Zasada - wypłata wynagrodzenia w stałym terminie
Niestety obowiązujące przepisy prawa pracy nie regulują wprost przedmiotowego problemu. Z art. 85 kodeksu pracy wynika wprawdzie, że wypłata wynagrodzenia powinna być dokonywana co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie. Natomiast w sytuacji gdy wynagrodzenie płatne jest raz w miesiącu to wypłaca się je z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego (art. 85 § 2 kodeksu pracy). Jednak przedmiotowy problem dotyczy nieco innej sytuacji.
Kiedy wypłacić wynagrodzenie pracownikowi w przypadku rozwiązania umowy o pracę?
Eksperci Państwowej Inspekcji Pracy podkreślają, że w dniu ustania stosunku pracy uprawniona do wynagrodzenia za pracę osoba nie jest już faktycznie pracownikiem i w związku z tym nie ma już zastosowania do niej obowiązujący w danym zakładzie pracy termin wypłacania wynagrodzenia. Kodeks pracy reguluje zasady związane z wypłatą wynagrodzenia w czasie trwania zatrudnienia. Natomiast kodeks pracy nie odnosi się wprost do kwestii terminu wypłaty wynagrodzenia w razie ustania stosunku pracy. Wobec powyższego termin ten często jest przedmiotem sporów pomiędzy pracownikami i pracodawcami.
W praktyce pojawiły się dwa stanowiska jak poradzić sobie z tym problemem.
Według pierwszego pracodawca może rozliczyć się z pracownikiem w terminie przyjętym dla wypłaty wynagrodzenia za pracę, obowiązującym w zakładzie pracy.
W myśl drugiego poglądu, wynagrodzenie powinno zostać wypłacone pracownikowi, którego stosunek pracy uległ rozwiązaniu, w ostatnim dniu zatrudnienia.
Zapewne, z praktycznego punktu widzenia pierwszy z prezentowanych poglądów wydaje się prostszy i racjonalniejszy. Pracodawca raz w miesiącu sporządza listę płac dla wszystkich pracowników świadczących pracę w danym miesiącu, nalicza wynagrodzenia, odprowadza należne składki na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy.
PIP: wypłata wynagrodzenia (także ekwiwalentu za urlop) najpóźniej w dniu rozwiązania umowy o pracę
Jako prawidłową należy jednak (zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy) przyjąć zasadę, iż wypłata wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych ze stosunkiem pracy powinna nastąpić najpóźniej w dniu, w którym dochodzi do rozwiązania umowy o pracę.
Zatem wg PIP należy się opowiedzieć za drugim poglądem. Z dniem zakończenia stosunku pracy dochodzi bowiem do zerwania więzi prawnej łączącej pracodawcę i pracownika. W dniu ustania stosunku pracy uprawniona do wynagrodzenia za pracę osoba nie jest już faktycznie pracownikiem i w związku z tym nie ma już zastosowania do niej obowiązujący w danym zakładzie pracy termin wypłacania wynagrodzenia. Co za tym idzie w dniu rozwiązania stosunku pracy wynagrodzenie staje się wymagalne i pracodawca powinien je pracownikowi wypłacić.
Zaprezentowany powyżej pogląd podziela Minister Pracy i Polityki Społecznej. W odpowiedzi z 16 września 2010 r. na interpelację poselską nr 17841 stanął on na stanowisku, iż „dzień, w którym dochodzi do ustania stosunku pracy, powinien być również, moim zdaniem, dniem wypłaty należnego pracownikowi wynagrodzenia za pracę. Ustanie zatrudnienia oznacza bowiem zerwanie dotychczasowej więzi prawnej między stronami stosunku pracy i zobowiązuje je do wzajemnego „rozliczenia się” z obowiązków wynikających z zakończonej umowy. Podstawowym obowiązkiem pracodawcy, wynikającym z zatrudniania pracownika, jest wypłacanie mu wynagrodzenia za wykonywaną pracę. Ponieważ wynagrodzenie należy się pracownikowi, nie zaś byłemu pracownikowi, jestem zdania, że w przypadku ustania zatrudnienia wypłaty wynagrodzenia należy dokonać najpóźniej w dniu rozwiązania stosunku pracy. Wypłata wynagrodzenia w terminie późniejszym, już po ustaniu zatrudnienia, jest, moim zdaniem, możliwa jedynie w wyjątkowych przypadkach, gdy ustalenie wysokości wynagrodzenia należnego do dnia ustania zatrudnienia nie jest możliwe z przyczyn obiektywnych.”
PIP podkreśla również, że obowiązek całkowitego rozliczenia pomiędzy pracodawcą a pracownikiem w dniu ustania stosunku pracy oznacza również, że w tym dniu pracodawca ma obowiązek wypłacenia pracownikowi ewentualnego ekwiwalentu za urlop jeżeli ten nie został przez pracownika wykorzystany w naturze (tak m.in. orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 29 marca 2001 roku, sygn. I PKN 336/00).
Tylko niektóre składniki wynagrodzenia mogą zostać wypłacone później
Z powyższego wynika zatem, że tylko niektóre składniki wynagrodzenia mogą zostać wypłacone później niż w ostatnim dniu trwania stosunku pracy. Chodzi o składniki wynagrodzenia naliczane po zamknięciu pewnych przedziałów czasu na podstawie danych i informacji uzyskanych po zakończeniu tych przedziałów.
Państwowa Inspekcja Pracy wskazuje jednak, że wyjątek ten występuje wyłącznie w sytuacji, gdy w dniu ustania stosunku pracy brak jest danych potrzebnych do ustalenia wysokości tej części wynagrodzenia (np. wyniki całego działu sprzedaży). Ich wypłata powinna nastąpić wówczas w terminie przyjętym w przepisach wewnątrz zakładowych.