Wartość celna – jeden z kluczowych elementów wymiaru cła
Wartość celna (obok klasyfikacji taryfowej oraz pochodzenia celnego) jest jednym z kluczowych elementów wpływających na wysokość należności celnych. Zdecydowana większość ceł jest obecnie określana od wartości, ad valorem. Cła są obliczane jako iloczyn stawki procentowej oraz podstawy naliczenia ceł, czyli wartości celnej.
Definicja wartości celnej. Czym jest wartość transakcyjna?
Formalnie wartość celna została zdefiniowana w Unijnym Kodeksie Celnym (UKC) w następujący sposób: „Zasadniczą podstawą wartości celnej towarów jest wartość transakcyjna, tj. cena faktycznie zapłacona lub należna za towary, gdy zostały one sprzedane w celu wywozu na obszar celny Unii, w razie potrzeby skorygowana.” (art. 70 ust. 1 UKC). Rozwinięcie i wyjaśnienie tej definicji, można odnaleźć w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE): „Wartość celna powinna zatem, kiedy tylko jest to możliwe, odzwierciedlać faktyczną wartość ekonomiczną przywożonych towarów i uwzględniać wszystkie elementy tych towarów, które przedstawiają wartość ekonomiczną.” (tak np. C‑509/19 pkt. 13).
Mimo, że definicja wartości celnej jest zwięzła, wprowadza szereg warunków, które rodzą liczne trudności praktyczne. W konsekwencji wartość celna jest przedmiotem szeregu komentarzy i różnych wytycznych, w tym publikowanych przez Komisję Europejską. Zagadnieniem tym również stosunkowo często zajmuje się TSUE (również w tym roku TSUE wydał kilka istotnych wyroków na temat ustalania wartości celnej).
Dla zastosowania metody wartości transakcyjnej konieczne jest ustalenie, czy mamy do czynienia ze sprzedażą, która została dokonana w celu wywozu do UE. Wbrew pozorom, w przypadku łańcuchowych transakcji, w których uczestniczy wiele podmiotów, ustalenie która sprzedaż jest tą, która może być uznana za podstawę wartości celnej nie zawsze jest łatwe. Z najnowszych wytycznych KE płynie wniosek, że importerzy nie mają dowolności w tym zakresie. W tego typu złożonych transakcjach tylko jedna sprzedaż może być podstawą ustalenia wartości celnej. Co do zasady, powinna być to transakcja bezpośrednio poprzedzająca fizyczne wprowadzenie towaru do UE. Kluczowy jest więc wybór tej jednej, właściwej transakcji. Jeśli importer nie jest w stanie ustalić, która transakcja powinna być podstawą do ustalenia wartości celnej lub nie posiada informacji o wartości towaru (ponieważ np. nabył towar już w UE i nie posiada wiedzy o cenach towaru we wcześniejszych transakcjach) konieczne będzie zastosowanie alternatywnych metod wyceny.
Definicja wartości transakcyjnej zawiera odwołanie do faktycznej ceny za towary (zarówno zapłaconej jak i należnej), płaconej bezpośrednio sprzedającemu, ale również stronie trzeciej „na korzyść sprzedającego”. Dodatkowo cenę należy skorygować „w razie potrzeby”. Prawo celne (art. 71 i art. 72 UKC) zawiera szereg kosztów, które należy doliczyć (np. określone licencje, koszty transportu, prace inżynieryjne i techniczne) lub odliczyć od ceny płaconej za towary (np. określone koszty transportu, prace montażowe). Dobra wiadomość jest taka, że lista jest zamknięta, poza kosztami wymienionymi w UKC, inne elementy nie wpływają na wartość celną. Korekty dokonuje się jedynie w oparciu o „obiektywne i wymierne dane”. Definicje poszczególnych kategorii kosztów wliczanych lub odliczanych od ceny faktycznie zapłaconej nie są jednak ostre. Z tego powodu, możemy znaleźć szereg wyroków TSUE, w których TSUE dokonuje wykładni przepisów celnych w tym zakresie. Niestety, nie wszystkie wyroki TSUE (jak np. wyrok C‑509/19) przynoszą jednoznaczne rozstrzygnięcia. Jak się wydaje, skomplikowanie współczesnych relacji handlowych i postęp technologiczny powoduje, że coraz częściej ustalenie wartości celnej będzie problematyczne i będzie wymagało kolejnych doprecyzowań lub wytycznych.
Alternatywne metody ustalania wartości celnej
Choć metoda wartości transakcyjnej jest główną i najczęściej stosowaną w praktyce metodą ustalania wartości celnej, prawo celne przewiduje również „zastępcze”/alternatywne metody wyceny towarów dla potrzeb celnych (art. 74 UKC). Jeśli nie jest możliwe ustalenie wartości celnej metodą transakcyjną należy odwołać się do wartości transakcyjnej towarów identycznych lub podobnych, a następnie ceny jednostkowej odsprzedaży w UE przywożonych towarów, towarów identycznych lub podobnych. Kolejną metodą ustalania wartości celnej jest metoda wartości kalkulowanej (polegającej na zsumowaniu szeregu kosztów/elementów ekonomicznych związanych z towarami). Natomiast, jeśli nie da się ustalić wartości celnej za pomocą żadnej z metod wskazanych powyżej, ustala się ją na podstawie metody „ostatniej szansy”, czyli „na podstawie danych dostępnych na obszarze celnym Unii”.
Co istotne, prawo celne nie pozostawia specjalnej swobody przy ustalaniu wartości celnej importowanych towarów. Poszczególne metody należy stosować w ściśle określonej kolejności. Dopiero jeśli nie jest możliwe zastosowanie określonej metody można i należy przejść do zastosowania następnej w kolejności metody alternatywnej. Wyjątek od tej zasady został przewidziany dla metody ceny jednostkowej i wartości kalkulowanej (na wniosek importera metoda wartości kalkulowanej może być zastosowana przed metodą ceny jednostkowej).
W praktyce należy pamiętać, że stosowanie alternatywnych metod ustalania wartości celnej wymaga posiadania informacji, które często nie są dostępne dla importerów (np. wartość towarów identycznych lub podobnych). Jednocześnie, ustalenie „faktycznej wartości ekonomicznej” w oparciu o „obiektywne i wymierne dane” może być trudne, jeśli zastosowane będą alternatywne metody wartościowania (np. odwołanie do subiektywnego i ocennego kryterium towarów „podobnych”). Stosowanie metod alternatywnych ustalania wartości celnej może prowadzić ostatecznie do tego, że importer w pewnym sensie utraci kontrolę nad kosztami importu (należności celnych i VAT importowego). Nie mając pewności, czy organy celne zaakceptują ustaloną wartość celną, oraz jakie dane zostaną przyjęte do zastosowania alternatywnych metod wartości celnej importer nie ma pewności jaka będzie ostateczna wysokość należności celno-podatkowych związanych z importem.
Rafał Zajączkowski, Partner Associate
Deloitte Doradztwo Podatkowe Dąbrowski i Wspólnicy sp.k.
Lider zespołu celnego Deloitte w Polsce
Polecamy: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!
Polecamy: INFORLEX Biznes