej).
Byłej pracownicy będzie przysługiwać po rozwiązaniu umowy o pracę zasiłek macierzyński przez okres równy niewykorzystanemu urlopowi macierzyńskiemu. Pierwszym dniem, za który świadczenie to przysługuje, będzie dzień porodu, jeżeli pracownica nie korzystała z urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu.
Osobie tej nie będzie przysługiwać prawo do urlopu wychowawczego, gdyż jest ono związane m.in. z pozostawaniem w zatrudnieniu.
Dowodem do przyznania i wypłaty przez ZUS m.in. zasiłku macierzyńskiego jest zaświadczenie płatnika składek:
• wystawione na druku ZUS Z-3, którego wzór stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia z 27 lipca 1999 r. - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem,
• wystawione na druku ZUS Z-3a, którego wzór stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia z 27 lipca 1999 r. - w przypadku ubezpieczonego niebędącego pracownikiem.
Przyznanie i wypłata zasiłku macierzyńskiego następuje na podstawie:
• zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego przewidywaną datę porodu - za okres przed porodem, albo skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka - po porodzie,
• zaświadczenia pracodawcy o okresie udzielonego urlopu macierzyńskiego - w razie wypłaty zasiłku macierzyńskiego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
• oświadczenia ubezpieczonej o urodzeniu pierwszego lub kolejnego dziecka.
Do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, w przypadku gdy umowa o pracę została przedłużona do dnia porodu, poza tymi dowodami wymagane jest również świadectwo pracy lub inny dokument stwierdzający rodzaj zawartej umowy o pracę i datę rozwiązania stosunku pracy.
• art. 177 i 1831 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 181, poz. 1288
• § 1, 12-17b rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - Dz.U. Nr 65, poz. 742; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 97, poz. 644
Marek Rotkiewicz
właściciel biura doradztwa prawno-kadrowego