Przepisy zmieniające zasady ustalania świadczeń były przedmiotem wieloletnich konsultacji i negocjacji między ministerstwami. W przypadku świadczeń dla przedsiębiorców celem wprowadzenia nowych przepisów było, aby otrzymane świadczenia odpowiadały jego ubezpieczeniu i opłaconym przez niego lub za niego składkom ZUS z 12 miesięcy poprzedzających okres, za który jest wypłacane świadczenie. Nowe przepisy wprowadzą większą proporcjonalność świadczeń i mają również zapobiegać zjawisku tzw. „przedsiębiorczych mam”.
Najważniejsze zmiany zawarto w art. 48 i dodanym po nim 48a ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Nowe prawa rodziców – zasiłki, urlopy, zwolnienia
Zmiana formuły obliczania zasiłku
Od 1 listopada 2015 podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi suma:
- przeciętnej najniższej podstawy składek na ub. chorobowe za pełne miesiące kalendarzowe (nie więcej niż 12) – po odliczeniu 13,71% kwoty,
- kwoty stanowiącej iloczyn jednej dwunastej przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz liczby tych miesięcy – po odliczeniu 13,71% kwoty.
Przeciętna najniższa podstawa w 2015: 2375,40/525; jeśli przedsiębiorca wykaże podstawę 6000 zł w 2015 za dany miesiąc uwzględniany w obliczeniach , to wówczas podwyższenie za ten miesiąc wynosi 6 000-2375,40=3624,60 lub 6 000-525=5 475.
Aby ustalić kwotę podstawy wymiaru po 1 listopada dla przedsiębiorcy, należy:
a. ustalić wg nowych zasadach, które ostatnie 12 miesięcy należy uwzględnić w rachunku,
b. zsumować minimalne obowiązujące podstawy dla tych miesięcy, podzielić przez ich liczbę,
c. od kwoty z pkt. b odjąć 13,71% (otrzymaliśmy w ten sposób kwotę z w/w pkt 1),
d. zsumować podwyższenia podstawy składek z odpowiednich miesięcy, następnie podzielić przez liczbę tych miesięcy (otrzymaliśmy w ten sposób „przeciętną kwotę zadeklarowaną jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe”),
e. liczbę miesięcy podwyższenia pomnożyć przez 1/12 kwoty otrzymanej po przeliczeniach z pkt. d.
f. od kwoty z pkt. e odjąć 13,71%.
Suma kwot z punktów c i f jest podstawową kwotą do obliczenia zasiłku chorobowego, macierzyńskiego i rodzicielskiego. Odpowiednio kwotę mnoży się przez współczynniki 100%, 80% czy 60%, w zależności od rodzaju wypłacanego świadczenia.
Polecamy: Kodeks pracy 2016 z komentarzem
Monitor Księgowego – prenumerata
Zmiana zasad ustalania 12 miesięcy
Od 1 listopada zmienia się nie tylko sposób ustalenia kwoty, ale także zasady ustalania „12 miesięcy”. Zmiany są znaczące.
Zmiana kodu ubezpieczenia bez ustania tytułu do ubezpieczenia, bez przerwy dłuższej niż 30 dni nie pozwoli na „wyzerowanie zegara”. Dla przykładu zmiana polegająca na wyrejestrowaniu z kodu 05 70 na kod 05 10 (wyrejestrowanie z prawa do preferencji), dzisiaj pozwala na uwzględnienie w „12 miesiącach” okresu od czasu obowiązywania kodu 05 10. Po 31 października do okresu 12-miesięcznego będzie wliczany także czas obowiązywania preferencji, samo przerejestrowanie pozwoli jedynie zwiększyć minimalne podstawy.
Przerwa w ubezpieczeniu na skutek nieopłacenia składki, trwająca nie dłużej niż 30 dni, będzie traktowana podobnie.
Zmiana tytułu ubezpieczenia przy zachowaniu ciągłości ubezpieczeń to nowość, która pojawia się w przepisach 1 listopada. Zamiana z umowy o pracę (czy z innego tytułu) na ubezpieczenie w ramach działalności tak jak dotychczas pozwala na zachowanie czasu ubezpieczenia, natomiast nowością zupełną jest to, że także poprzednie podstawy jakie wykazano przed zmianą np. wynagrodzenia z umowy o pracę, będą brane pod uwagę (obecnie nie są).
Nowe rozwiązania mają zatem na celu jak najbardziej kompleksowe uwzględnienie historii opłacanych składek za okres 12 miesięcy poprzedzających chorobę lub macierzyństwo. Nowe przepisy w szczególności wprowadzają zmianę, by objąć ten okres także w sytuacji gdy nastąpiła zmiana tytułu ubezpieczenia. Zgodnie z obecnymi rozwiązaniami, zmiana tytułu ubezpieczenia pozwala na znaczne zmiany, wręcz „skasowanie” historii przedsiębiorcy – osoby ubezpieczonej zarówno z pozytywnym jak i negatywnym dla niej skutkiem.
Umowy terminowe po zmianach (książka)
50 Ściąg Księgowego z aktualizacją online
Przepisy przejściowe
Ciągłość zasiłku jednego rodzaju, za nieprzerwany okres przed 1 listopada i po 1 listopada, pozwala na jego nieprzeliczanie. Przerwa lub zmiana rodzaju zasiłku powoduje przeliczenie zasiłku wg nowych zasad.
Przykład 1: Przedsiębiorca korzysta w okresie 1-10-2015 do 10-11-2015 ze zwolnienia chorobowego. Zasiłek za ten czas otrzyma na starych zasadach.
Następne zwolnienie chorobowe obowiązuje w okresie 12-11-2015 do 30-11-2015. Zasiłek za ten okres otrzyma na nowych zasadach.
Przykład 2: Nieprzerwanie od okresu przed 1 listopada do 12-12-2015 przedsiębiorcza przyszła mama przebywa na zwolnieniu lekarskim. 13-12-2015 rozpoczyna się urlop macierzyński. Zasiłek chorobowy otrzyma na starych zasadach, a zasiłek macierzyński (i inne po nim następujące) na nowych.
Dodatkowo w ustawie zmieniającej przewidziano, iż przepisu o nieprzeliczaniu zasiłków w przypadku przerwy trwającej krócej niż 3 miesiące, nie stosuje się w przypadku okresów zasiłkowych przypadających na ich wejście w życie. Zatem wszystkie nowe okresy zasiłkowe, nie będące kontynuacją tego samego rodzaju zasiłku, przypadające po 31 października, będą wyliczane na nowych zasadach.