REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy samozatrudnienie może zostać uznane za stosunek pracy?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Sebastian Bobrowski
InFakt.pl
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Wysokie koszty i niska elastyczność mogą stanowić bariery utrudniające zawieranie umów o pracę. W związku z tym wiele osób decyduje się na samozatrudnienie, które prowadzi do elastycznych relacji na linii firma-zleceniobiorca. W takim modelu należy jednak pamiętać o tym, że zasady współpracy oraz regulująca je umowa, nie mogą przypominać stosunku pracy.

 

REKLAMA

Autopromocja

 

 


Stosunek pracy w rozumieniu przepisów


Zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy, relacja stron umowy spełniająca kryteria określające „stosunek pracy”, jest stosunkiem pracy niezależnie od tego, w jaki sposób strony nazwały umowę regulującą współpracę. O jakich kryteriach mowa? Generalnie, stosunek pracy określa się jako więź prawną łączącą pracodawcę i pracownika (zdefiniowanych w Kodeksie pracy), która charakteryzuje się następującymi cechami:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

- zobowiązuje pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju,

- praca wykonywana jest pod kierownictwem pracodawcy,

- praca wykonywana jest w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę,

- za pracę pracownikowi należy się wynagrodzenie.

Świadczenie pracy pod kierownictwem pracodawcy łączy się z obowiązkiem jej wykonywania w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym. Praca taka ma charakter podporządkowany. Nie jest to zawsze równoznaczne z „pozostawaniem do dyspozycji” pracodawcy, ponieważ taki obowiązek może również zostać nałożony na pracownika świadczącego pracę na innej podstawie, np. umowy o współpracę.

Poza wskazaną wyżej definicją, przepisy regulują jeszcze jeden element, który w istotny sposób odróżnia stosunek pracy od wykonywania pracy na innej podstawie. Tym elementem są zasady ponoszenia odpowiedzialności za przebieg i rezultaty pracy. W przypadku stosunku pracy, to na pracodawcy spoczywa całe ryzyko związane z tą odpowiedzialnością, a odpowiedzialność pracownika wobec pracodawcy jest ograniczona, chyba że pracodawca jest w stanie udowodnić pracownikowi działanie umyślne. Przykładowo, za wadliwie wykonany wyrób sprzedany następnie przez pracodawcę, wobec kupującego odpowiada pracodawca, a nie pracownik. Podobnie jest np. wówczas, gdy firma nie dotrzymuje zobowiązań finansowych, nawet jeżeli pracownik przyczynia się do tego swoimi działaniami.

Warto także wspomnieć, że majątkowe prawa autorskie do utworów wytworzonych przez pracownika w trakcie trwania stosunku pracy przysługują co do zasady pracodawcy. W przypadku współpracy na podstawie umów cywilnoprawnych zleceniodawca powinien pamiętać o przeniesieniu majątkowych praw autorskich do utworów współpracownika, co wymaga formy pisemnej.

Jakich pracowników szukają pracodawcy

Trudny pośrednik, czyli pracodawca w urzędzie pracy

Zapraszamy na forum ZUS i prawo pracy


Umowa współpracy, a stosunek pracy


Aby umowa o współpracę zawarta z osobą prowadzącą własną działalność gospodarczą nie mogła być traktowana jak stosunek pracy, umowa taka musi być pozbawiona przynajmniej części elementów charakterystycznych dla stosunku pracy. W praktyce sprowadza się to m.in. do właściwego określenia zasad wykonywania pracy (a właściwie świadczenia usług), w tym braku podporządkowania zleceniodawcy oraz odpowiedzialności za rezultaty czynności, w tym dotyczące ryzyka gospodarczego.

Spisując umowę o współpracy trzeba uważać na relacje pomiędzy stronami umowy o współpracę - zasadniczo obowiązuje tutaj równość stron (nie ekonomiczna, ale prawna), która kształtuje się inaczej, gdy mowa o stosunku pracy. Umowa o współpracę musi przewidywać pewien zakres swobody osoby samozatrudnionej pod względem miejsca i czasu wykonywania wynikających z niej obowiązków. Przykładowo, należy zachować daleko posuniętą ostrożność jeśli chodzi o wyznaczanie sztywnych ram czasowych, jak to ma miejsce w przypadku pracy na etacie. Jednocześnie umowa o współpracy może zakładać sztywne godziny wykonywania czynności dla zleceniodawcy, ale gdy jest to uzasadnione np. ekonomicznie (telemarketer wykonujący telefony dla zleceniodawcy w najkorzystniejszych godzinach). Kontrakt powinien jednak przewidywać pewną autonomię zleceniobiorcy co do sposobu wykonania nakładanych na niego obowiązków.

Umowa zlecenie - kiedy tylko podatek, a kiedy składki ZUS

Odpowiedzialność za rezultaty pracy może być ukształtowana w umowie o współpracy w taki sposób, aby obciążała zleceniobiorcę. Przy czym chodzi tu o odpowiedzialność wobec osób trzecich, np. klientów, a nie tylko wobec samego pracodawcy. Z tą kwestią wiąże się nierozłącznie ponoszenie ryzyka gospodarczego związanego z wykonywaną działalnością gospodarczą. Umowa o współpracy może obarczać tym ryzykiem współpracownika, aczkolwiek zasada swobody zawierania umów sprawia, że nie jest to konieczne. Przykładem takiego obciążenia jest uzależnienie uzyskania lub wysokości wynagrodzenia zleceniobiorcy od ilości zamówień lub innych czynników. Takie ustalenie nie może mieć miejsca w przypadku umowy o pracę, która gwarantuje pracownikowi wynagrodzenie.

 


Kto może zakwestionować charakter współpracy?


Jeżeli w praktyce zachodzi stosunek pracy, umowa o współpracę zawarta pomiędzy pracodawcą, a samozatrudnionym prowadzącym działalność gospodarczą może zostać zakwestionowana przez niezadowolonego zleceniobiorcę (będącego w istocie pracownikiem). Wówczas zapewne dojdzie do kontroli przeprowadzonej przez takie organy państwowe, jak:

- Państwowa Inspekcja Pracy (PIP),

- organy kontroli skarbowej,

- kontrolerów ZUS.

Wymienione instytucje mogą zakwestionować ustalenia formalne pomiędzy stronami umowy o współpracę w zakresie, którym dotyczy prowadzona przez nich kontrola. Przykładowo, ZUS ma prawo ustalić w decyzji wydanej na skutek przeprowadzonej kontroli, że praca wykonywana jest w rzeczywistości na podstawie stosunku pracy, a nie na podstawie umowy zawartej przez dwóch przedsiębiorców, jeżeli ma to wpływ na obowiązki w zakresie opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, czy zdrowotne. Obie podstawy zatrudnienia wiążą się bowiem z odmiennymi zasadami rozliczania i płacenia tych składek. Analogicznie odnosi się to decyzji wydawanych przez organy kontroli skarbowej, jeżeli ich ustalenia mają wpływ na obowiązki związane z płatnością podatków.

Specyficzną pozycję zajmuje tutaj PIP, która ma w obowiązku czuwanie na straży przestrzegania przepisów prawa pracy. Jej urzędnicy mogą bowiem w imieniu pracowników wytaczać powództwa przed sądami o ustalenie, że praca wykonywana jest na podstawie stosunku pracy.


Konsekwencje zakwestionowania podstawy zatrudnienia


Skutki ustalenia, że praca świadczona przez osobę samozatrudnioną jest w rzeczywistości świadczona na podstawie stosunku pracy mogą być różne. Na gruncie Kodeksu Karnego taki czyn może zostać uznany za oszustwo (Art. 286). Z punktu widzenia przepisów prawa pracy skutki jednak mogą być negatywne tylko dla pracodawcy. Za nieprzestrzeganie tych przepisów grozi mu bowiem grzywna, która może wynieść nawet 30 000 zł. W przypadku ustalenia, że praca była wykonywana w rzeczywistości na podstawie stosunku pracy, pracodawca musi się również liczyć z tym, że samozatrudniony będzie mógł dochodzić wszelkich praw, jakie przysługują mu z tytułu zatrudnienia na tej podstawie, co może mieć poważne skutki finansowe. Pracownik może bowiem w takiej sytuacji np. dochodzić ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, do którego w przypadku samozatrudnienia nie ma prawa (choć w drodze ustaleń obu stron mógł zostać przyznany).

Warto jednak pamiętać, że konsekwencje odnoszące się do opłacania podatków i składek ZUS mogą być bolesne dla obu stron umowy o współpracę. Zarówno pracodawca, jak i samozadrudniony pracownik muszą się bowiem liczyć z koniecznością zapłaty zaległych podatków, czy składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli na skutek ustalenia, że praca świadczona była w rzeczywistości na podstawie stosunku pracy, te podatki lub składki były odprowadzane w zaniżonej wysokości.

Abolicja składek ZUS dla przedsiębiorców. Jak z niej skorzystać?

Ile składek zdrowotnych opłaca przedsiębiorca będący wspólnikiem spółki

Z nowego portalu ZUS korzysta coraz więcej osób

Sebastian Bobrowski

Dyrektor Finansowy inFakt

 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czy można sprzedać środek trwały w czasie zawieszenia działalności gospodarczej.? Jak rozliczyć podatki od tej sprzedaży?

Wielu przedsiębiorców, którzy decydują się na zawieszenie działalności gospodarczej, zastanawia się, jak prawidłowo rozliczyć sprzedaż środków trwałych. Często pojawiają się pytania, czy w trakcie zawieszenia można sprzedać firmowy majątek i czy od takiej transakcji należy odprowadzić podatek. Wbrew pozorom, sprawa nie jest skomplikowana.

CFO w firmie – dlaczego warto go docenić, zwłaszcza w sytuacji kryzysowej

O roli dyrektorów finansowych w zarządzaniu kryzysowym na przykładzie sytuacji, w jakiej znalazły się międzynarodowe organizacje pozarządowe – pisze Jarosław Czubacki, Head of Finance w Fundacji Save the Children Polska.

KSeF tuż za rogiem! Księgowi mówią jasno: za zgodność e-faktur odpowiadać będą przedsiębiorcy

KSeF już jest na horyzoncie. Przedsiębiorcy wciąż jednak zwlekają z przygotowaniami do e-faktur, licząc na pomoc księgowych z biur rachunkowych. Tymczasem to oni sami będą odpowiadać za zgodność z nowymi przepisami. Jak dobrze przygotować firmę i uniknąć kosztownych potknięć? Sprawdź, co zrobić już teraz.

Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania między Polską a Wielką Brytanią – kompendium wiedzy dla polskich rezydentów podatkowych

W erze globalnej mobilności zawodowej i kapitałowej coraz więcej Polaków uzyskuje dochody z zagranicy. Najczęściej chodzi o Wielką Brytanię – kraj, który od lat przyciąga naszych obywateli do pracy, prowadzenia działalności gospodarczej czy inwestowania. W takim kontekście kluczowa staje się znajomość zasad opodatkowania dochodów uzyskiwanych w UK przez osoby będące polskimi rezydentami podatkowymi.

REKLAMA

Prof. W. Modzelewski: VAT unijny to największe zagrożenie dla uczciwych podatników. Trzeba zrezygnować z pozornych działań uszczelniających i napisać od nowa ustawę o VAT

Powoli ale skutecznie przebija się do świadomości podatników diagnoza, że VAT unijny, wprowadzony w Polsce w 2004 r., był od początku nieznaną w historii pułapką zastawioną nie tylko na nasze państwo, lecz również na dziesiątki tysięcy naiwnych i uczciwych podatników, którzy mieli być (i są nadal) ofiarami tego eksperymentu – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Ordynacja podatkowa - MF szykuje liczne zmiany od 2026 r. Przedawnienie, zapłata podatku, zwrot nadpłaty, MDR i wiele innych nowości w projekcie nowelizacji

W dniu 28 marca 2025 r. opublikowany został projekt bardzo obszernej nowelizacji Ordynacji podatkowej i kilkunastu innych ustaw. Zmiany są bardzo liczne i mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r. Ministerstwo Finansów informuje, że celem tej nowelizacji jest poprawa relacji między podatnikami i organami podatkowymi, zwiększenie efektywności działania organów podatkowych oraz doprecyzowanie przepisów, których stosowanie budzi wątpliwości. Zobaczmy jakie zmiany czekają podatników od początku przyszłego roku.

Obowiązkowe e-Doręczenia od 1 kwietnia 2025 r. dla firm zarejestrowanych w KRS. Jak założyć skrzynkę i aktywować Adres do Doręczeń Elektronicznych (ADE)

W komunikacie z 27 marca 2025 r. Poczta Polska przypomina o nadchodzącym terminie: 1 kwietnia 2025 r., kiedy to obowiązek korzystania z systemu e-Doręczeń zostanie rozszerzony na przedsiębiorstwa zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym przed początkiem bieżącego roku.

Ekologiczne opakowania w e-handlu - ogromne wyzwanie dla logistyki

Europejski klient e-commerce ma sprzeczne oczekiwania wobec opakowań, w których dostarczane są jego zamówienia. Domaga się ekologicznych rozwiązań, ale rzadko zrezygnuje z zakupu, jeśli nie otrzyma alternatywy zrównoważonej klimatycznie. Nie chce też płacić za spełnienie postulatów środowiskowych, a długa lista rozbieżności generuje ogromne wyzwania po stronie sprzedawców i logistyki. Ekologiczna rewolucja nie jest tania, dodatkowo nowe unijne przepisy wymuszają daleko idące zmiany w procesie realizacji zamówień.

REKLAMA

Praca w KAS - rekrutacja 2025. Gdzie szukać ogłoszeń?

Praca w KAS a rekrutacja w 2025 roku. Jakie zadania ma Krajowa Administracja Państwowa? Kto może pracować w KAS? Gdzie szukać ogłoszeń? Jakie są wymagania są w trakcie rekrutacji w 2025 roku?

Roczne zeznanie podatkowe CIT tylko do 31 marca. Jak złożyć CIT-8

Ministerstwo Finansów i Krajowa Administracja Skarbowa przypominają, że 31 marca 2025 r. upływa termin złożenia zeznania CIT-8 za 2024 rok dla tych podatników, których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. CIT-8 można złożyć także elektronicznie w serwisie e-Urząd Skarbowy bez konieczności posiadania podpisu kwalifikowanego.

REKLAMA