Jednostkę budżetową obowiązują szczególne zasady w rachunkowości, które wynikają z ustawy o finansach publicznych. Chodzi o zasadę jawności i przejrzystości finansów publicznych. Jawność realizowana jest m.in. poprzez: udostępnianie corocznych sprawozdań dotyczących finansów i działalności jednostek organizacyjnych należących do sektora finansów publicznych.
W celu zapewnienia przejrzystości finansów publicznych jednostki budżetowe stosują jednolite zasady rachunkowości określone rozporządzeniem w sprawie szczególnych zasad rachunkowości. Istotne są także zasady klasyfikacji budżetowej, określone w rozporządzeniu w sprawie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych.
Zakres dokumentacji
Politykę rachunkowości ustala w formie pisemnej i aktualizuje kierownik jednostki. Dokumentację polityki rachunkowości ustala kierownik jednostki w formie zarządzenia, jako osoba odpowiedzialna za całość gospodarki finansowej. Kierownik jednostki budżetowej zobowiązany jest również do ustalenia w formie pisemnej stosowanych procedur kontroli, przede wszystkim w zakresie przeprowadzania oceny celowości zaciągania zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków.
Przyjęte zasady (politykę) rachunkowości stosuje się w sposób ciągły, dokonując w kolejnych latach obrotowych jednakowego grupowania operacji gospodarczych, wyceny aktywów i pasywów, w tym także dokonywania odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych, ustalania wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań finansowych tak, aby za kolejne lata informacje te były porównywalne.
Przy określeniu polityki rachunkowości zapewnia się wyodrębnienie wszystkich zdarzeń istotnych dla oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, przy zachowaniu zasady ostrożności.
Elementy obligatoryjne
Dokumentacja przyjętych zasad rachunkowości składa się z dwóch podstawowych części: obligatoryjnej i nieobligatoryjnej. Część obligatoryjna to ta, której obowiązek opracowania wynika bezpośrednio z przepisów ustawy o rachunkowości. Zakres obowiązkowej części dokumentacji określa art. 10 tej ustawy. Każda jednostka, która ma obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, powinna posiadać dokumentację, opisującą w języku polskim przyjęte przez nią zasady.
Rok obrotowy
Rok obrotowy to rok kalendarzowy lub inny trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych, stosowany również dla celów podatkowych. Jednostka może ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego, bez względu na datę podjęcia decyzji, zmienić dotychczas stosowane rozwiązania na inne. Wówczas w sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, w którym nastąpiły te zmiany, podaje się ich przyczynę, określa ich wpływ na wynik finansowy oraz zapewnia porównywalność danych sprawozdania finansowego dotyczącego roku poprzedzającego rok obrotowy, w którym dokonała zmian.
W przypadku jednostek budżetowych ostatnim dniem roku obrotowego jest ostatni dzień roku kalendarzowego.
Rok obrotowy dzieli się na okresy sprawozdawcze.
Okresem sprawozdawczym jest okres, za który sporządza się sprawozdanie finansowe w trybie przewidzianym ustawą o rachunkowości lub inne sprawozdanie sporządzone na podstawie ksiąg rachunkowych.
Okresami sprawozdawczymi w jednostkach budżetowych są:
l każdy kolejny miesiąc kalendarzowy,
l każdy kolejny kwartał roku budżetowego,
l pierwsze półrocze roku budżetowego,
l rok budżetowy.
ROK OBROTOWY, METODY WYCENY I SPOSÓB KSIĘGOWANIA
Polityka rachunkowości zawiera:
l określenie roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych,
l metody wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego,
l sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym co najmniej:
- zakładowy plan kont, ustalający wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej,
- wykaz ksiąg rachunkowych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera - wykaz zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe na komputerowych nośnikach danych z określeniem ich struktury, wzajemnych powiązań oraz ich funkcji w organizacji całości ksiąg rachunkowych i w procesach przetwarzania danych,
- opis systemu przetwarzania danych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera - opis systemu informatycznego, zawierającego wykaz programów, procedur lub funkcji, w zależności od struktury oprogramowania, wraz z opisem algorytmów i parametrów oraz programowych zasad ochrony danych, w tym szczególności metody zabezpieczenia dostępu do danych i systemu ich przetwarzania, a ponadto określenie wersji oprogramowania i daty rozpoczęcia jego eksploatacji,
- systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów, w tym dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów.
BARBARA KOŁODZIEJ
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
l Ustawa z dnia 29 września1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.).
l Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 249, poz. 2104 ze zm.).
l Rozporządzenie ministra finansów z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. nr 115, poz. 781 ze zm.).
l Rozporządzenie ministra finansów z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U. nr 107, poz. 726 ze zm.).