Pracodawca, który ma obawy, czy poradzi sobie z komunikacją z Głuchym pracownikiem - nie ma się czego obawiać. Podobnie, jak w przypadku osób zatrudnianych z Ukrainy, Litwy, czy Białorusi, gdzie część wschodnich sąsiadów nie zna polskiego – pracodawcy chętnie przełamują bariery komunikacyjne poprzez szukanie wspólnego języka, tak samo jest z Głuchymi. Należy znaleźć z nimi jedynie wspólny język.
„Głusi potrafią wszystko, tylko nie potrafią słyszeć” – słowa rektora Uniwersytetu Gallaudeta, Thomasa Hopkinsa Gallaudeta, amerykańskiego pioniera edukacji Głuchych.
Dlaczego Głuchy, a nie niesłyszący?
Przez wzgląd na szacunek dla Głuchych. Osoby głuche wolą, aby mówić na nich „g/Głusi”, a nie „niesłyszący”, ponieważ w słowie „niesłyszący” zauważają zwrot „nie”, który wskazuje na jakąś NIEprawidłowość, NIEumiejętność. A Głusi nie chcą być postrzegani jako osoby, które czegoś nie umieją, tylko za osoby, które coś potrafią i przynależą np. do mniejszości językowo-kulturowej: Głuchych. Użycie słowa “Głuchy” jest ukłonem w stronę osób niesłyszących, świadczy o zaznajomieniu się z ich światem. Duża litera „G” oznacza, że stan głuchoty jest przynależnością kulturową, a nie tylko stanem zdrowia.
Jak porozumiewać się z Głuchym?
Z Głuchym można porozumiewać się za pomocą:
- języka pisanego – np. na kartce, przez e-mail czy SMS. Należy pamiętać, aby przy tej formie komunikacji pisać jasne i konkretne komunikaty. Dobrze też jest upewnić się, czy dana osoba wszystko zrozumiała. Pomocne są tu również formy graficzne.
- języka mówionego – mowa może być tu zniekształcona, co wynika z braku obycia słuchowego.
- języka migowego – ten sposób zapewnia najpełniejszą komunikację. Warto zatrudnić tłumacza Polskiego Języka Migowego (PJM) lub przeszkolić w zakresie komunikacji z Głuchym jednego z pracowników. Na takie działania można uzyskać dofinansowania z powiatu.
Jakie są mocne i słabe strony (osób) Głuchych jako pracowników?
Do słabych stron należą trudności w:
- komunikacji werbalnej,
- myśleniu abstrakcyjnym,
- rozumieniu skomplikowanych tekstów pisanych.
Mocne strony Głuchych pracowników to przede wszystkim:
- bardzo dobry zmysł obserwacji,
- bardzo dobra pamięć wzrokowa i kinestetyczna,
- umiejętność wyłączenia się, skupienia na danym zadaniu (skutkuje to wysoką efektywnością pracy),
- duża motywacja do pracy u osób młodych,
- bardzo duża sprawność w korzystaniu z programów do komunikacji społecznościowej,
- zdolności manualne, wyczucie estetyki,
- uczciwość,
- przywiązanie do miejsca pracy, lojalność, zaangażowanie,
- cierpliwość.
Jakie korzyści niesie zatrudnienie Głuchych pracowników?
Zatrudnienie Głuchego przynosi dla firmy zarówno korzyści finansowe, jak i pozafinansowe.
Wśród świadczeń finansowych związanych z Głuchym pracownikiem możemy wymienić:
- Obniżenie lub likwidację składki na PFRON – mimo że Głusi nie uznają się za osoby niepełnosprawne, to jednak w ujęciu medycznym mają taki status. Dlatego też zatrudnienie niesłyszącej osoby to należne przywileje z PFRON.
- Dofinansowanie wynagrodzenia - dofinansowywane jest wynagrodzenie brutto, składki społeczne oraz na Fundusz Pracy i FGŚP. Wielkość dofinansowania zależy od stopnia niepełnosprawności – jego maksymalna wysokość to 90% kosztów płacy pracownika.
- Dofinansowanie stanowiska pracy – fundusze są przyznawane po podpisaniu umowy, poniesieniu kosztów, utrzymaniu stanowiska pracy przez 36 miesięcy i złożeniu wniosku o refundację. Maksymalna wielkość pomocy to 15-krotność miesięcznego wynagrodzenia. Refundacja dotyczy udokumentowanych kosztów zakupu, a nie dotyczy wydatków poniesionych przed podpisaniem umowy. Dofinansowanie stanowiska pracy stanowi pomoc de minimis.
- Zwrot kosztów szkolenia Głuchego pracownika – wysokość refundacji to 60-70% poniesionych kosztów. Refundacja jest przyznawana przez starostę właściwego dla siedziby firmy, po uprzednim złożeniu wniosku o dofinansowanie.
- Zwrot miesięcznych kosztów zatrudnienia dla pracowników pomagających w komunikacji z Głuchym.
Polecamy: Pracownicze plany kapitałowe. Nowe obowiązki pracodawców i płatników
Z kolei do walorów pozafinansowych możemy zaliczyć przede wszystkim:
- CSR (społeczna odpowiedzialność biznesu) - przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, zwiększenie wrażliwości pozostałych pracowników.
- Zarządzanie różnorodnością (diversity management) - zatrudnienie Głuchych wiąże się ze zwiększeniem różnorodności w miejscu pracy. Przede wszystkim jest to związane z wymianą kulturową i zapoznaniem z nową kulturą, mało znaną w świecie słyszących. Jest to także zetknięcie z językiem obcym, jakim jest Polski Język Migowy.
- Wzrost konkurencyjności firmy - zatrudnienie Głuchych wpływa na pozytywny wizerunek firmy na rynku, a także pozwala dotrzeć do szerszego grona klientów. Głusi szybko przekazują sobie informację o przyjaznych im firmach.
Rozmowa kwalifikacyjna z Głuchym kandydatem – jak się przygotować?
Na wstępie należy powiedzieć, że Głuchy nie będzie pisał perfekcyjnie w języku polskim – może to być również widoczne w jego CV. Nie należy jednak odrzucać CV zawierającego kilka błędów językowych.
Przygotowując się do rozmowy kwalifikacyjnej z Głuchym kandydatem warto wiedzieć, że osoby niesłyszące są bardziej bezpośrednie w zadawaniu pytań oraz dość szczegółowo pytają o warunki pracy, takie jak:
- wymiar pracy,
- godziny,
- wynagrodzenie,
- miejsce wykonywania pracy.
Szczegółowe pytania podyktowane są chęcią podjęcia świadomej decyzji o podjęciu zatrudnienia.
Podczas rozmowy nie należy oceniać Głuchych pod względem ich umiejętności mowy. Fakt, czy osoba głucha mówi dobrze, czy źle nie opisuje jej w całości.
Jak przygotować stanowisko pracy oraz zespół zatrudniając Głuchego?
Jeżeli chodzi o przygotowanie stanowiska pracy dla Głuchego pracownika to zasadniczo nie różni się ono od stanowiska dla osoby słyszącej. Warto tu jednak zastosować dobre praktyki, którymi są:
- umiejscowienie stanowiska osoby niesłyszącej w miejscu, z którego będzie miał kontakt wzrokowy ze współpracownikami oraz będzie zwrócony w kierunki drzwi;
- zadbanie o brak rozpraszających dźwięków (np. radio), gdy osoba jest słabosłysząca i korzysta z aparatu słuchowego. Aparat zbiera wszystkie dźwięki z otoczenia w podobnym natężeniu, co powoduje kakofonię dźwięków;
- zamontowanie świetlnych sygnałów alarmowych,
- opis czynności i regulamin w formie graficznej i pisemnej.
Natomiast odpowiednie przygotowanie zespołu na nowego kolegę może pomóc w uniknięciu krępujących sytuacji oraz ułatwi współpracę i wspólne spędzanie czasu w firmie. Przygotowanie zespołu to:
- poinformowanie o Głuchym pracowniku i sposobach komunikacji,
- wyjaśnienie, aby unikać paternalizmu (ciągłego zastępowanie we wszystkich czynnościach) oraz audyzmu (uczucia litości i usilnego namawiania ich do aparatów słuchowych czy implantów) w stosunku do niesłyszącego, ale by traktować go po partnersku,
- dobrze wyznaczyć jedną osobę odpowiedzialną za komunikację z osobą głuchą – tak, aby być pewnym, że zawsze dotrą do niej ważne informacje (np. o ewakuacji),
- dobrze też nauczyć pracowników podstawowych znaków PJM, a przynajmniej jednego z nich wyszkolić w tym języku;
Poszukując nowej osoby, która zasili kadry w firmie, warto pomyśleć również o osobach niesłyszących. Nie bądźmy głusi na Głuchych!
Dorota Łesak - ekspert wFirma.pl