RADA
W regulaminie zfśs należy przyjąć takie zasady ustalania sytuacji materialnej pracownika ubiegającego się o przyznanie świadczenia, które pozwolą na ustalenie jego faktycznej kondycji socjalnej. Zatem, jeśli wśród pracowników występują przypadki związków nieformalnych (konkubinaty), a konkubenci pozostają faktycznie we wspólnym gospodarstwie domowym, to należy w regulaminie zfśs unormować takie przypadki odpowiednim zapisem. Zgodnie z celem tej regulacji powinni Państwo brać pod uwagę dochód na osobę w gospodarstwie domowym (a więc wliczać też dzieci).
UZASADNIENIE
Ustawa o zfśs nie reguluje zagadnienia, o które Państwo pytają. Kwestia ta powinna być rozstrzygnięta w regulaminie zfśs.
Pracodawca, administrując środkami zfśs, odpowiada m.in. za prawidłowe, tj. zgodne z przepisami, ich wydatkowanie. Oznacza to także konieczność posiadania informacji o sytuacji socjalnej pracowników i ich rodzin w celu właściwego adresowania pomocy socjalnej, tj. przede wszystkim do osób, które legitymują się faktycznie niższym dochodem. Nie chodzi tutaj jednak tylko o wysokość wynagrodzenia otrzymywanego u pracodawcy. Jest on bowiem zwykle jednym z elementów wpływających na faktyczną sytuację socjalną pracownika. Dopiero ustalenie, czy to wynagrodzenie jest jedynym dochodem rodziny pracownika albo jednym z wielu (pracujący współmałżonek, partner lub dziecko), decyduje o faktycznym materialnym położeniu pracownika i jego rodziny. Te wszystkie okoliczności należy brać pod uwagę, ponieważ pracodawca powinien rzetelnie i zgodnie z faktycznymi potrzebami załogi organizować działalność socjalną i właściwie adresować pomoc do poszczególnych pracowników.
Wydaje się, że najwłaściwszym i najbardziej miarodajnym wskaźnikiem sytuacji socjalnej pracownika pozostaje dochód na osobę w rodzinie lub w gospodarstwie domowym, którego zasady ustalania i rodzaje dokumentów, na podstawie których jest obliczany, powinien określać precyzyjnie regulamin zfśs. Zgodnie bowiem z ustawowymi regulacjami, zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z zfśs, z uwzględnieniem wyłącznie socjalnych kryteriów, określa pracodawca w regulaminie uzgodnionym ze związkami zawodowymi, a gdy one nie działają - z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.
Na użytek zakładów pracy, w których występują przypadki związków nieformalnych (konkubinaty) należałoby w regulaminie zfśs przyjąć zasadę liczenia dochodu na osobę nie w rodzinie, ale w gospodarstwie domowym, które to pojęcie obejmuje swoim zakresem związki konkubentów.
Rodzinę (w wąskim rozumieniu) stanowią współmałżonkowie i dzieci będące na ich utrzymaniu, bez względu na stosunek prawny łączący rodziców i dzieci (dzieci własne, przysposobione, przyjęte na wychowanie). Konkubenci nie mają statusu współmałżonków, a związki pozamałżeńskie same przez się nie wywołują żadnych skutków o charakterze prawnomajątkowym między osobami, które w takich związkach pozostają. Zatem u pracodawców, których pracownicy pozostają w związkach pozamałżeńskich, bardziej odpowiednim rozwiązaniem jest stosowanie oceny sytuacji socjalnej w drodze ustalania dochodu na osobę w gospodarstwie domowym.
Zgodnie z definicją GUS, gospodarstwem domowym jest zespół osób spokrewnionych lub niespokrewnionych, mieszkających wspólnie i wspólnie utrzymujących się. Zatem, przyjęcie w zakładowych regulacjach socjalnych tej definicji zapewnia ustalenie rzeczywistej sytuacji dochodowej także tego pracownika, który pozostaje w stałym związku nieformalnym, zwłaszcza w sytuacji, kiedy w takim związku na utrzymaniu pracownika i konkubenta są dzieci własne i konkubenta.
Nie zawsze (choć z reguły tak będzie) rodzina (w rozumieniu prawa rodzinnego) jest jednocześnie gospodarstwem domowym. Podobnie gospodarstwo domowe nie musi być zawsze rodziną w rozumieniu tego prawa.
Dochód na osobę w gospodarstwie domowym oznaczać powinien sumę bieżących jego dochodów z poszczególnych źródeł podzieloną przez liczbę osób pozostających w tym gospodarstwie.
• art. 2 pkt 1, art. 8, art. 10, art. 12a ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm.).
Jadwiga Stefaniak
specjalista w zakresie zfśs