Obowiązek zawierania umów o zarządzanie PPK od 1 lipca 2019 r. będzie dotyczył podmiotów zatrudniających co najmniej 250 osób (według stanu na dzień 31 grudnia 2018 r.). Natomiast od 1 stycznia 2020 r. wszystkich podmiotów zatrudniających co najmniej 50 osób. Z kolei od 1 stycznia 2021 r. obowiązek ten będą musieli spełnić wszyscy pracodawcy. Co ważne zmiana stanu zatrudnienia w okresie przejściowym np. zmniejszenie stanu zatrudnienia w okresie od 31 grudnia 2018 r. do 30 czerwca 2019 r. poniżej 250 osób, nie wpłynie na przesunięcie terminu spełnienia obowiązku ustawowego.
Polecamy: Monitor prawa pracy i ubezpieczeń
W porozumieniu z pracownikiem
Zgodnie z ustawą, o tym, z jaką instytucją finansową przedsiębiorca podpiszę umowę o zarządzenie pracowniczym planem kapitałowym decyduje wspólnie z zakładową organizacją związkową, jeśli taka funkcjonuje. W razie jej braku, należy wyłonić reprezentację pracowników i w porozumieniu z nimi dokonać takiego wyboru.
Dobrowolnie, ale automatycznie
Ustawa przewiduje, że wszyscy pracownicy zatrudniani przez przedsiębiorcę stają się automatycznie uczestnikami PPK. Umowa o prowadzenie PPK jest zawierana przez pracodawcę na rzecz pracownika po upływie trzech miesięcy zatrudnienia (do tego okresu wlicza się okresy zatrudnienia z ostatnich 12 miesięcy). Jeśli przedsiębiorca nie dopełni tego obowiązku, wówczas umowa zostaje zawarta niejako automatycznie – w takiej sytuacji stosunek prawny wynikający z umowy o prowadzenie PPK powstaje automatycznie.Jednak ponieważ PPK jest systemem o charakterze dobrowolnym pracownik może zażądać wypisania go z PPK i niedokonywania w jego imieniu wpłat. W takim wypadku oświadczenie pracownika powinno zostać złożone w formie pisemnej deklaracji, która powinna podlegać aktualizacji co cztery lata. Oznacza to, że pracodawca co cztery lata ma obowiązek poinformowania pracownika o ponownym dokonywaniu wpłat, zaś pracownik może po raz kolejny złożyć stosowną deklarację o rezygnacji z planu.
Cztery kategorie wpłat
Wpłaty dokonywane na rzecz PPK dzielą się na cztery kategorie:
- WPŁATY PODSTAWOWE - składające się z części finansowanej przez podmiot zatrudniający (1,5% wynagrodzenia) oraz finansowana przez uczestnika PPK (2% wynagrodzenia, ale nie mniej niż 0,5% wynagrodzenia, jeżeli wynagrodzenie uczestnika PPK osiągane w różnych źródeł w danym miesiącu nie przekracza kwoty odpowiadającej 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia).
- WPŁATY DODATKOWE - podmiot zatrudniający może zadeklarować w umowie o zarządzenie PPK dokonywanie wpłaty dodatkowej (do 2,5% wynagrodzenia), a uczestnik PPK będzie mógł zadeklarować wpłatę dodatkową w wysokości do 2% wynagrodzenia.
- WPŁATY POWITALNE - na rachunku prowadzonym na rzecz uczestnika PPK znajdą się również środki pochodzące z wpłaty powitalnej w kwocie 250,00 zł, która będzie dokonana po upływie trzech pełnych miesięcy oszczędzania.
- DOPŁATY ROCZNE - Uczestnikowi PPK przysługuje także dopłata roczna w wysokości 240,00 zł, jeżeli kwota wpłat podstawowych i dodatkowych finansowanych przez podmiot zatrudniający oraz uczestnika PPK w danym roku kalendarzowym jest równa co najmniej kwocie wpłat podstawowych należnych od kwoty stanowiącej 6-krotność minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku. Wypłata powitalna oraz dopłaty roczne będą finansowane z Funduszu Pracy.
Kto będzie zwolniony z obowiązku prowadzenia PPK?
Z obowiązku zawierania umów o prowadzenie PPK zwolnieni będą pracodawcy, którzy prowadzą pracowniczy program emerytalny (PPE) i odprowadzają składki w wysokości co najmniej 3,5 procent wynagrodzenia. Aby warunek ten był jednak skuteczny do PPE przystąpić musi minimum 25% osób zatrudnionych w danej firmie. Obowiązek ten nie będzie dotyczył także mikro przedsiębiorców, w przypadku gdy wszystkie osoby zatrudnione, złożą deklaracje o rezygnacji z odprowadzania składek do PPK. Ponadto z prowadzenia PPK zwolnione będą osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej.
Jakie sankcje grożą pracodawcy za niedopełnienie obowiązków?
Pracodawca, który nie dopełni obowiązku zawarcia umowy o PPK w ustalonym terminie podlega karze grzywny w wysokości do 1,5% całego funduszu wynagrodzeń. Podobna kara przewidziana jest za nakłanianie do rezygnacji z oszczędzania w PPK. Karze grzywny w wysokości od 1000 zł do 1000 000 zł podlega pracodawca, który nie zawrze umowy o prowadzenie PPK, nie będzie dokonywać wpłat na PPK, nie będzie prowadził stosownej dokumentacji lub będzie podawał nieprawdziwe dane w sprawie. Czy więc pracodawca nie może poinformować swoich pracowników o możliwości rezygnacji z uczestnictwa w PPK?
Nie, pracodawca może informować pracowników, o tym, że mogą zrezygnować z oszczędzania w ramach PPK, ale nie może nakłaniać ich do rezygnacji. Wszelkie zachęty w tym kierunku mogą zostać uznane za naruszenie.
Rezygnacja z PPK nie taka łatwa
Na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt rozporządzenia opracowany przez Ministerstwo Finansów w sprawie wzoru deklaracji rezygnacji z dokonywania wpłat do pracowniczego planu kapitałowego. Rozporządzenie określa treść deklaracji, jaką będzie mógł składać zapisany do PPK uczestnik w przypadku podjęcia decyzji o rezygnacji z wpłat do PPK (przypomnijmy, w przypadku braku rezygnacji pracownika automatycznie powstaje obowiązek uczestnictwa i konieczności wpłat na PPK).
Wzór deklaracji jest bardzo rozbudowany i przewiduje miejsce na aż 6 podpisów pracownika pod każdym z oświadczeń - osobny np. pod oświadczeniem, iż jest świadomy, że rezygnuje z wpłaty powitalnej w kwocie 250 zł. Rezygnacja dla skuteczności wymaga formy pisemnej, zatem elektroniczna nie będzie wystarczająca. Pracodawca w terminie 7 dni od otrzymania deklaracji jest zobowiązany do przekazania informacji o rezygnacji do instytucji finansowej.
Zarówno propozycja treści deklaracji, jak i forma i czas na spełnienie wymogów, aby rezygnacja była skuteczna skłaniają do refleksji, iż uczestnicy PPK będą zniechęceni do jej złożenia. We wzorze deklaracji brak jakiejkolwiek adnotacji, iż pozostanie uczestnikiem PPK będzie wiązało się z koniecznością potrącenia 2% z wynagrodzenia pracownika oraz zaliczki na podatek dochodowy od wpłaty na PPK finansowanej przez pracodawców. Do czasu ustalenia ostatecznej treści deklaracji ich skuteczne złożenie będzie obarczone ryzykiem nieskuteczności, pozostaje zatem oczekiwać na wejście w życie w/w rozporządzenia. Niemniej do tego czasu podmioty zatrudniające mogą informować swoich pracowników, iż możliwość rezygnacji z uczestnictwa w PPK istnieje i w każdym czasie pracownik może swoją decyzję zmieniać.
Renata Bugiel, adwokat, partner kancelarii GKR Legal.