Większość pracowników chce pracować zdalnie
Zalety i wady pracy zdalnej poznaliśmy w okresie pandemii COVID-19. Jak to zwykle w społeczeństwie bywa część osób, zwłaszcza pracowników, była z tego powodu zadowolona, druga część i chodzi w tym przypadku o pracodawców, mniej.
Jak wynika z przeprowadzanych analiz, spośród osób, które w czasie pandemii pracowały zdalnie, ok. 60% chciałaby już na stałe wykonywać pracę w tej formie lub w sposób hybrydowy tzn. klika dni w tygodniu pracować zdalnie a kilka dni stacjonarnie.
Zmieniają się też oczekiwania osób poszukujących pracy, zwłaszcza młodych, w tym znaczeniu, że warunkiem przyjęcia oferty pracy jest to czy pracodawca oferuje możliwość pracy zdalnej lub hybrydowej. Nie wnikając głębiej w powody takiego podejścia można przyjąć, że praca zdalna generalnie pracownikom się podoba.
Praca zdalna w Kodeksie pracy
Widać też, że okres pandemii zweryfikował dotychczas obowiązujące przepisy Kodeksu pracy dotyczące tzw. telepracy, które nie znajdowały większego zastosowania w istniejącej sytuacji. Dotychczas podstawą do stosowania pracy zdalnej były przepisy tzw. „ustaw covidowych”, a to oznaczało, że o przejściu na tę formę wykonywania pracy decydował pracodawca.
Na kanwie powyższych obserwacji Rada Ministrów przyjęła 24 maja 2022 r. projekt nowelizacji Kodeksu pracy, który ma wprowadzić do Kodeksu pracy regulację dotyczącą wykonywania pracy zdalnej.
Praca zdalna (co do zasady) na podstawie porozumienia z pracodawcą
W przeciwieństwie do pracy zdalnej stosowanej w okresie pandemii na podstawie obowiązujących regulacji covidowych, które przewidywały możliwość narzucania przez pracodawcę pracy zdalnej, nowe przepisy mają dopuszczać możliwość wprowadzenia pracy zdalnej na podstawie porozumienia pracodawcy z przedstawicielami pracowników, a jeśli u danego pracodawcy nie działają związki zawodowe na podstawie regulaminu pracy.
Wyjątkiem od tej zasady mają być przypadki sytuacji nadzwyczajnych (wprowadzenie stanu epidemii, wprowadzenie stanu nadzwyczajnego lub innych nadzwyczajnych sytuacji np. pożar zakładu pracy), w takich sytuacjach pracodawca będzie mógł wydać pracownikowi polecenie pracy zdalnej.
Pracodawca a koszty pracy zdalnej pracownika
Nowe przepisy dotyczące pracy zdalnej będą zbliżone w swych założeniach do obowiązujących przepisów o telepracy. Konsekwencją przyjęcia takiej koncepcji ma być również to, że pracodawca będzie partycypował w kosztach pracy zdalnej na zasadach podobnych do tych jakie obowiązują w przypadku telepracy.
Komu pracodawca nie będzie mógł odmówić pracy zdalnej?
Zgodnie z wyjaśnieniami przedstawiciela rządu nowe przepisy o pracy zdalnej mają też wychodzić na przeciw oczekiwaniom młodych rodziców. Zgodnie z propozycją rządu, pracodawca co do zasady, nie będzie mógł odmówić pracy zdalnej m.in., rodzicom wychowującym dzieci do 4 roku życia, kobietom w ciąży oraz osobom, które opiekują się osobami niepełnosprawnymi.
Kontrola pracownika na pracy zdalnej
Projekt nowelizacji zakłada też wprowadzenie przepisów umożliwiających pracodawcy przeprowadzenie kontroli pracownika wykonującego pracę zdalną, na kształt tego, co obowiązuje w przypadku telepracy, z tym że dodatkowo pracodawca będzie mógł przeprowadzić kontrolę trzeźwości pracownika lub kontrolę na obecność innych środków odurzających w sytuacji gdy uzna, że jest to niezbędne dla ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia.
Trzeba będzie dostosować regulaminy pracy
Wszystko zatem wskazuje, że praca zdalna na trwałe wejdzie do naszego systemu prawnego. To z kolei oznacza, że pracodawcy będą musieli dostosować aktualne regulacje wewnętrzne (regulaminy pracy) do nowych realiów.
Kiedy nowe przepisy dot. pracy zdalnej wejdą w życie?
Na chwilę obecną nie da się jeszcze jasno powiedzieć, kiedy omawiana nowelizacja stanie się obowiązującym prawem. Aktualnie rządowy projekt czeka na I czytanie w Sejmie. Z projektu wynika, że nowelizacja ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia (tj. publikacji w Dzienniku Ustaw). Nie jest więc wykluczone, że przepisy dot. pracy zdalnej w Kodeksie pracy zaczną obowiązywać jeszcze w 2022 roku.
Wojciech Ostrowski, radca prawny, Kancelaria Rachelski i Wspólnicy
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw – druk 2335, przebieg procedury legislacyjnej w Sejmie