- Czym jest inflacja?
- Ile wynosi inflacja?
- Czym spowodowana jest inflacja?
- Co to jest hiperinflacja. Historia
- Skutki inflacji
- Co z naszymi oszczędnościami?
- Jak chronić oszczędności przed inflacją?
- Kiedy inflacja spadnie?
Czym jest inflacja?
Inflacja to wzrost cen, który powoduje obniżenie realnej wartości waluty. Ten proces nie jest jednak zjawiskiem negatywnym z samej swojej natury. W państwach rozwiniętych pewnym standardem jest inflacja pełzająca, nieprzekraczająca 5%. Poziom 5%-10% to już inflacja krocząca.
Jeśli wskaźnik osiągnie przedział 10% - 100%, pojawia się pojęcie inflacji galopującej. W tym przypadku nie można wykluczyć ryzyka zaburzeń w gospodarce oraz napięć społecznych. Inflacja w Polsce osiągnęła już dolne rejony tego przedziału.
Ile wynosi inflacja?
Według danych opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny inflacja w maju 2022 r. osiągnęła poziom 13,9%. Oznacza to, że ceny wzrosły średnio o niemal 14% w porównaniu z majem ubiegłego roku.
Czym spowodowana jest inflacja?
Bezpośrednie przyczyny obecnego poziomu inflacji są oczywiste – inwazja Rosji na Ukrainę oraz pandemia Covid-19. Nie są to jednak przyczyny „same w sobie”.
Inflację powodują m.in. zwiększające się koszty produkcji. Jeśli wzrosną ceny np. paliwa lub transportu, to taki czynnik znajduje odzwierciedlenie w cenie gotowego produktu oferowanego konsumentom . W ciągu dwóch lat pandemii wzrost cen ropy był liczony w setkach procent. Wyższe ceny detaliczne to wyższa inflacja.
Pandemia zaburzyła łańcuchy dostaw niektórych produktów, ich niedobór musiał spowodować wzrost cen. Niedobór konkretnego produktu, będącego elementem większej całości, to potencjalna przyczyna efektu domina.
Inflacja może również wynikać ze zjawisk ekonomicznych odbieranych powszechnie jako pozytywne. Przykładowo, wyższy popyt to potencjalna zachęta dla sprzedawców do podwyższania cen, gdyż chętnych na zakup i tak nie zabraknie. Ten przykład pokazuje, że gospodarka nie może się rozwijać na zasadzie linii prostej skierowanej w górę. Przejściowe okresy słabszej koniunktury są czymś normalnym, niezależnie od polityki gospodarczej konkretnego rządu lub innego ośrodka decyzyjnego.
W warunkach inflacji może pojawić się zjawisko spirali cenowo - płacowej. Wyższe ceny produktów konsumpcyjnych powodują presję w kierunku podwyższania wynagrodzeń. Powstaje błędne koło – na rynku jest więcej gotówki w sensie nominalnym jednak jej siła nabywcza spada. Inflacja wzrasta.
Co to jest hiperinflacja. Historia
Przyjmuje się, że hiperinflacja to inflacja powyżej 100%. Przykładów można by wymienić wiele, zwłaszcza z czasów następujących po wielkich konfliktach zbrojnych. Najbardziej doniosłym w dziejach świata jest przykład z Niemiec w okresie dwudziestolecia międzywojennego. W kulminacyjnym momencie lat ’20 cena jednego dolara była liczona w bilionach marek. Gospodarka Republiki Weimarskiej zmieniła się wtedy w ruinę, co znacząco ułatwiło Hitlerowi dojście do władzy.
Skutki inflacji
Podstawowym sposobem na wyhamowanie inflacji jest podwyższanie stóp procentowych przez NBP. To z kolei odbija się niekorzystnie na położeniu kredytobiorców. Jednocześnie inflacja zniechęca do gromadzenia oszczędności w bankach. Skutkiem jest mniej gotówki na rachunkach oszczędnościowych. Z tego powodu banki mają mniejsze pole manewru, ograniczają ofertę kredytową. Dochodzi do tego ogólna niepewność w obszarze obrotu gospodarczego. Wysoka inflacja stanowi ogromne niebezpieczeństwo dla każdej gospodarki.
Co z naszymi oszczędnościami?
Wzrost inflacji powoduje podwyższenie oprocentowania depozytów, jednak w praktyce może to wyglądać tak, że banki oferują kilkuprocentowe lokaty przy kilkunastoprocentowej inflacji.
Jak chronić oszczędności przed inflacją?
Alternatywę dla lokat bankowych stanowią obligacje skarbowe. Niektóre z nich (np. czteroletnie i dziesięcioletnie) są indeksowane inflacją wzbogaconą o marżę rzędu 1%. Niestety, w pierwszym rocznym okresie odsetkowym oprocentowanie jest stałe (ponad 5% w odniesieniu do wspomnianych obligacji czteroletnich i dziesięcioletnich).
Metodą prostą jak budowa cepa jest zamiana części oszczędności na tzw. twardą walutę zagraniczną jednak taka opcja jest jedynie dywersyfikacją ryzyka, a nie jakąkolwiek gwarancją.
Inną kwestią do rozważenia jest złoto inwestycyjne tzn. w postaci fizycznych sztabek najróżniejszych rozmiarów. Taka forma oszczędności może stać się bezcenna w najgorszym scenariuszu z możliwych jakim jest hiperinflacja. Należy jednak wziąć pod uwagę, że złoto jest aktywem o zmiennej wartości (podobnie jak akcje). Powinno być rozpatrywane w kategoriach dywersyfikacji ryzyka. Nie jest to niezawodna tarcza chroniąca przed inflacją.
Kiedy inflacja spadnie?
Spadek inflacji jest niestety związany ze „schłodzeniem gospodarki” i mniejszą konsumpcją. Zahamowanie inflacji wymaga jakiejś formy wyrzeczeń.
Niektórzy ekonomiści prognozują, że apogeum inflacji nastąpi około jesieni 2022 r. Później inflacja miałaby się stopniowo obniżać. Z pewnym opóźnieniem mogłyby się obniżyć również stopy procentowe. Jednak to tylko prognozy. Wciąż niepoznany pozostaje jeden z kluczowych czynników wpływających na inflację tzn. ceny żywności. Nie wiadomo jak zachowają się światowe rynki w perspektywie kilku lub kilkunastu miesięcy. Zarówno Ukraina jak i agresor tej wojny są światowymi liderami produkcji żywności.
Kolejnym czynnikiem dodającym niepewności jest perspektywa zwiększania świadczeń socjalnych dla złagodzenia skutków inflacji. Może wystąpić w tym przypadku podobny efekt jak przy spirali płacowo-cenowej.
Inflacja w Polsce jest obecnie niemal dwukrotnie wyższa niż w strefie euro, gdzie odnotowano wynik 8%. Najgorszy poziom w UE osiągnęła Estonia (20%). Na dzień dzisiejszy nie można wykluczyć całkowicie żadnego scenariusza, łącznie z niekontrolowanym wzrostem inflacji, który zaburzy płynność gospodarki. Wiadomo jedynie, że wraz z wojną nadeszły ciężkie czasy.