Obliczenie wynagrodzenia chorobowego
Obowiązek prawidłowego naliczania wynagrodzenia, jak również wynagrodzenia chorobowego wynika wprost z Kodeksu pracy a konkretnie z art. 94 ust 5 i należy do podstawowych obowiązków pracodawcy.
Chociaż w dobie programów komputerowych służących do rozliczania wynagrodzenia wydaje się to sprawą prostą, to nawet najlepszy program komputerowy nie zastąpi niezbędnej wiedzy potrzebnej przy rozliczaniu wynagrodzeń. Mimo wszystko pracownik musi znać zasady i śledzić na bieżąco zmieniające się przepisy prawne. Znaczącą zmianą w przepisach mającą miejsce 24 czerwca 2008 r. był wyrok Trybunału Konstytucyjnego SK 16/06, który z dniem 7 lipca 2008 r. zmienił zasady naliczania wynagrodzeń chorobowych oraz zasiłków. Jego głównym zamierzeniem było wliczanie składników, od których pobrana była składka chorobowa do podstawy naliczenia świadczeń za czas absencji.
Aby prawidłowo naliczyć wynagrodzenie bądź zasiłek za czas choroby niezbędna jest doskonała znajomość przepisów prawnych z ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 25 czerwca 1999 r. (Dz.U. 1999Nr 60 poz. 636) z późniejszymi zmianami zwaną ustawą zasiłkową. To właśnie w tej ustawie w rozdziale 8 ustalone są zasady obliczania podstawy wymiaru zasiłku jak również wynagrodzenia chorobowego.
Ustalenie podstawy wynagrodzenia chorobowego stanowi pierwszy krok do prawidłowego obliczenia tego świadczenia i nie jest ono prostą czynnością.
Monitor prawa pracy i ubezpieczeń
Kodeks pracy 2016 z komentarzem
Ogólną zasadą obliczenia podstawy wynagrodzenia chorobowego jest ustalenie przeciętnego wynagrodzenia wypłaconego w przeciągu 12 miesięcy poprzedzających okres w którym powstała niezdolność do pracy. Jednak często zdarza się tak, że pracownik nie przepracuje całych 12 miesięcy. W tym przypadku podstawę zasiłku bądź też wynagrodzenia chorobowego będzie stanowiło przeciętne wynagrodzenie za pełne miesiące przepracowane u bieżącego pracodawcy. A co jeżeli pracownik uzyskałby niezdolność do pracy przed upływem pełnego miesiąca pracy? Ustawodawca przewidział również i ten przypadek i udzielił jasnej instrukcji w art. 37 ust. 1 ww. ustawy. W takim przypadku podstawę wynagrodzenia chorobowego będzie wynagrodzenie jakie pracownik uzyskałby gdyby przepracował cały miesiąc (pod warunkiem, że pracownika nie obowiązuję okres wyczekiwania).
Jeżeli pracownik na mocy postanowień regulaminu wynagradzania zachowuję prawo do otrzymania składnika wynagrodzenia w pełnej wysokości to pomimo odprowadzanych za ten składnik składek na ubezpieczenie chorobowe nie wlicza się tego składnika do podstawy wynagrodzenia chorobowego.
Pracownik otrzymuje stałe miesięczne wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 5400 zł oraz dodatek za wysługę lat w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego. Zgodnie z regulaminem wynagradzania dodatek za wysługę lat za czas niezdolności do pracy przysługuję w pełnej wysokości.
Podstawę wynagrodzenia chorobowego będzie zatem stanowiła kwota 5400. Co do zasady kwota dodatku za wysługę lat przysługująca za czas niezdolności do pracy będzie wyłączona z podstaw naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Zgodnie z postanowieniami art. 43 ustawy zasiłkowej jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem trzech miesięcy od ostatniej niezdolności do pracy to podstawy wynagrodzenia chorobowego nie ustala się na nowo. Jednak od tej zasady jest pewien wyjątek, jeżeli pracownikowi w tym czasie przestał przysługiwać jakiś dodatek do wynagrodzenia np. naliczony z powodu zwiększenia obowiązków i przysługujący na pewien okres czasu. To wówczas należy ponownie ustalić podstawę wynagrodzenia chorobowego wyłączając ten składnik, który już pracownikowi nie przysługuje. Niestety zasada ta nie działa w drugą stronę co oznacza, że jeżeli pracownikowi zaczął przysługiwać jakiś dodatek to nie wlicza się go do podstawy wynagrodzenia chorobowego, jeżeli nie upłynęło jeszcze 3 miesiące od ostatniej niezdolności do pracy.
Drugim krokiem naliczenia wynagrodzenia chorobowego będzie stanowiło podzielenie podstawy naliczenia wynagrodzenia chorobowego przez 30 dni i pomnożenie otrzymanej kwoty przez liczbę dni niezdolności.
W przypadku wynagrodzeń/zasiłków chorobowych podstawę za jeden dzień wynagrodzenia zawsze stanowi jedna trzydziesta wynagrodzenia i bez znaczenia jest ilość dni w miesiącu.
Pracownik otrzymuje stałe miesięczne wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 5400 zł. W miesiącu lutym przebywał 5 dni na zwolnieniu lekarskim.
Podstawa wynagrodzenia 5400/30=180
180*5=900
Podstawa wynagrodzenia chorobowego za 5 dni niezdolności do pracy wynosi 900 zł.
Trzecim krokiem ustalenia wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy stanowi pomniejszenie podstawy wynagrodzenia chorobowego za czas zwolnienia lekarskiego o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne tj. 13.71%.
Podstawę wynagrodzenia chorobowego za 5 dni niezdolności do pracy stanowi kwota 900 zł.
900 zł*13.71%=123,39
900-123,39=776,61
Czwartym krokiem będzie ustalenie czy pracownikowi za czas niezdolności do pracy przysługuję 80% wynagrodzenia czy też 100%, uzależnione jest to czym została spowodowana niezdolność do pracy. Najczęstszą stawką i praktycznie zawsze stosowaną poza małymi wyjątkami będzie stanowiło 80%.
Podstawę wynagrodzenia chorobowego za 5 dni niezdolności do pracy pomniejszoną o składki na ubezpieczenia społeczne będzie stanowiło 776,61 zł.
776,61*80%=621,29 zł.
Wynagrodzenie chorobowe brutto za 5 dni niezdolności do pracy przy płacy zasadniczej 5400 zł będzie zatem wynosiło 621,29 zł.
Dodatki do wynagrodzenia przysługujące za okres dłuższy niż jeden miesiąc
Składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy dłuższe niż jeden miesiąc zgodnie z art. 42 ustawy zasiłkowej wlicza się do podstawy wynagrodzenia chorobowego w wysokości jednej dwunastej kwot wypłaconych w ciągu 12 miesięcy poprzedzających okres w którym powstała niezdolność do pracy.
Pracownik przepracował 12 miesięcy z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 3200 zł w grudniu otrzymał nagrodę roczną w wysokości 1900 zł. Podstawę wynagrodzenia chorobowego w styczniu będzie stanowiło 3200+(1900/12)=3358,33 zł
Jeżeli pracownik ma ustaloną stałe wynagrodzenie to obliczenie wynagrodzenie chorobowego nie będzie czynnością skomplikowaną.
Zupełnie odmienną sytuację mamy, gdy pracownikowi przysługuję wiele składników wynagrodzenia, nie tylko premie. Przypadek ten jest szczególnie widoczny przy pracownikach świadczącym stosunek pracy w sektorze budżetowym. Często doświadczeni księgowi z wieloletnim już stażem pracy mają nie lada problem z wyliczeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy.
Pracownik pracujący od początku stycznia bieżącego roku otrzymuje stałe wynagrodzenie w wysokości 4500 zł, dodatkowo pracownikowi przysługuję dodatek za wysługę lat w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego (dodatek ten nie jest pomniejszany za okres choroby), premia regulaminowa w wysokości 20% wynagrodzenia zasadniczego, dodatek funkcyjny w wysokości 500 zł, oraz dodatek specjalny z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków w wysokości 300 zł (przyznany od czerwca do końca grudnia), dodatkowo pracownik otrzymał nagrody w miesiącu maj w wysokości 600 zł oraz w sierpniu w wysokości 900 zł. Pracownik w miesiącu wrześniu przebywał na zwolnieniu lekarskim 7 dni.
Podstawę wynagrodzenia chorobowego będzie stanowiło:
Wynagrodzenie zasadnicze 4500*8=36000
Premia regulaminowa 900*8=7200
Dodatek funkcyjny 500*8=4000
Dodatek specjalny 300*4=1200
Nagrody 1500
36000+7200+4000+1200+1500=49900
49900/8=6237,50
Kwota wynagrodzenia za jeden dzień choroby 6237,50/30=207,92
Kwota wynagrodzenia za 7 dni 207,92*7=1455,42
Odliczenie składek na ubezpieczenie społeczne 1455,42*13.71%=199.54
1455,42-199,54=1255,88
Wynagrodzenie chorobowe 1255,88*80%=1004,70 zł
Wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy za 7 dni będzie wynosiło 1004,70 zł.