Dotychczas jedynie działacze związkowi podlegający ochronie, którzy byli zatrudnieni na podstawie umów na czas nieokreślony, mieli prawo do ubiegania się o przywrócenie do pracy lub o odszkodowanie, jeżeli otrzymali wypowiedzenie niezgodnie z prawem (art. 45 Kodeksu pracy). Natomiast związkowcy zatrudnieni na podstawie umów terminowych w razie bezprawnego zwolnienia z pracy mogli się ubiegać tylko o odszkodowanie. Taką regulację Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 12 lipca 2010 r. uznał za niezgodną z konstytucją (Dz.U. Nr 135, poz. 912). Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że pozbawienie chronionych działaczy zatrudnionych na umowy na czas określony i na czas wykonania określonej pracy prawa do ubiegania się o przywrócenie do pracy narusza wolności związkowe, w tym prawo do zrzeszania się. Z tego powodu ustawodawca postanowił dokonać nowelizacji Kodeksu pracy, aby dotychczasowe przepisy dostosować do wyroku TK.
W wyniku nowelizacji Kodeksu pracy również działacze związkowi podlegający ochronie, którzy są zatrudnieni na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, mogą starać się o przywrócenie do pracy w przypadku bezprawnego wypowiedzenia umowy o pracę.
Nowa regulacja dotyczy wszystkich działaczy podlegających ochronie na podstawie ustawy o związkach zawodowych. Odnosi się zatem m.in. do:
• działaczy chronionych na podstawie imiennej uchwały zarządu związku,
• działaczy chronionych na podstawie uchwały komitetu założycielskiego organizacji związkowej,
• przewodniczącego organizacji związkowej lub przewodniczącego komitetu założycielskiego związku zawodowego, w przypadku gdy nie wskazano członków związku podlegających ochronie,
• pracownika pełniącego z wyboru funkcję związkową poza zakładową organizacją związkową, korzystającego u pracodawcy z urlopu bezpłatnego lub ze zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy,
• chronionych członków międzyzakładowej organizacji związkowej.
Zmienione przepisy Kodeksu pracy zaczęły obowiązywać po upływie 14 dni od ich opublikowania w Dzienniku Ustaw, tj. od 28 lipca 2011 r.
W ustawie nowelizującej Kodeks pracy nie zaproponowano przepisu przejściowego. Oznacza to, że w przypadkach, w których nie zostało jeszcze zasądzone odszkodowanie dla zwolnionego bezprawnie związkowca, może on dokonać odpowiedniej modyfikacji powództwa, wnosząc o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach.
WAŻNE!
O przywrócenie do pracy na podstawie nowych przepisów mogą się również ubiegać bezprawnie zwolnieni za wypowiedzeniem działacze związkowi, których sprawy jeszcze trwają przed sądem pracy.
Zatrudnieni na umowy terminowe członkowie związku, którzy podlegają ochronie przed zwolnieniem z pracy, mieli dotychczas i nadal mają prawo do ubiegania się o przywrócenie do pracy w razie rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów (art. 56 Kodeksu pracy).
• art. 32, art. 342 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.),
• art. 45, art. 50, art. 56 Kodeksu pracy,
• ustawa z 26 maja 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy (Dz.U. Nr 144, poz. 855).
Marek Skałkowski
specjalista w zakresie prawa pracy