Na wstępie należy zauważyć, że ustawodawca nie pozostawił stronom umowy o pracę pełnej swobody kształtowania jej treści, mając na uwadze konsekwencje, jakie niesie za sobą podpisanie takiej umowy zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy. Elementy umowy o pracę zostały wyraźnie wskazane w art. 29 §1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, dalej „kodeks pracy”).
Podpisując umowę o pracę w pierwszej kolejności powinniśmy zapoznać się z jej treścią oraz sprawdzić, czy zawiera ona wszystkie elementy wskazane przez ustawodawcę w kodeksie pracy. Brak któregokolwiek z wymaganych elementów może stanowić duży problem zarówno dla pracownika, jak i dla pracodawcy.
Po pierwsze umowa o pracę powinna w jasny i wyraźny sposób określać, kto jest stroną umowy. Oznacza to, że w umowie powinny zostać wskazane dane podmiotu, który jest pracodawcą oraz dane pracownika. Następnie dokument powinien określać rodzaj zawieranej umowy, tzn. czy jest to umowa o pracę na czas określony, czy nieokreślony itp. Wskazanie rodzaju zawieranej umowy jest niezmiernie istotne, ponieważ decyduje o tym, które przepisy kodeksu pracy będą miały do niej zastosowanie, m.in. jak długi będzie okres wypowiedzenia.
Umowy o dzieło i umowy zlecenia - czym się różnią?
Umowa o pracę na czas określony - wypowiedzenie przez pracownika
Bardzo ważnym elementem umowy o pracę jest wskazanie rodzaju pracy, jaki pracownik będzie wykonywał zgodnie z umową. Należy uznać, że dla pracownika jest to jedna z kluczowych kwestii, gdyż poprzez określenie rodzaju pracy pracodawca wskazuje czynności i zadania, jakimi będzie zajmował się pracownik. Dlatego też przed podpisaniem umowy powinniśmy bardzo dokładnie zapoznać się z opisem rodzaju pracy, jaki mamy wykonywać i zweryfikować, czy jest on zgodny np. z wcześniejszymi ustaleniami, czy też przedstawioną nam ofertą pracy.
Kolejnym istotnym elementem umowy o pracę jest data jej zawarcia, a jeśli rozpoczęcie pracy następuje później niż podpisanie samej umowy, również informacja o terminie rozpoczęcia pracy. Wskazane powyżej terminy są ważne przede wszystkim w odniesieniu do przysługującego nam wynagrodzenia, a także w zakresie np. opłacanych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie społeczne oraz kwestii związanych z podatkiem dochodowym.
Zapraszamy na forum ZUS i prawo pracy
Jeśli mowa o wynagrodzeniu, warto wskazać, że według kodeksu pracy w umowie o pracę poza wskazaniem samego wynagrodzenia odpowiadającego rodzajowi pracy, powinny zostać wskazane również poszczególne składniki wynagrodzenia.
Bezpośrednio z kwestią wynagrodzenia związana jest kwestia wymiaru czasu pracy, gdyż te dwa elementy umowy o pracę pozostają ze sobą w ścisłym związku. W umowie o pracę powinno się zatem znaleźć wskazanie dotyczące wymiaru czasu pracy. Może on zostać określony np. poprzez wskazanie godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy lub też np. poprzez zaznaczenie, że praca wykonywana jest w trybie zmianowym.
Ostatnim niezbędnym elementem umowy o pracę jest informacja o miejscu pracy, tj. o miejscu gdzie pracownik będzie świadczył na rzecz pracodawcy pracę. Wbrew pozorom to postanowienie jest niezwykle istotne, bowiem definiuje ono gdzie pracownik będzie wykonywał swoje zadania i polecone mu czynności. Ma to duże znaczenie przede wszystkim dla pracowników, którzy będą wykonywać pracę poza siedzibą pracodawcy.
Klauzule zakazane w umowach o pracę
Kiedy samozatrudnienie może zostać uznane za stosunek pracy?
Podsumowując, umowa o pracę jest umową kształtującą stosunki pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Zawarcie umowy o pracę powoduje powstanie zarówno praw, jak i obowiązków dla obu stron umowy. Szczególnie w interesie pracownika zatem jest, aby umowa o pracę zawierała wszystkie niezbędne elementy określające jego sytuację względem pracodawcy. Dlatego też, przed podpisaniem umowy o pracę powinniśmy dokładnie zapoznać się z jej treścią oraz zweryfikować, czy zawiera ona wszystkie niezbędne elementy wskazane w kodeksie pracy i uzgodnione z pracodawcą. Oczywiście w umowie o pracę mogą zostać zawarte także inne postanowienia, jednak należy traktować je jako elementy dodatkowe, które stanowią uzupełnienie podstawowych elementów.
Krzysztof Niepytalski, aplikant radcowski
Tomasz Pietrzak, młodszy prawnik
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna