Jednocześnie z umową agencyjną zawarliśmy z tym pracownikiem umowę o pracę na stanowisko magazyniera w wymiarze połowy etatu z wynagrodzeniem 1000 zł miesięcznie. Czy możemy ustalić z pracownikiem, że faktycznie nie będzie pobierał wynagrodzenia z umowy o pracę, gdyż jego prowizyjne wynagrodzenie z umowy agencyjnej będzie stanowiło wystarczającą zapłatę za pracę wykonaną w ramach zarówno umowy agencyjnej, jak i umowy o pracę?
RADA
Uzgodnienie, że wynagrodzenie z tytułu umowy agencyjnej będzie wyczerpywało wynagrodzenie pracownika wynikające zarówno z umowy agencyjnej, jak i z umowy o pracę, jest bezwzględnie nieważne. W żadnym przypadku pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ze stosunku pracy.
UZASADNIENIE
Jedną z podstawowych cech stosunku pracy jest odpłatność za wykonaną pracę. Oznacza to, że jednym z najważniejszych obowiązków pracodawcy, oprócz zatrudniania pracownika na warunkach określonych w zawartej umowie o pracę, jest wypłacanie wynagrodzenia za wykonaną pracę lub wynagrodzenia „gwarancyjnego”, tj. należnego wówczas, gdy przepisy prawa pracy mimo nieświadczenia przez pracownika pracy nakazują wypłatę wynagrodzenia. „Wynagrodzeniem gwarancyjnym” jest np. wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy, za przestój z winy pracodawcy czy wynagrodzenie chorobowe.
Jeżeli więc pracownik wykonuje obowiązki wynikające z zawartej umowy o pracę, to pracodawca w żadnym przypadku nie może się zwolnić z obowiązku wypłaty wynagrodzenia za tę pracę.
WAŻNE!
Pracownik w żadnej sytuacji nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ze stosunku pracy.
Wynagrodzenie wynikające z umowy o pracę jest szczególnie chronione przez przepisy prawa pracy. Kodeks pracy zabezpiecza je przed utratą (niewypłaceniem), a także przed bezprawnymi potrąceniami, bezpodstawnym obniżeniem czy nieterminową wypłatą. Podobnie jednym z przejawów tej ochrony jest zakaz zrzeczenia się przez pracownika prawa do wynagrodzenia lub przeniesienia tego prawa na inną osobę. Oznacza to, że sam pracownik nie może zrezygnować z wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę, np. na krewnego lub innego pracownika. Nie zezwala na to ochronna funkcja prawa pracy przejawiająca się w Kodeksie pracy (art. 84 Kodeksu pracy).
PRZYKŁAD
Jan B. pracujący w zakładzie pracy Y napisał oświadczenie, że prosi o przesłanie należnego mu wynagrodzenia za styczeń na konto kolegi z pracy Jacka F. Prośbę swą umotywował ciężką sytuacją finansową kolegi i chęcią pomocy mu w ten sposób.
Pracodawca, ze względu na zakaz zrzekania się wynagrodzenia, nie może zrealizować prośby pracownika. Pracodawca będzie więc zobowiązany przesłać wynagrodzenie na konto Jana B. Pracownik Jan B. dopiero po otrzymaniu pensji może podzielić się nią z Jackiem F. lub oddać mu całe otrzymane wynagrodzenie.
Jeśli więc pracodawca zawarł z pracownikiem umowę o pracę, a pracownik wykonuje tę pracę, wówczas pracodawca musi bezwzględnie wypłacić mu umówione wynagrodzenie. W takiej sytuacji przysługującego ze stosunku pracy wynagrodzenia nie można zastąpić wynagrodzeniem ze stosunku cywilnoprawnego, jakim jest umowa agencyjna. Nawet jeśli strony uzgodnią, że pracownik nie będzie otrzymywał wynagrodzenia z umowy o pracę, a wynagrodzenie wynikające z umowy agencyjnej miałoby stanowić zaspokojenie roszczeń o wypłatę wynagrodzenia za pracę, to takie uzgodnienie będzie bezwzględnie nieważne. W rzeczywistości będzie ono bowiem zmierzało do zrzeczenia się przez pracownika wynagrodzenia przysługującego mu za czynności wykonane w ramach stosunku pracy.
Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w orzeczeniu Sądu Najwyższego z 2 lutego 2001 r. (I PKN 225/00, OSNP 2002/20/487). Zdaniem Sądu Najwyższego bezwzględny charakter prawny zakazu zrzeczenia się przez pracownika wynagrodzenia za pracę (art. 84 Kodeksu pracy) powoduje nieważność niekorzystnego dla niego uzgodnienia, że wynagrodzenie otrzymane z tytułu łączącej równocześnie strony umowy agencyjnej będzie stanowiło zaspokojenie roszczenia o wynagrodzenie za pracę.
• art. 22 § 1, art. 80, art. 84 Kodeksu pracy.
Katarzyna Wrońska-Zblewska
specjalista w zakresie prawa pracy
Orzecznictwo uzupełniające:
• Dyrektor zakładu pracy jest zarazem jego pracownikiem i ma niezbywalne prawo do otrzymania należnego mu wynagrodzenia za pracę, zgodnie z obowiązującymi w tym względzie przepisami. Przepisy te winny być stosowane ściśle i nie jest dopuszczalne stosowanie wykładni ścieśniającej czy rozszerzającej. (Wyrok sądu apelacyjnego z 27 października 1995 r., sygn. III Apr 40/95, publ. Pr. Pracy 1996/7/45)