Na wstępie należy wyjaśnić, iż zgodnie z ustawą o własności lokali (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 z późn. zm., dalej „ustawa”), odrębną własność lokalu można ustanowić nie tylko w drodze umowy, ale także w drodze jednostronnej czynności prawnej właściciela nieruchomości bądź w drodze orzeczenia sądu znoszącego współwłasność. W niniejszej publikacji skupimy się na przypadku, w którym odrębna własność lokalu powstaje w wyniku zawarcia umowy pomiędzy dotychczasowym właścicielem nieruchomości a nabywcą wyodrębnionego lokalu. Zgodnie z ustawą, umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu powinna mieć formę aktu notarialnego, a do powstania tej własności wymagany jest wpis do księgi wieczystej. Wpis odrębnej własności lokalu do księgi wieczystej ma zatem charakter konstytutywny, co oznacza, że pełnoprawnym właścicielem nowo wyodrębnionego lokalu można zostać dopiero z chwilą dokonania wpisu w księdze wieczystej. Z tym momentem właściciel lokalu (mieszkania) staje się również pełnoprawnym członkiem wspólnoty.
Zatem okres od dnia podpisania aktu notarialnego i złożenia wniosku o wpis do księgi wieczystej aż do dnia dokonania takiego wpisu, jest okresem swoistego zawieszenia, który niekiedy może trwać nawet kilka miesięcy. Z praktycznego punktu widzenia, należy zatem rozważyć, czy w okresie tym nabywcy lokalu przysługują uprawnienia związane z członkostwem we wspólnocie mieszkaniowej. Jak wspomnieliśmy powyżej, nowy właściciel staje się pełnoprawnym członkiem wspólnoty dopiero z chwilą wpisu w księdze wieczystej. Jednakże nie można uznać, że w okresie oczekiwania na dokonanie wpisu, nabywca nie może korzystać z uprawnień członka wspólnoty mieszkaniowej.
Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 2 października 2007 roku (sygn. akt I ACa 756/07), z uprawnień członka wspólnoty mieszkaniowej nabywca wyodrębnianego lokalu może korzystać jeszcze przed wpisem do księgi wieczystej prawa odrębnej własności tego lokalu, czyli przykładowo może głosować przy podejmowaniu uchwał. Skuteczność czynności takiego członka jest jednak zawieszona do czasu wpisu do księgi wieczystej. Po uzyskaniu wpisu do księgi wieczystej, dokonane czynności uzyskują moc prawną wstecz. Takie stanowisko argumentowane jest przede wszystkim długim okresem oczekiwania na wpis prawa w księdze wieczystej, a tym samym pojawiającym się w praktyce problemem, jak w tym czasie traktować nabywcę lokalu.
Podsumowując, do powstania odrębnej własności lokalu niezbędny jest wpis do księgi wieczystej. Oznacza to, że nabywca lokalu staje się jego właścicielem, dopiero z chwilą wpisu prawa własności w księdze wieczystej. Jednak z uprawnień członka wspólnoty mieszkaniowej nabywca lokalu może korzystać jeszcze przed wpisem prawa własności do księgi wieczystej. Skuteczność dokonywanych przez nabywcę lokalu czynności jest jednak czasowo zawieszona, do chwili uzyskania ww. wpisu do księgi wieczystej.
Patrycja Dzięgielewska
aplikant radcowski
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna