Od 1 stycznia br. pracownik - ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 1 tygodnia, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy życia. Przez okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński.
Z urlopu ojcowskiego i zasiłku macierzyńskiego może skorzystać nie tylko pracownik będący biologicznym ojcem, ale także ojciec, który przysposobił dziecko (w tym przypadku urlop ojcowski przysługuje dopiero po wydaniu przez sąd orzeczenia o przysposobieniu dziecka).
Wymiar urlopu ojcowskiego i zasiłku macierzyńskiego dla ojca, któremu urodziło się więcej niż jedno dziecko, jest taki sam jak w przypadku urodzenia się jednego dziecka.
Zasiłek macierzyński przysługuje za każdy dzień udzielonego urlopu ojcowskiego, nie wyłączając dni wolnych od pracy.
Pracownik ma prawo do urlopu ojcowskiego niezależnie od urlopu macierzyńskiego przysługującego matce dziecka oraz ewentualnego korzystania przez pracownika - ojca wychowującego dziecko z urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Urlopu ojcowskiego należy udzielić pracownikowi na jego pisemny wniosek. Ojciec dziecka powinien go złożyć w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika (art. 1823 kodeksu pracy).
W celu wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego pracownik musi przedłożyć pracodawcy skrócony odpis aktu urodzenia dziecka, oświadczenie, że zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego nie został pobrany wcześniej z innego tytułu.
Jeżeli zasiłek jest wypłacany przez ZUS, należy przedłożyć dodatkowo zaświadczenie pracodawcy o udzielonym urlopie ojcowskim i jego okresie oraz ZUS Z-3.
Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego przysługującego pracownikowi stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku. W przypadku gdy prawo do zasiłku powstało przed upływem tego okresu, podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.
Oprócz wynagrodzenia zasadniczego w podstawie wymiaru zasiłku macierzyńskiego należy uwzględnić składniki wynagrodzenia (miesięczne, kwartalne, roczne), od których odprowadzana jest składka na ubezpieczenie chorobowe i które zgodnie z przepisami płacowymi albo umową o pracę są pomniejszane za czas pobierania zasiłku macierzyńskiego. W razie braku takich postanowień w przepisach płacowych lub umowach o pracę należy uznać, że składnik wynagrodzenia nie jest wypłacany za okres pobierania zasiłku i powinien być przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego. Jeżeli jednak pracodawca wypłaca składnik wynagrodzenia za okres pobierania zasiłku, mimo że nie zawarł tej zasady w przepisach płacowych lub w umowie o pracę, składnika tego nie należy uwzględniać w podstawie wymiaru zasiłku.
Premię miesięczną, do jakiej mają prawo pracownicy, będzie można przyjąć do podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego, pod warunkiem że obowiązujące w zakładzie przepisy płacowe zawierają zapis o jej zmniejszaniu za okres pobierania tego zasiłku.
Podobnie należy postąpić w przypadku wypłacanej przez Państwa nagrody rocznej. Jeżeli nagroda jest zmniejszana za okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, to podlega ona uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego. Jako roczny składnik wynagrodzenia podlega uwzględnieniu w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Oznacza to, że zarówno wliczanie premii miesięcznej, jak i nagrody rocznej do podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego zależy od tego, czy przebywanie na urlopie macierzyńskim i pobieranie zasiłku macierzyńskiego powoduje obniżenie tych składników wynagrodzenia. Fakt wliczania tych składników do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie decyduje o tym, by wliczać je do podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego, przepisy wewnątrzzakładowe mogą bowiem przewidywać inny sposób pomniejszania tych składników za okres pobierania różnego rodzaju świadczeń.
Bogusław Nowakowski
Podstawa prawna:
• art. 29 ust. 5a, art. 36, 41-42 i 47 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512),
• art. 1823 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn.zm.).