Przepisy celne
Wartość celna jest uregulowana przede wszystkim przez art. 69-74 Unijnego Kodeksu Celnego (UKC)[1] oraz wykonujące je art. 127-146 Rozporządzenia Wykonawczego 2015/2447 do UKC (RW)[2]. Z przepisów UKC wynika, iż „zasadniczą podstawą wartości celnej towarów jest wartość transakcyjna, tj. cena faktycznie zapłacona lub należna za towary, gdy zostały one sprzedane w celu wywozu na obszar celny Unii, w razie potrzeby skorygowana”[3]. Alternatywne metody określenia wartości celnej, zgodnie z art. 74 UKC mogą być stosowane „jeżeli wartość celna towarów nie może zostać ustalona na podstawie art. 70”. Z kolei art. 128 RW wprowadził dwie zasady wskazujące, która transakcja może być uznana za podstawę dla określenia wartości celnej metodą wartości transakcyjnej. Może być to:
- Sprzedaż, która nastąpiła bezpośrednio przed wprowadzeniem towarów na obszar celny Unii
- Sprzedaż podczas czasowego składowania lub podczas objęcia towarów zawieszającą procedurą specjalną w przypadku wskazanym w art. 128 ust. 2 RW.
Mimo niewątpliwie doniosłego znaczenia prawidłowego określenia wartości celnej dla importera, przepisy UKC oraz RW, budzą szereg wątpliwości interpretacyjnych i w licznych przypadkach mogą być trudne do zastosowania w praktyce.
Z powyższych względów już w 2016 r. Komisja Europejska wydała wytyczne ws. określania wartości celnej[4], które miały na celu odpowiedź na wątpliwości podmiotów stosujących prawo celne. We wrześniu 2020 wytyczne te zostały zastąpione nową wersją[5]. Niestety, jak się wydaje zarówno w pierwotnej, jak i w nowej wersji wytyczne Komisji wciąż pozostawiają wiele wątpliwości.
Wytyczne Komisji z 2016 r.
W swoich wytycznych Komisja Europejska wskazała, iż sprzedaż w celu wywozu do UE, o której mowa w art. 70 ust. 1 UKC oraz 128 ust. 1 RW, to ostatnia sprzedaż, która ma miejsce przed przekroczeniem przez towary granicy obszaru celnego UE. Jednocześnie Komisja zwróciła uwagę, iż aby zakwalifikować daną transakcję jako sprzedaż w celu wywozu do UE, w pierwszej kolejności należy zbadać, czy zarówno w sensie prawnym, jak i handlowym stanowi ona sprzedaż. Komisja wprowadziła tu tzw. zasadę sprzedaży lokalnej (domestic sale principle) – uznała, iż jej zdaniem sprzedaż pomiędzy dwoma podmiotami unijnymi, nawet niepowiązanymi, nie może zostać uznana za sprzedaż w celu wywozu do UE. Biorąc pod uwagę, iż zasada sprzedaży lokalnej nie została uregulowana w żadnym z aktów prawodawstwa unijnego, umieszczenie jej przez Komisję w swoich wytycznych mogło budzić wątpliwości.
W kwestii interpretacji art. 128 ust. 2 UKC Komisja wskazała, iż aby sprzedaż podczas czasowego składowania, bądź w składzie celnym (lub pod inną specjalną procedurą zawieszającą) mogła zostać uznana za podstawę wartości celnej musiałyby zostać spełnione przede wszystkim dwa warunki:
- Przed wprowadzeniem towarów na obszar celny UE nie doszło do sprzedaży oraz
- Strony transakcji nie są podmiotami unijnymi (domestic sale principle)
Jednocześnie, w przypadku sprzedaży, o której mowa w art. 128 ust.2, jak się wydaje Komisja nie wykluczyła, iż więcej niż jedna transakcja może spełniać wszystkie warunki i tym samym zostać wykorzystana jako podstawa określenia wartości celnej.
Jakkolwiek wytyczne Komisji nie stanowią źródła prawa i nie są wiążące ani dla administracji celnych państw członkowskich UE, ani dla importerów – stanowią one niewątpliwie istotną wskazówkę interpretacyjną. Tym samym importer, który dla określenia wartości celnej metodą wartości transakcyjnej stosował transakcję, która nie odpowiadała wytycznym Komisji, mógł obawiać się ryzyka kwestionowania przez organ celny prawidłowości określenia wartości celnej.
Nowe wytyczne Komisji z 2020 r.
We wrześniu 2020 r. Komisja wydała nowe wytyczne, które, jak się wydaje, stanowią istotną zmianę stanowiska Komisji w kwestii wyboru transakcji właściwej dla określenia wartości celnej, prowadząc do wniosków odmiennych, niż wynikające z pierwotnych wytycznych.
Pierwszą istotną zmianą jest odejście od zasady sprzedaży lokalnej. Komisja zwróciła uwagę, że choć zazwyczaj przy sprzedaży w celu wywozu do UE sprzedawca jest zlokalizowany poza UE, a nabywca na obszarze celnym UE, to nie w każdym przypadku musi tak być. Komisja odniosła się tu do Porozumienia w sprawie stosowania art. VII GAAT, które nie zawiera wymogów wskazujących na lokalizację stron transakcji sprzedażowej i przyjęła, że również na potrzeby interpretacji unijnego prawa celnego kwestia ta jest bez znaczenia. Tym samym również transakcja pomiędzy dwoma podmiotami unijnymi może zostać uznana za sprzedaż w celu wywozu do UE.
Komisja wskazała również, iż dla potrzeb określenia, czy dana transakcja może być sprzedażą w rozumieniu UKC, należy przyjąć najszerszą możliwą definicję sprzedaży. Komisja nie wskazała precyzyjnie, jaką transakcję można uznać za sprzedaż, dała jednak pewne wskazówki: w transakcji musi uczestniczyć faktycznie sprzedawca i nabywca, a porozumienie między nimi musi być wiążące dla stron. Tym samym samo zamówienie (Purchase Order) nie może zostać uznane za sprzedaż.
Wreszcie, Komisja wskazała, że w każdym łańcuchu sprzedażowym, również takim obejmującym sprzedaż w składzie celnym (lub pod inną specjalną procedurą zawieszającą) wyłącznie jedna sprzedaż może zostać uznana za podstawę określenia wartości transakcyjnej. Komisja podkreśliła, iż w przypadku, gdy importer nie dysponuje fakturą sprzedażową dokumentującą tę jedyną właściwą transakcję, wartość celna nie może zostać ustalona metodą wartości transakcyjnej.
Ponadto Komisja rozwinęła swoje stanowisko w zakresie zastosowania art. 128 RW. Poza przesłankami, obecnymi już w poprzednich wytycznych, wskazała, iż w przypadku sprzedaży w składzie celnym (lub pod inną specjalną procedurą zawieszającą) podstawę dla określenia wartości celnej może stanowić wyłącznie pierwsza sprzedaż – jako najbliższa czasowo przekroczeniu przez towar granicy obszaru celnego UE.
Konsekwencje wynikające z nowych wytycznych Komisji dla przedsiębiorców
Jak wskazano wyżej, wytyczne Komisji nie są formalnie wiążące. Tym niemniej należy się spodziewać, iż administracje celne państw członkowskich UE mogą w procesie stosowania prawa celnego UE opierać się również na tych wytycznych.
Biorąc pod uwagę zakres zmian, najważniejsze obszary potencjalnego ryzyka dla przedsiębiorców mogą stanowić transakcje łańcuchowe, w których dla potrzeb określenia wartości celnej:
- Importer nie stosuje faktury dokumentującej sprzedaż, mającą miejsce przed przekroczeniem przez towar granicy UE, wyłącznie z tego powodu, iż obie strony transakcji są podmiotami unijnymi;
- Importer stosuje fakturę dokumentującą sprzedaż w składzie celnym w przypadku, gdy towar był przedmiotem sprzedaży jeszcze przed przywozem na terytorium UE;
- W przypadku braku sprzedaży przed przywozem do UE, ale wielu sprzedaży w składzie celnym importer stosuje inną fakturę niż dokumentująca pierwszą sprzedaż w składzie (np. fakturę z momentu wyprowadzenia ze składu celnego);
- Importer stosuje alternatywne metody ustalania wartości celnej, mimo iż dysponuje fakturą dokumentującą transakcję właściwą dla określenia wartości celnej metodą transakcyjną;
- Importer stosuje transakcyjną metodę ustalenia wartości celnej, mimo iż nie dysponuje fakturą dokumentującą właściwą transakcję.
Biorąc pod uwagę, iż stan prawny w zakresie określania wartości celnej w UE nie zmienił się, a omówione zmiany dotyczą niewiążących wytycznych Komisji należy zwrócić uwagę, iż interpretacja zgodna z nowymi wytycznymi Komisji może potencjalnie mieć wpływ nie tylko na przyszłe, ale również przeszłe rozliczenia celne przedsiębiorców. Z tego względu przedsiębiorcy powinni rozważyć ponowną analizę poprawności wartości celnej importowanych towarów, tak by zminimalizować ryzyko nieprawidłowości i by nie konfrontować się ze wspomnianymi konsekwencjami potencjalnego zaniżenia należności celnych. Z drugiej strony, jak się wydaje, mogą wystąpić takie sytuacje, w których ustalenie wartości celnej zgodnie z obecnymi wytycznymi KE będzie korzystniejsze dla importerów i otworzy drogę do oszczędności celnych, a być może nawet zwrotów ceł nadpłaconych w przeszłości.
Krzysztof Korobczuk, starszy konsultant w Zespole Global Trade Advisory Deloitte
***
[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiające unijny kodeks celny (Dz.U. L 269 z 10.10.2013, s. 1)
[2] Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/2447 z dnia 24 listopada 2015 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania niektórych przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 ustanawiającego unijny kodeks celny (Dz.U. L 343 z 29.12.2015, s. 558)
[3] Art. 70 ust. 1 UKC
[4] Guidance – Customs Valuation Implementing Act Articles 128 and 136 UCC IA Article 347 UCC IA, Taxud B4/ (2016) 808781
[5] Guidance – Customs Valuation Implementing Act Articles 128 and 136 UCC IA Article 347 UCC IA, TAXUD/2623395rev2/2020 CEG-VAL/20/8/3.4
Polecamy: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!
Polecamy: INFORLEX Biznes