Ogólne warunki jakie należy spełniać
10 sierpnia 2014 r. weszła w życie ustawa deregulująca usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych. Więcej: Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych a certyfikat księgowy
Zgodnie z art. 76b ustawy o rachunkowości certyfikat księgowy uprawniający do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych mogą uzyskać osoby, spełniające co najmniej jeden z następujących warunków:
- posiadać trzyletnią praktykę w księgowości oraz posiadają wykształcenie wyższe magisterskie uzyskane na kierunku rachunkowość lub na innym kierunku ekonomicznym o specjalności rachunkowość lub innej, dla której plan studiów i program kształcenia odpowiadał wymogom określonym przez organy uczelni dla specjalności rachunkowość, w jednostkach organizacyjnych uprawnionych, zgodnie z odrębnymi przepisami, do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych,
- posiadać trzyletnią praktykę w księgowości, posiadają wykształcenie wyższe magisterskie lub równorzędne na kierunku innym niż rachunkowość oraz ukończyły studia podyplomowe z zakresu rachunkowości w jednostkach organizacyjnych uprawnionych, zgodnie z odrębnymi przepisami, do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych,
- posiadać dwuletnią praktykę w księgowości i wykształcenie co najmniej średnie oraz złożą z wynikiem pozytywnym egzamin sprawdzający kwalifikacje osób ubiegających się o certyfikat księgowy.
Wykaz uprawnionych uczelni
Wykaz jednostek organizacyjnych uprawnionych do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych zgodnie z Obwieszczeniem Przewodniczącego Centralnej Komisji do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych z dnia 11 kwietnia 2007r. w sprawie wykazu jednostek organizacyjnych uprawnionych do nadawania stopni naukowych, wraz z określeniem nazw nadawanych stopni naukowych jest opublikowany w Monitorze Polskim Nr 41, poz. 462. oraz zamieszczany w celach informacyjnych na stronie: www.ck.gov.pl.
Praktyka w księgowości
Za praktykę w księgowości uważa się wykonywanie - na podstawie stosunku pracy w wymiarze czasu pracy nie mniejszym niż pół etatu, odpłatnej umowy cywilnoprawnej zawartej z przedsiębiorcą świadczącym usługi w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, umowy spółki lub w związku z prowadzeniem własnej działalności gospodarczej - następujących czynności:
- prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym, lub
- wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego, lub
- sporządzanie sprawozdań finansowych, lub
- badanie sprawozdań finansowych, pod nadzorem biegłego rewidenta.
Niezbędne dokumenty
Osoby ubiegające się o wydanie certyfikatu księgowego składają do Departamentu Rachunkowości Ministerstwa Finansów (ul. Świętokrzyska 12; 00-916 Warszawa) następujące dokumenty:
- wniosek o wydanie certyfikatu księgowego zgodnie ze wzorem stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia (wzór wniosku do pobrania).
- informację z Krajowego Rejestru Karnego, opatrzoną datą nie wcześniejszą niż 30 dni przed złożeniem wniosku, o niekaralności za przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za czyn określony w rozdziale 9 ustawy o rachunkowości,
- dokumenty potwierdzające praktykę w księgowości (np. oryginały bądź urzędowo potwierdzone kopie świadectw pracy lub zaświadczeń od pracodawcy) - z których wynikać powinno m.in. na podstawie jakiego stosunku prawnego została nabyta praktyka (np. umowa o pracę, umowa cywilnoprawna). W przypadku umowy o pracę należy wskazać wymiar czasu pracy (np. cały etat, pół etatu), natomiast w przypadku umowy cywilnoprawnej należy podać jej charakter (odpłatny, nieodpłatny) oraz profil działalności przedsiębiorcy - czy świadczy on usługi w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Ponadto, jeżeli ze stanowiska pracy lub formy prawnej jednostki nie wynika praktyka wymagana przez przepisy ustawy o rachunkowości, dodatkowym dokumentem potwierdzającym staż pracy jest np. zakres obowiązków. W przypadku zatrudnienia w jednostce prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług prowadzenia ksiąg rachunkowych należy udokumentować rodzaj uprawnienia, na podstawie którego jednostka ta prowadzi powyższą działalność, a także szczegółowy zakres faktycznie wykonywanych przez Wnioskodawcę czynności w ramach przydzielonych obowiązków służbowych wraz ze wskazaniem dokładnego okresu ich wykonywania.
- dokumenty potwierdzające posiadane wykształcenie (np. oryginały, odpisy dyplomów i/lub świadectw ukończenia studiów bądź urzędowo poświadczone kopie). W przypadku zaś ukończenia specjalności innej niż rachunkowość dodatkowo zaświadczenie wydane przez uczelnię potwierdzające, iż plan studiów i program kształcenia ukończonej specjalności odpowiadał wymogom określonym przez organy uczelni dla specjalności rachunkowość
- w przypadku osób które złożyły z wynikiem pozytywnym egzamin sprawdzający zaświadczenie potwierdzające zdanie egzaminu z wynikiem pozytywnym.
Kopie dokumentów muszą być urzędowo poświadczone.
Warunki przystąpienia do egzaminu na certyfikat księgowy
Uwaga! Od 1 stycznia 2009r. osoby ubiegające się o zakwalifikowanie do egzaminu nie są zobligowane do posiadania (udokumentowania) praktyki w księgowości oraz wykształcenia. Dopiero po zdaniu egzaminu (w konsekwencji uzyskaniu zaświadczenia potwierdzającego zdanie egzaminu z wynikiem pozytywnym) osoba może ubiegać się o certyfikat księgowy, dokumentując jednocześnie m.in. posiadaną praktykę oraz wykształcenie.
Osoba ubiegająca się o zakwalifikowanie do egzaminu składa do ministra właściwego do spraw finansów publicznych wniosek, który powinien zawierać następujące dane:
1. numer PESEL (a w przypadku osób nieposiadających obywatelstwa polskiego - numer i rodzaj dokumentu potwierdzającego tożsamość),
2. imiona i nazwisko,
3. datę i miejsce urodzenia,
4. adres zamieszkania oraz adres do korespondencji.
Nie obowiązuje wzór wniosku. Podanie winno być podpisane i opatrzone datą.
Do wniosku należy załączyć:
1. oświadczenie o posiadaniu pełnej zdolności do czynności prawnych oraz korzystaniu z pełni praw publicznych,
2. oświadczenie o niekaralności za przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za czyn określony w rozdziale 9 ustawy o rachunkowości.
Oświadczenia winny być podpisane przez Wnioskodawców i opatrzone datą wystawienia.
Wymóg każdorazowego złożenia wniosku wraz z oświadczeniem dotyczy również osób, które przystępowały do poprzednich edycji egzaminu.
Do egzaminu może zostać zakwalifikowana osoba, która:
1. ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych, a także nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za czyn określony w rozdziale 9 ustawy o rachunkowości,
2. uiściła opłatę egzaminacyjną na rachunek organizatora egzaminu.
Opłata egzaminacyjna
Opłata egzaminacyjna wynosi 40% minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Należy ją uiścić na rachunek bankowy wskazany przez organizatora egzaminu (uwaga: organizatorem egzaminu nie jest Ministerstwo Finansów, lecz wskazana przez Ministra jednostka mu podległa lub nadzorowana).
Przebieg egzaminu
1. Egzamin przeprowadza się dla 60 do 90 osób,
2. Przed wejściem na salę egzaminacyjną osoba przystępująca do egzaminu obowiązana jest okazać dowód osobisty lub inny dokument tożsamości zawierający numer PESEL (a w przypadku osób nieposiadających obywatelstwa polskiego - numer i rodzaj dokumentu potwierdzającego tożsamość) i własnoręcznym podpisem potwierdzić udział w egzaminie,
3. Wyniki egzaminu zamieszczane są, z wykorzystaniem numeru ewidencyjnego, nadanego w momencie złożenia wniosku o zakwalifikowanie do egzaminu na stronie internetowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Osoba przystępująca do egzaminu otrzymuje od organizatora egzaminu pisemną informację o wyniku egzaminu,
4. Egzamin trwa 4 godziny,
5. W trakcie egzaminu zdający może opuścić salę po uzyskaniu zgody przewodniczącego, członka lub sekretarza Komisji i przekazaniu mu pracy egzaminacyjnej wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem tożsamości. Czas nieobecności jest zaznaczany na pracy egzaminacyjnej,
6. W czasie egzaminu uczestnik może korzystać z przepisów prawa opublikowanych w dziennikach urzędowych lub zawartych w zbiorach przepisów bez komentarzy oraz z urządzeń ułatwiających liczenie (kalkulatorów), z wyjątkiem urządzeń posiadających funkcje gromadzenia, przetwarzania i przenoszenia danych,
7. Egzamin obejmuje trzy bloki tematyczne, za które można uzyskać następujące maksymalne liczby punktów:
- rachunkowość - 130 punktów,
- prawo podatkowe - 60 punktów,
- ubezpieczenia społeczne oraz podstawy prawa cywilnego i gospodarczego - 40 punktów.
8. W skład każdego z bloków wchodzi następująca liczba pytań testowych i zadań sytuacyjnych:
- rachunkowość - 30 pytań testowych i od 3 do 6 zadań sytuacyjnych,
- prawo podatkowe - 10 pytań testowych i od 2 do 4 zadań sytuacyjnych
- ubezpieczenia społeczne oraz podstawy prawa cywilnego i gospodarczego - 10 pytań testowych i od 1 do 3 zadań sytuacyjnych,
9. Każde pytanie testowe oceniane jest w następujący sposób:
- odpowiedź prawidłowa - dwa punkty,
- odpowiedź nieprawidłowa - minus jeden punkt,
- brak odpowiedzi - zero punktów,
10. Każde zadanie sytuacyjne jest oceniane w ramach skali podanej w tym zadaniu. Ocena zadania sytuacyjnego uwzględnia w szczególności spójność odpowiedzi, stopień rozwiązania zadania oraz znajomość przepisów prawa,
11. Wynik bloku tematycznego stanowi suma punktów dodatnich, uzyskanych za odpowiedzi prawidłowe udzielone na pytania testowe i uzyskanych za rozwiązanie zadań sytuacyjnych, pomniejszona o punkty ujemne za odpowiedzi nieprawidłowe z pytań testowych,
12. Warunkiem zdania egzaminu jest uzyskanie co najmniej 60 % maksymalnej liczby punktów z każdego bloku tematycznego.
Zakres zagadnień objętych egzaminem
I. Rachunkowość
1. Przedmiot, zakres i zasady rachunkowości:
1) teoretyczne podstawy rachunkowości;
2) podstawowe pojęcia rachunkowości;
3) podstawowe cechy jakościowe rachunkowości;
4) nadrzędne zasady rachunkowości;
5) zasady pomiaru i klasyfikacji informacji w rachunkowości;
6) organizacja rachunkowości jednostki.
2. Prowadzenie ksiąg rachunkowych:
1) zakres podmiotowy jednostek zobowiązanych do prowadzenia ksiąg rachunkowych;
2) dokumentacja zasad (polityki) rachunkowości;
3) dowody księgowe;
4) dziennik;
5) konta księgi głównej i ksiąg pomocniczych;
6) zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald ksiąg pomocniczych;
7) otwieranie i zamykanie ksiąg rachunkowych;
8) poprawianie błędów stwierdzonych w dowodach i zapisach księgowych;
9) ochrona i zasady przechowywania dokumentacji (dowodów, ksiąg rachunkowych, sprawozdań finansowych);
10) stosowanie techniki komputerowej przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych;
11) miejsce prowadzenia ksiąg rachunkowych.
3. Inwentaryzacja składników aktywów i pasywów:
1) metody i terminy przeprowadzania inwentaryzacji;
2) ujęcie w księgach rachunkowych stwierdzonych różnic inwentaryzacyjnych.
4. Wycena bieżąca, bilansowa i podatkowa poszczególnych składników aktywów i pasywów oraz ujęcie w księgach rachunkowych różnic z tej wyceny.
5. Zasady ewidencji zdarzeń, w tym operacji gospodarczych, dotyczących:
1) rzeczowych i finansowych aktywów trwałych;
2) rzeczowych i finansowych aktywów obrotowych;
3) aktualizacji wartości aktywów;
4) kapitałów (funduszy) własnych w jednostkach różnego typu (spółki handlowe, spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia i inne);
5) zobowiązań, rezerw na zobowiązania i zobowiązań warunkowych;
6) rozliczeń międzyokresowych przychodów i kosztów;
7) przychodów i kosztów z działalności operacyjnej;
8) przychodów i kosztów finansowych;
9) zysków i strat nadzwyczajnych;
10) obowiązkowych zmniejszeń zysku (zwiększeń straty).
6. Ujęcie w księgach rachunkowych zdarzeń powstałych (ujawnionych) po dniu bilansowym.
7. Rachunkowość jednostek w szczególnych sytuacjach: rozpoczęcie działalności, przekształcenie, postępowanie naprawcze, likwidacja, upadłość.
8. Zasady ustalania wyniku finansowego oraz dochodu (straty) na potrzeby podatkowe.
9. Podział i rozliczenie wyniku finansowego.
10. Sprawozdania finansowe:
1) ogólne zasady sporządzania sprawozdań finansowych;
2) zakres informacyjny rocznego sprawozdania finansowego w tym:
a) bilansu,
b) rachunku zysków i strat,
c) rachunku przepływów pieniężnych,
d) informacji dodatkowej,
e) zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym;
3) obowiązek sporządzania i zakres informacyjny sprawozdania z działalności jednostki;
4) tryb i terminy sporządzania, badania, zatwierdzania i ogłaszania sprawozdań finansowych.
11. Odpowiedzialność za prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz sporządzanie, badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych.
12. Rachunek kosztów i elementy rachunkowości zarządczej:
1) porównanie rachunkowości finansowej i zarządczej;
2) pojęcie kosztów i kryteria ich klasyfikacji;
3) koszty wytworzenia produktów;
4) metody kalkulacji kosztu jednostkowego;
5) koszty produkcji niezakończonej;
6) koszty niewykorzystanych zdolności produkcyjnych;
7) modele rachunku kosztów (rachunek kosztów pełnych i zmiennych).
13. Podstawowe zasady zawodowej etyki w rachunkowości.
II. Prawo podatkowe
1. Pojęcie podatku.
2. System podatków w Polsce.
3. Organizacja organów podatkowych oraz elementy procedury postępowania podatkowego, kontroli podatkowej i czynności sprawdzających.
4. Podatki pośrednie:
1) podatek od towarów i usług (zakres podmiotowy i przedmiotowy, obowiązek podatkowy, miejsce świadczenia, podstawa opodatkowania, stawki, zwolnienia, odliczanie i zwrot podatku, odliczanie częściowe, rejestracja, deklaracje i informacje podsumowujące, zapłata podatku, dokumentacja, procedury szczególne);
2) podatek akcyzowy (zakres podmiotowy i przedmiotowy, obowiązek podatkowy, podstawa opodatkowania, stawki, zwolnienia, deklaracje podatkowe).
5. Podatki bezpośrednie:
1) podatek dochodowy od osób prawnych (podmiot i przedmiot opodatkowania, przychody, koszty uzyskania przychodów, zwolnienia, podstawa opodatkowania i wysokość podatku, w tym ulgi i odliczenia, pobór podatku, deklaracje podatkowe);
2) podatek dochodowy od osób fizycznych (podmiot i przedmiot opodatkowania, źródła przychodów, zwolnienia przedmiotowe, koszty uzyskania przychodów, szczególne zasady ustalania dochodu, podstawa obliczenia i wysokość podatku, w tym ulgi i odliczenia, pobór podatku, zaliczki na podatek, w tym pobierane przez płatnika, zeznania i inne deklaracje podatkowe, formy i zasady opodatkowania dochodów (przychodów) z działalności gospodarczej i rodzaje prowadzonej ewidencji podatkowej).
6. Podatki i opłaty stanowiące dochód jednostek samorządu terytorialnego:
1) podatek od nieruchomości, podatek rolny, podatek leśny, podatek od środków transportowych, podatek od czynności cywilnoprawnych oraz podatek od spadków i darowizn (podmiot i przedmiot opodatkowania, podstawa opodatkowania, stawki, zwolnienia i ulgi);
2) opłaty lokalne: targowa, miejscowa, uzdrowiskowa oraz od posiadania psów (podmiot, przedmiot i stawki);
3) opłata skarbowa (podmiot, przedmiot, stawki i zwolnienia);
4) zakres władztwa podatkowego gmin.
III. Ubezpieczenia społeczne
1. System ubezpieczeń społecznych:
1) zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym;
2) zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne oraz podstaw ich wymiaru;
3) zasady, tryb i terminy:
a) zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych,
b) prowadzenia ewidencji ubezpieczonych i płatników składek,
c) rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zasiłków z ubezpieczeń chorobowego i wypadkowego,
d) opłacania składek na ubezpieczenia społeczne;
4) zasady prowadzenia kont ubezpieczonych oraz kont płatników składek;
5) zasady kontroli wykonywania zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych.
2. Zasady naliczania składek z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego.
IV. Podstawy prawa cywilnego i gospodarczego
1. Podstawy prawa pracy: stosunek pracy i związane z nim obowiązki pracodawcy i pracownika.
2. Podstawy prawa cywilnego:
1) przepisy ogólne prawa cywilnego:
a) formy wymagane dla ważności czynności prawnych,
b) terminy,
c) przedawnienie roszczeń;
2) własność i inne prawa rzeczowe;
3) zobowiązania.
3. Podstawy prawa handlowego i działalności gospodarczej:
1) podstawowe pojęcia;
2) powstawanie, funkcjonowanie i likwidacja (spółki handlowe, spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia i inne).
4. Podstawowe formy współpracy między przedsiębiorcą a instytucjami finansowymi (banki, fundusze inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń, instrumenty rynku kapitałowego).