Powyższy wyrok został wydany w następującym stanie faktycznym: powód Jarosław T. był zatrudniony u pozwanego od 23 września 2003 r. na podstawie umowy o pracę na czas określony na stanowisku naczelnika wydziału. W dniu 19 marca 2004 r. przeniesiono powoda za jego zgodą na stanowisko dyrektora jednego z departamentów z wynagrodzeniem 11.535,08 zł. Z dniem 23 marca 2005 r. umowa o pracę powoda na czas określony przekształciła się z mocy prawa w umowę o pracę na czas nieokreślony. W piśmie z dnia 20 listopada 2006 r., pozwany poinformował powoda o przeniesieniu go w trybie art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o państwowym zasobie kadrowym i wysokich stanowiskach państwowych (Dz. U. z 2006 r. Nr 170, poz. 1217 z późn. zm., dalej „ustawa”) na stanowisko głównego specjalisty z wynagrodzeniem 6.464,88 zł.
Powód powyższe pismo potraktował jako wypowiedzenie zmieniające i oświadczył, że nie wyraża zgody na zaproponowane warunki pracy i płacy. W związku z nieprzyjęciem nowych warunków, umowa o pracę, zdaniem powoda, rozwiązała się z dniem 28 lutego 2007 r.
W związku z powyższymi okolicznościami, powód wniósł przeciwko pracodawcy powództwo o odszkodowanie. Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 25 czerwca 2008 r. oddalił powództwo, co powód zaskarżył apelacją. Na skutek rozpoznania apelacji, Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 4 lutego 2009 r. oddalił apelację powoda od ww. wyroku. Sąd Okręgowy uznał, że przeniesienie powoda w trybie art. 81 ust. 1 ustawy na nowe stanowisko pracy nie stanowiło wypowiedzenia zmieniającego w rozumieniu art. 42 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm., dalej „Kodeks pracy”), ponieważ są to dwie różne instytucje prawa pracy.
Należy wskazać, że zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, wypowiedzenie zmieniające, zwane także wypowiedzeniem warunków pracy i płacy jest całkowicie zależne od woli pracodawcy i polega na zmianie podstawowych warunków pracy (np. dotychczasowego stanowiska, czy wysokości wynagrodzenia) bez rozwiązywania umowy o pracę. Istotą wypowiedzenia zmieniającego nie jest więc rozwiązanie stosunku pracy, lecz dalsze jego trwanie na zmienionych warunkach. Brak zgody pracownika na nowe warunki zaproponowane mu przez pracodawcę w wypowiedzeniu zmieniającym skutkuje rozwiązaniem stosunku pracy.
Natomiast, art. 81 ust. 1 ustawy zobowiązywał pracodawcę do określonego zachowania wobec pracownika (np. przeniesienia go na inne stanowisko), co powodowało w zasadzie automatyczną zmianę treści stosunku pracy, bez konieczności stosowania wypowiedzenia zmieniającego. Zdaniem Sądu Okręgowego, przepis art. 81 ust. 1 ustawy stanowił regulację szczególną, która wyłączyła stosowanie przepisów Kodeksu pracy dotyczących wypowiedzenia zmieniającego. W konsekwencji, w przedstawionym stanie faktycznym zmiana treści stosunku pracy nie stanowiła wypowiedzenia zmieniającego.
Wyrok Sądu Okręgowego powód zaskarżył skargą kasacyjną, w wyniku której Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Sąd Najwyższy stwierdził, że pojęcie „przeniesienie” użyte w art. 81 ust. 1 ustawy nie oznacza odwołania się do art. 42 Kodeksu pracy i konieczności zastosowania przez pracodawcę wypowiedzenia zmieniającego. Przepis ten ma zastosowanie jedynie w drodze analogii - w zakresie wynagrodzenia, co oznacza, że pozaumowna, niekorzystna i jednostronna zmiana warunków wynagrodzenia przez pracodawcę jest możliwa po uprzedzeniu, równym okresowi wypowiedzenia.
Następnie, Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 10 czerwca 2010 r. zmienił wyrok Sądu Rejonowego w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 15.210,60 zł tytułem odszkodowania, w pozostałym zakresie apelację powoda oddalił. Również na powyższe orzeczenie powód wniósł skargę kasacyjną w części oddalającej jego apelację.
SN oddalił skargę kasacyjną powoda. SN wskazał, że w skardze kasacyjnej został sformułowany zarzut opierający się zasadniczo na kwestionowaniu dokonanych w sprawie ustaleń prawnych przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 stycznia 2010 r. (sygn. akt II PK 175/2009), który dokonał wykładni art. 81 ust. 1 ustawy, wskazując sposób jego zastosowania w niniejszym stanie faktycznym sprawy poprzez zastosowanie art. 42 Kodeksu pracy jedynie w drodze analogii - w zakresie wynagrodzenia. Zastosowanie tej analogii oznaczało, że pozaumowna, niekorzystna i jednostronna zmiana warunków wynagrodzenia przez pracodawcę była możliwa po uprzedzeniu równym okresowi wypowiedzenia, a nie konieczności zastosowania przez pracodawcę wypowiedzenia zmieniającego. Na marginesie należy dodać, że w tym wyroku SN wskazał, że przeniesienie w trybie art. 81 ust. 1 ustawy, dokonane bez stosownego uprzedzenia w zakresie wynagrodzenia, uzasadnia roszczenie o odszkodowanie w wysokości trzymiesięcznej różnicy między wynagrodzeniem uzyskiwanym przed przeniesieniem a wynagrodzeniem po przeniesieniu.
Sąd Okręgowy - rozpoznając drugi raz niniejszą sprawę (przyznając na rzecz powoda kwotę 15.210,60 zł tytułem odszkodowania) kierował się wytycznymi wskazanymi przez SN. Zatem, co podkreślił SN, zarzut naruszenia prawa materialnego nie mógł być skutecznie uzasadniany wykazywaniem przez powoda błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania art. 81 ust. 1 ustawy.
Podsumowując, warto wskazać, że do zmiany warunków wynagrodzenia, dokonywanych na podstawie nieobowiązującego już art. 81 ust. 1 ustawy, art. 42 Kodeksu pracy miał zastosowanie jedynie w drodze analogii. Oznaczało to, że zmiana warunków wynagrodzenia była możliwa po uprzedzeniu równym okresowi wypowiedzenia. Nie było przy tym konieczności zastosowania przez pracodawcę wypowiedzenia zmieniającego. Znajomość wyroku SN i zawartych w nim twierdzeń może okazać się pomocna dla wszystkich pracowników, których warunki wynagrodzenia zostały zmienione na podstawie art. 81 ust. 1 ustawy i których sprawy sądowe nie zostały jeszcze zakończone.
Patrycja Dzięgielewska, aplikant radcowski
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna