Do kwestii ujęcia w sprawozdaniu finansowym dopłat wnoszonych w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością odnoszą się bezpośrednio przepisy prawa bilansowego. Artykuł 36 ust. 2e ustawy o rachunkowości stanowi, że w razie powzięcia uchwały wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością określającej termin i wysokość dopłat, równowartość dopłat ujmuje się w odrębnej pozycji pasywów bilansu (kapitał rezerwowy z dopłat wspólników) i wykazuje się jako składnik kapitału własnego dopóty, dopóki ten nie zostanie użyty w sposób uzasadniający jego odpisanie. Uchwalone, lecz niewniesione dopłaty wykazuje się w dodatkowej pozycji kapitałów własnych „Należne dopłaty na poczet kapitału rezerwowego (wielkość ujemna)”.
Do ujmowania dopłat wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością służy konto 805 „Kapitał rezerwowy z dopłat wspólników”. Po stronie debetowej tego konta ewidencjonuje się kwoty, które zostały już wykorzystane (zgodnie z przeznaczeniem określonym w uchwale o utworzeniu kapitału rezerwowego), a także zwrot niewykorzystanych dopłat. Po stronie kredytowej - wartość uchwalonych dopłat wspólników.
Uchwalenie dopłat
Kwestię dopłat wnoszonych przez wspólników regulują natomiast przepisy art. 177 i 179 kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z jego postanowieniami umowa spółki może zobowiązywać wspólników do dopłat w granicach liczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziału. Powinny być one jednak nakładane i uiszczane równomiernie w stosunku do ich udziałów na podstawie podjętych uchwał. Oznacza to, że nie można zobowiązać do dopłaty części wspólników, a innych zwolnić z tego obowiązku. Dopłaty w księgach rachunkowych ewidencjonuje się pod datą ich uchwalenia, następującym zapisem: strona Wn konta 254 „Rozrachunki ze wspólnikami z tytułu dopłat”, strona Ma konta 805 „Kapitał rezerwowy z dopłat wspólników”. Natomiast wpłatę środków na rachunek bankowy: strona Wn konta 130 „Rachunek bankowy”, strona Ma konta 254 „Rozrachunki ze wspólnikami z tytułu dopłat”.
Warto pamiętać również, że jeżeli wspólnik nie uiści dopłaty w określonym terminie, obowiązany jest do zapłaty odsetek ustawowych, co wynika z art. 178 par. 2 kodeksu spółek handlowych. Umowa spółki może dowolnie kształtować zasady dotyczące nakładania lub zwalniania wspólnika z zapłaty odsetek. W ewidencji księgowej odsetki będą stanowiły przychody finansowe.
Utworzony kapitał rezerwowy może zostać przeznaczony na pokrycie straty bilansowej. Wykorzystanie wniesionych dopłat w tym celu ujmuje się zapisem: strona Wn konta 805 „Kapitał rezerwowy z dopłat wspólników”, strona Ma konta 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”.
Warto przypomnieć, że podobnie jak w przypadku decyzji o podziale wykazanego w sprawozdaniu finansowym zysku, skuteczną decyzję o pokryciu straty można podjąć dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego. Jeżeli firma zobowiązana jest do badania sprawozdań zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości, musi spełnić dodatkowy warunek. Wymagane jest, aby prawidłowość sporządzonego przez nią sprawozdania była potwierdzona przez biegłego rewidenta pozytywną opinią z zastrzeżeniami lub bez. Decyzja o pokryciu straty danej jednostki jest nieważna z mocy prawa, jeżeli mimo ustawowego obowiązku jednostka nie poddała sprawozdania badaniu, biegły rewident odmówi wydania opinii bądź też będzie ona negatywna.
Zwrot dopłat
Kodeks spółek handlowych przewiduje również możliwość zwrotu dopłat. Zgodnie z art. 179 kodeksu można to uczynić, jeżeli nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym. Wspólnicy muszą w tej sprawie podjąć uchwałę. Zwrot dopłat może nastąpić po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia o zamierzonym zwrocie w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki. Zwrot otrzymują wspólnicy posiadający udziały.
W ewidencji księgowej zostanie to odzwierciedlone:
1. Na podstawie uchwały o zwrocie dopłat: strona Wn konta 805 „Kapitał rezerwowy z dopłat wspólników”, strona Ma konta 254 „Rozrachunki ze wspólnikami z tytułu dopłat”.
2. Zwrot dopłat (nie wcześniej niż po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym) strona Wn konta 254 „Rozrachunki ze wspólnikami z tytułu dopłat”, strona Ma konta 130 „Rachunek bankowy.
Prawo podatkowe
Wnoszone w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością dopłaty nie stanowią dla niej przychodów podatkowych. Wynika to z art. 12 ust. 4 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym do przychodów nie zalicza się dopłat wnoszonych do spółki, jeżeli ich wniesienie następuje w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach. W tym przypadku odrębnymi przepisami są wcześniej wspomniane uregulowania kodeks spółek handlowych. Zwrot tych dopłat nie stanowi też kosztu podatkowego, o czym mówi art. 16 ust. 1 pkt 53 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
JAK UJMOWAĆ KAPITAŁY
Ustawa o rachunkowości nakazuje, aby kapitały (fundusze) własne ujmować w księgach rachunkowych z podziałem na ich rodzaje i według zasad określonych przepisami prawa, postanowieniami statutu lub umowy o utworzeniu jednostki.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przykład jak ewidencjonować pokrycie straty
AGNIESZKA POKOJSKA
PODSTAWA PRAWNA
- Art. 36 ust. 2e ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).
- Art. 177 oraz art. 178 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 z późn. zm.).
- Art. 12 ust. 4 pkt 11 oraz art. 16 ust. 1 pkt 53 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych. (t.j Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.).