Ochrona danych osobowych
Informacje o wysokości wynagrodzenia mają charakter danych osobowych. Podlegają zatem rygorom i ochronie prawnej przewidzianej ustawą z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Na mocy jej przepisów przestępstwem jest udostępnianie lub umożliwianie dostępu do danych płacowych osobom nieupoważnionym. Zgodnie z art. 51 ustawy ten, kto administrując zbiorem danych lub będąc obowiązany do ochrony danych osobowych udostępnia je lub umożliwia dostęp do nich osobom nieupoważnionym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Generalny Inspektor kieruje w takim przypadku zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.
Tajemnica przedsiębiorstwa
Informacja o wysokości wynagrodzenia może stanowić tajemnicę przedsiębiorstwa. W myśl art. 11 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, tajemnicą przedsiębiorstwa są nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.
Dobro osobiste pracownika
Sąd Najwyższy zakwalifikował informacje o wynagrodzeniu jako dobro osobiste pracownika podlegające ochronie (uchw. SN z 16 lipca 1993 r., I PZP 28/93). Co za tym idzie ich pogwałcenie jest podstawą do pociągnięcia pracodawcy do odpowiedzialności z tytułu naruszenia dóbr osobistych. Sąd przyjął, że naruszeniem jest ujawnienie danych o wynagrodzeniu bez zgody pracownika, jeśli narusza to jego sferę prywatności lub pracownik wyraźnie się temu sprzeciwił.
Dane płacowe jako dobro osobiste korzystają z ochrony cywilnoprawnej. Pracownik, którego dobro w postaci informacji o wynagrodzeniu zostaje naruszone może, zgodnie z art. 24 k.c., żądać zaniechania bezprawnego działania. W razie dokonania naruszenia może żądać, żeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, a w szczególności złożyła oświadczenie o odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Może ponadto żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Jeżeli zaś wskutek naruszenia dobra została wyrządzona szkoda majątkowa, może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
Dokumentacja płacowa
Pracodawca prowadzi dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy, w tym dokumentację dotyczącą wynagrodzenia. Dokumenty zgromadzone przez pracodawcę odgrywają znaczącą rolę w postępowaniu przed sądem pracy jako dowód w sporach indywidualnych. Brak dokumentacji płacowej lub zaniedbania w tym zakresie obciążają pracodawcę i to on ponosi ujemne tego konsekwencje w postaci przerzucenia na niego ciężaru dowodu. Sąd może także uznać twierdzenia pracownika za udowodnione na podstawie przedstawionej przez niego własnej dokumentacji.
Do obowiązków pracodawcy należy ustalenie wysokości wynagrodzenia przed jego wypłatą. Obliczenie wysokości zarobku jest czynnością faktyczną, rachunkową. Popełnienie przez pracodawcę błędu w obliczeniach nie może obciążać pracownika, stąd prawo kontroli przyznane zatrudnionemu.
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
Emerytury - Raporty INFOR - PDF
PDF - Podróże służbowe - Raporty INFOR
Prawo wglądu w dokumenty płacowe
Pracodawca jest zobowiązany udostępnić pracownikowi, na jego żądanie, dokumenty na podstawie których został obliczony jego zarobek (art. 85 § 5 k.p.). Pracownik ma prawo wglądu dokumentów, dokonywania odpisów, wypisów i żądania wykonania ich kserokopii.
Pracownik jest jedyną osobą uprawnioną do wglądu w dokumenty płacowe. Nie można udostępnić tych danych osobom trzecim bez jego zgody. Mogłoby to zostać zakwalifikowane jako naruszenie dóbr osobistych zatrudnionego. Wyjątki od powyższej reguły mogą przewidywać jedynie ustawy, np. art. 248 k.p.c. nakłada na pracodawcę obowiązek udostępnienia dokumentów płacowych na zarządzenie sądu.
Wypłata wynagrodzenia
Pracodawca powinien tak przeprowadzać wypłacanie wynagrodzeń, by żadna osoba poza określonym pracownikiem otrzymującym należny mu zarobek, nie mogła dowiedzieć się o wysokości jego płacy i poszczególnych jej składników, dokonywanych potrąceniach etc. Niedopuszczalne jest upublicznianie zbiorczych list płac z widocznymi zarobkami wszystkich pracowników.
Uprawnienia związków zawodowych
Organizacja związkowa może sprawować kontrolę na wniosek pracownika, który czuje się dyskryminowany w zakresie wynagradzania. Jest uprawniona do żądania od pracodawcy informacji o wysokości pensji innego pracownika wykonującego taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości.
Ochrona informacji płacowych po zakończeniu stosunku pracy
Przejawem ochrony informacji płacowych jest zapis art. 97 § 2 k.p. stanowiący, że informacje o wysokości i składnikach wynagrodzenia zamieszcza się w świadectwie pracy tylko na żądanie pracownika. Pracodawca, który wystawił świadectwo pracy z zamieszczonymi informacjami płacowymi musi liczyć się z obowiązkiem korekty świadectwa pracy.
Ilona Stefaniak