Wynagrodzenie wskazane w umowie o pracę jest wynagrodzeniem brutto. Pracodawca, ustalając wysokość wynagrodzenia do wypłaty pracownikowi, ma obowiązek odprowadzenia obowiązkowych składek na ubezpieczenia oraz zaliczki na podatek dochodowy. Powyższych odliczeń pracodawca dokonuje na podstawie przepisów zawartych w odrębnych ustawach, np. ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.
Aby poprawnie obliczyć wynagrodzenie netto, pracodawca musi dokonać stosownych potrąceń w następującej kolejności:
• składki na ubezpieczenia społeczne,
• składki na ubezpieczenie zdrowotne,
• zaliczki na podatek dochodowy.
Składki na ubezpieczenia społeczne
W celu obliczenia wynagrodzenia netto pracodawca w pierwszej kolejności powinien od należnego pracownikowi wynagrodzenia brutto obliczyć i pobrać składki na ubezpieczenia społeczne. Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest podzielona między pracodawcę i pracownika.
Stopa procentowa składek na ubezpieczenia społeczne
| Rodzaj ubezpieczenia | Opłacający | |
| Pracodawca | Pracownik | |
| emerytalne (19,52%) | 9,76% | 9,76% |
| rentowe (6%) | 4,5% | 1,5% |
| chorobowe (2,45%) | - | 2,45% |
Składka na ubezpieczenie zdrowotne
Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pracownika stanowi wynagrodzenie pomniejszone o składki ZUS finansowane ze środków pracownika.
WAŻNE!
Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pracowników należy powiększyć o wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną.
Stopa procentowa ubezpieczenia zdrowotnego wynosi 9%, przy czym odliczeniu od podatku podlega jedynie 7,75% składki. Jeżeli jednak obliczona składka na ubezpieczenie zdrowotne (9%) okaże się wyższa od zaliczki na podatek dochodowy (ustalonej z uwzględnieniem przysługujących kosztów uzyskania przychodów i kwoty zmniejszającej podatek), składkę trzeba obniżyć do wysokości zaliczki.
WAŻNE!
Składki na ubezpieczenie zdrowotne nie należy obniżać do kwoty zaliczki w przypadku członków rad nadzorczych i pracowników przebywających na urlopach wychowawczych.
Zaliczka na podatek dochodowy
W celu obliczenia zaliczki na podatek dochodowy pracodawca musi najpierw ustalić podstawę opodatkowania, którą stanowi wynagrodzenie pracownika pomniejszone o składki ZUS, oraz koszty uzyskania przychodu. Mając ustaloną podstawę, pracodawca może obliczyć podatek dochodowy i wysokość zaliczki (zgodnie z obowiązującą w danym roku skalą podatkową), która podlega przekazaniu do urzędu skarbowego. Obliczając zaliczkę, należy od kwoty podatku odjąć składkę na ubezpieczenie zdrowotne oraz kwotę zmniejszającą podatek.
Koszty uzyskania przychodu nie uległy zmianie i w 2012 r. wynoszą miesięcznie:
• 111,25 zł - podstawowe (stosuje się w przypadku gdy pracownik uzyskuje przychody z tytułu jednego stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej),
• 139,06 zł - podwyższone (mają zastosowanie w przypadku, gdy pracownik zamieszkuje w innej miejscowości niż ta, w której znajduje się zakład pracy i nie otrzymuje on dodatku za rozłąkę, koszty te stosuje się, jeżeli pracownik złoży odpowiednie oświadczenie).
Skala podatkowa w 2012 r.
| Podstawa obliczenia podatku w złotych | Wysokość podatku | |
| ponad | do | |
|
| 85 528,00 zł | 18% minus |
| 85 528,00 zł | 14 839,02 |
|
Kwota zmniejszająca podatek wynosi 46,33 zł miesięcznie, tj. 556,02 zł rocznie (obowiązuje w pierwszym przedziale skali podatkowej).
Przykład
Pracownik zatrudniony na pełny etat od 1 września 2011 r. otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 3750 zł brutto. Przysługują mu podstawowe koszty uzyskania przychodów, złożył też PIT-2 uprawniający pracodawcę do potrącania z jego zaliczek miesięcznych kwot zmniejszających podatek. Rozliczenie jego wynagrodzenia w styczniu 2012 r. powinno wyglądać następująco:
Krok 1. Składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika:
• podstawa wymiaru składek: 3750 zł,
• składka na ubezpieczenie emerytalne (9,76%) : 3750 zł x 9,76% = 366 zł,
• składka na ubezpieczenie rentowe (1,5%): 3750 zł x 1,5% = 56,25 zł,
• składka na ubezpieczenie chorobowe (2,45%): 3750 zł x 2,45% = 91,88 zł,
Suma składek ZUS: 514,13 zł (366 zł + 56,25 zł + 91,88 zł).
Krok 2. Składka na ubezpieczenie zdrowotne:
• podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne:
3750 zł (wynagrodzenie brutto) - 514,13 zł (składki ZUS finansowane przez pracownika) = 3235,87 zł,
• składka zdrowotna do przekazania do ZUS (9%):
3235,87 zł x 9% = 291,23 zł,
• składka zdrowotna do odliczenia od podatku (7,75%):
3235,87 zł x 7,75% = 250,78 zł.
Krok 3. Zaliczka na podatek dochodowy:
• podstawa opodatkowania:
3750 zł (wynagrodzenie brutto) - 514,13 zł (składki ZUS finansowane przez pracownika) - 111,25 zł (kup) = 3124,62 zł; 3125 zł (po zaokrągleniu do pełnych złotych),
• zaliczka na podatek dochodowy:
(3125 zł x 18%) - 46,33 zł (kwota zmniejszająca podatek) = 516,17 zł,
• zaliczka na podatek podlegająca wpłacie do urzędu skarbowego:
516,17 zł - 250,78 zł (składka zdrowotna 7,75% podlegająca odliczeniu od podatku) = 265,39 zł; 265 zł (po zaokrągleniu do pełnych złotych).
Krok 4. Kwota wynagrodzenia netto:
Po ustaleniu obowiązkowych obciążeń można ustalić kwotę netto wynagrodzenia dla danego pracownika:
3750 zł (wynagrodzenie brutto) - 514,13 zł (składki ZUS finansowane przez pracownika) - 291,23 (składka zdrowotna 9%) - 265 zł (zaliczka na podatek do US) = 2679,64 zł (wynagrodzenie netto).
Pracownikowi należy wypłacić 2679,64 zł.
Wzrost minimalnego wynagrodzenia
Pracodawcy powinni pamiętać, że od 1 stycznia 2012 r. będzie obowiązywać nowa wysokość wynagrodzenia minimalnego - 1500 zł brutto. W wyniku zmiany pracodawcy muszą zatem podwyższyć płace pracownikom otrzymującym wynagrodzenie minimalne. W związku z tym od nowego roku pracownicy otrzymają wynagrodzenie wyższe o 79,52 zł netto w stosunku do 2011 r.
Przykład
Pracownik zatrudniony na pełny etat od 15 lutego 2011 r. otrzymywał wynagrodzenie minimalne - 1386 zł. Od 1 stycznia 2012 r. wynagrodzenie minimalne uległo zmianie i wynosi 1500 zł. W związku z tym wynagrodzenie pracownika zostało podwyższone do tej kwoty. Zatrudnionemu przysługują podstawowe koszty uzyskania przychodów, złożył też PIT-2 uprawniający pracodawcę do potrącania z jego zaliczek miesięcznych kwot zmniejszających. Zakładając, że pracownik w styczniu 2012 r. nie chorował, rozliczenie jego wynagrodzenia za ten miesiąc powinno wyglądać następująco:
Krok 1. Składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika:
• podstawa wymiaru składek: 1500 zł,
• składka na ubezpieczenie emerytalne (9,76%) : 1500 zł x 9,76% = 146,40 zł,
• składka na ubezpieczenie rentowe (1,5%) : 1500 zł x 1, 5% = 22,50 zł,
• składka na ubezpieczenie chorobowe (2,45%) : 1500 zł x 2,45% = 36,75 zł,
Suma składek ZUS: 205, 65 zł (146,40 zł + 22,50 zł + 36,75 zł).
Krok 2. Składka na ubezpieczenie zdrowotne:
• podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne:
1500 zł (wynagrodzenie brutto) - 205,65 zł (składki ZUS finansowane przez pracownika) = 1294,35 zł,
• składka zdrowotna do przekazania do ZUS (9%):
1294,35 zł x 9% = 116,49 zł,
• składka zdrowotna do odliczenia od podatku (7,75%):
1294,35 zł x 7,75% = 100,31 zł.
Krok 3. Zaliczka na podatek dochodowy:
• podstawa opodatkowania:
1500 zł (wynagrodzenie brutto) - 205,65 zł (składki ZUS finansowane przez pracownika) - 111,25 zł (kup) = 1183,10 zł; 1183 zł (po zaokrągleniu do pełnych złotych),
• zaliczka na podatek dochodowy:
(1183 zł x 18%) - 46,33 zł (kwota zmniejszająca podatek) = 166,61 zł,
• zaliczka na podatek podlegająca wpłacie do urzędu skarbowego:
166,61 zł - 100,31 zł (składka zdrowotna 7,75% podlegająca odliczeniu od podatku) = 66,30 zł; 66 zł (po zaokrągleniu do pełnych złotych).
Krok 4. Kwota wynagrodzenia netto:
Po ustaleniu obowiązkowych obciążeń można już ustalić kwotę netto wynagrodzenia dla danego pracownika:
1500 zł (wynagrodzenie brutto) - 205,65 zł (składki ZUS finansowane przez pracownika) - 116,49 (składka zdrowotna 9%) - 66 zł (zaliczka na podatek do US) = 1111,86 zł (wynagrodzenie netto),
Pracownik za styczeń 2012 r. powinien otrzymać wynagrodzenie 1111,86 zł netto.
Karolina Jagielska
Podstawa prawna:
• ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.),
• ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU nr 164, poz. 1027 ze zm.),
• ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.).